Αν το πατρικό σου δεν είναι για σένα ένας χώρος ξεγνοιασιάς κι ασφάλειας, αν μετά από μία ολόκληρη μέρα με την οικογένειά σου αισθάνεσαι πως έχεις στραγγίξει συναισθηματικά, τότε ίσως ήρθε η ώρα να αναλογιστείς αν υπάρχουν συμπεριφορές οι οποίες αγγίζουν τα όρια της συναισθηματικής κακοποίησης, ακόμα και λιγότερο εμφανή, που τεχνηέντως κρύβονται μέσα στην οικογενειακή αγάπη. Αν λοιπόν διαπιστώσεις πως η οικογένειά σου χρησιμοποιεί όσα θα διαβάσεις παρακάτω, τότε έχεις στα χέρια σου τα red flags, από τα οποία πρέπει να προστατευτείς. Γιατί όσοι μας αγαπούν, δε σημαίνει απαραιτήτως πως μας κάνουν και καλό.
1. Σε προσβάλλουν λεκτικά
Θα έχεις ακούσει αρκετές φορές σχόλια για το ντύσιμο, τη δουλειά σου ακόμη και για την προσωπική σου ζωή- άλλωστε αυτά είναι από τα αγαπημένα θέματα συζήτησης στα οικογενειακά τραπέζια. Ωστόσο, όταν οι χαρακτηρισμοί φτάνουν στον βαθμό της προσβολής, της μείωσης ή ακόμη χειρότερα και της εξύβρισης, με αποτέλεσμα να αισθάνεσαι μειονεκτικά για την εικόνα σου, τότε είναι αναγκαίο να απομακρύνεις τον εαυτό σου από αυτή τη συνθήκη, για να προστατεύσεις την αυτοεικόνα σου και την αξιοπρέπειά σου.
2. Αισθάνεσαι μελαγχολικός ή έχεις άγχος πριν συναντήσεις την οικογένειά σου
Το πόσο καλό ή κακό σου κάνει η συναναστροφή με την οικογένεια σου θα το καταλάβεις από το πώς αισθάνεσαι πριν από κάθε συνάντησή σας ή ακόμη και κατά τη διάρκειά της. Το καμπανάκι που θα σου χτυπήσει, μπορεί να περιλαμβάνει μια σειρά συναισθημάτων, από θλίψη έως άγχος μέχρι και νευρικότητα που εκφράζεται σωματικά, με πονοκέφαλο, στομαχικά προβλήματα κ.λπ. Άλλη μία ένδειξη είναι η αίσθηση πως είσαι αβοήθητος κι εκτεθειμένος όταν βρίσκεσαι στον ίδιο χώρο μαζί τους, αφού το σώμα σου μπαίνει σε mode επιβίωσης.
3. Ο συναισθηματικός εκβιασμός δίνει και παίρνει
Ο χειρισμός και η προσπάθεια να σε ελέγξει κανείς έχει πολλές μορφές και συναντάται σε πολλές δυναμικές σχέσεων. Έτσι το να βρίσκεσαι σε μια κατάσταση τύπου «αν αγαπάς τη μανούλα θα το κάνεις», ή «έμφραγμα θες να πάθω;» αλλά και «θα ντρεπόταν ο παππούς σου αν ζούσε», που σε γεμίζει ενοχές και σε πληγώνει, δε συνιστά με τίποτα υγιή οικογενειακό δεσμό. Ο συναισθηματικός εκβιασμός σκοπό έχει να σε