Πόσο σημαντικό για ένα παιδί να νιώθει πως του μοιάζει το παιχνίδι του;

Παραδοσιακά, οι κούκλες κι όλα τα παιχνίδια απεικόνιζαν πάντα το τέλειο, με σώματα χωρίς το παραμικρό ψεγάδι, αναλογίες εξωπραγματικές, χωρίς ούτε καν την υπόνοια της διαφορετικότητας και της ποικιλομορφίας των σωμάτων, με αποτέλεσμα να μην μπορούν όλα τα παιδιά να δουν τον εαυτό τους μέσα από τις κούκλες, είτε ήταν άτομα με ειδικές ανάγκες, είτε με διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο. Τα τελευταία χρόνια, η Mattel, η εταιρεία της Barbie, μετά από δριμεία κριτική που της ασκήθηκε για τον τρόπο παρασκευής των σωμάτων των Barbie, άρχισε να σχεδιάζει κούκλες οι οποίες ήταν βασισμένες στην έννοια της συμπερίληψης, δηλαδή είτε είχαν προσθετικά μέλη, ήταν από διαφορετική χώρα όπως η Barbie με το Χιτζάμπ, είχαν λεύκη, κινούταν με αμαξίδιο, ήταν Ασιάτισσες, Ινδές κι Ινουίτ, είχαν ακμή, ήταν πιο κοντές, πιο ψηλές και πάει λέγοντας. Πριν από λίγες μέρες, κυκλοφόρησε η «Barbie Τρισωμία 21»,  δηλαδή μια κούκλα η οποία έχει Σύνδρομο Down και μας καλεί να γνωρίσουμε τη δική της ομορφιά μέσα από το ιδιαίτερο και πανέμορφο χαμόγελό της, ενισχύοντας τη συμπερίληψη σε αρκετά σημαντικό βαθμό.

Φοβερά σημαντικό, μέσα από τα παιχνίδια, τα παιδιά να μπορούν να γνωρίζουν και να έρχονται σε επαφή με το διαφορετικό, ακριβώς επειδή η τελειότητα των παιχνιδιών δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Εξίσου σημαντικό να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους κι όχι κάποια ξένη, ουτοπική εικόνα. Η έννοια της συμπερίληψης, της ενσωμάτωσης δηλαδή των διαφορετικών ατόμων στην κοινωνία, είναι σημαντικό να εμφανίζεται και στον κόσμο των παιχνιδιών ή των παιδικών ταινιών, ώστε κάθε παιδί να έρχεται σε επαφή με εικόνες ενός κανονικού ανθρώπου και να βλέπει τον εαυτό του, που μπορεί να έχει λεύκη, ακμή, να έχει κάποιου είδους σωματική αναπηρία, χωρίς να του φαίνεται παράξενο, να το κατακρίνει ή να το φέρνει σε δύσκολη θέση. Για άλλη μία φορά η Mattel βάζει ως στόχο να δουν τα παιδιά τον εαυτό τους μέσα από το παιχνίδι και την τεράστια δυναμική του και παράλληλα τα ενθαρρύνει να παίξουν με κούκλες που μοιάζουν με κανονικούς, καθημερινούς ανθρώπους.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η εταιρεία πρωτοπορεί. Στο παρελθόν έχουν λανσάρει κούκλες ακόμη και με ακουστικό βαρηκοΐας, αναπηρικό αμαξίδιο, πατερίτσες, αλλά και χιτζάμπ, με πρότυπο την Ibtihaj Muhammad, μια ξιφομάχο που έγινε η πρώτη Αμερικανίδα που αγωνίστηκε και κέρδισε Ολυμπιακό μετάλλιο φορώντας το ένδυμα. Στην πιο ποικιλόμορφη και χωρίς αποκλεισμούς συλλογή κούκλας θα βρει κανείς και Barbie με μια ποικιλία από αποχρώσεις δέρματος, χρώματα ματιών, χρώματα και υφές μαλλιών, σωματότυπους και πολιτισμικά χαρακτηριστικά όπως παραδοσιακές ενδυμασίες, για να εμπνεύσουν τα παιδιά για ακόμα περισσότερες ιστορίες παιχνιδιού αλλά κι αποδοχής του διαφορετικού. Αξιοσημείωτο επίσης είναι πως τα τελευταία χρόνια, η Mattel έχει βγάλει τις πιο περιεκτικές σειρές Barbie, συμπεριλαμβανομένης μιας σειράς με έμπνευση από πραγματικές γυναίκες που έχουν ανατρέψει τα κοινωνικά πρότυπα.

Αυτή η νέα κούκλα, με τίτλο «Barbie Τρισωμία 21» που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με την Εθνική Εταιρεία Συνδρόμου Down (NDSS) των ΗΠΑ, θα είναι διαθέσιμη στα καταστήματα από το καλοκαίρι. Το σώμα έχει μικρότερο κορμό και μεγαλύτερο στήθος, το πρόσωπο είναι πιο στρογγυλό, με μικρότερα αυτιά κι επίπεδη ρινική γέφυρα, ενώ τα μάτια είναι ελαφρώς κεκλιμένα σε σχήμα αμυγδάλου. Οι παλάμες της κούκλας περιλαμβάνουν μια γραμμή, ένα χαρακτηριστικό που συχνά συνδέεται με άτομα με σύνδρομο Down, ενώ η κούκλα φοράει ακόμη ροζ ορθωτικά ποδιού στον αστράγαλο (AFOs) για να ταιριάζει με το ντύσιμό της κι έχει αθλητικά παπούτσια με φερμουάρ (μερικά παιδιά με σύνδρομο Down χρησιμοποιούν ορθωτικά για να στηρίξουν τα πόδια και τους αστραγάλους τους. Το NDSS παρείχε στην ομάδα σχεδίασης, ένα κουτί ορθωτικών ως έμπνευση για αυτά τα αξεσουάρ). Το φόρεμά της είναι στα χρώματα του κίτρινου και του μπλε που είναι εκείνα τα οποία σχετίζονται με την ενημέρωση κι ευαισθητοποίηση για το Σύνδρομο Down, ενώ φορά και το κολιέ με το χρωμόσωμα 21. Η κίνηση χαιρετίστηκε από φιλανθρωπικές οργανώσεις, με την Carol Boys, διευθύνουσα σύμβουλο της βρετανικής Ένωσης Συνδρόμου Down, να δηλώνει: «Τα παιδιά στην κοινότητά μας θα μπορούν να παίζουν με μια κούκλα που τα αντιπροσωπεύει».

Μάλιστα, για να γιορτάσουν το λανσάρισμα της κούκλας και να υποστηρίξουν την προβολή και την κατανόηση των ατόμων με σύνδρομο Down, συμμετείχαν στην καμπάνια Γυναίκες Πρέσβειρες απ’ όλη την Ευρώπη. Η Ellie Goldstein, μοντέλο από το Ηνωμένο Βασίλειο, η Éléonore Laloux, Δημοτική Σύμβουλος και Συγγραφέας από την Γαλλία κι η Enya, μοντέλο κι Influencer από την Ολλανδία, παρέα με παιδιά, έπαιξαν με την κούκλα και μοιράστηκαν τις πρώτες αντιδράσεις τους. Καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως είναι σημαντικό να προβάλλονται περισσότεροι άνθρωποι όπως οι ίδιες για να μη νιώθει κανείς στο περιθώριο, όσο διαφορετικός κι αν είναι.

Τα πράγματα δεν αλλάζουν μόνο στον χώρο των παιχνιδιών, αφού κι η μόδα ακολουθεί το μοτίβο αυτό και παραδίδει κι εκείνη από την πλευρά της μαθήματα συμπερίληψης, με πιο σημαντικό το παράδειγμα της Βρετανικής Vogue η οποία αφιέρωσε το τεύχος του Μαΐου στα άτομα με αναπηρία, δείχνοντας πως οι έννοιες ορατότητα και συμπερίληψη δεν πρέπει να υπάρχουν μόνο ως θεωρία- ήρθε επιτέλους η στιγμή να γίνουν πράξη. Σήμερα, βλέπουμε ως μούσες των πιο διάσημων οίκων στον κόσμο γυναίκες που κινούνται με αμαξίδιο, μοντέλα με σύνδρομο Down, άτομα με κάθε είδους αναπηρία. Οι εποχές αλλάζουν κι από την περίοδο της ψεύτικης τελειότητας περνάμε στην εποχή που νιώθουμε άνετα να είμαστε ο εαυτός μας.

Ήρθε η ώρα η συμπερίληψη να μπει στη ζωή και τον κόσμο μας πιο ενεργά κι ουσιαστικά, με γρήγορα βήματα. Από τα παιχνίδια και τον κόσμο της μόδας, μέχρι την καθημερινότητα, την εργασία, την πολιτική. Διότι κανείς δεν πρέπει ν’ αντιμετωπίζεται ως διαφορετικός, εφόσον είναι η μόνη βεβαιότητα πως δε θα είμαστε κόπιες ποτέ, ο ένας του άλλου. Οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα πρέπει να γκρεμιστούν και να δούμε τον κόσμο όπως είναι: Γεμάτος αποχρώσεις.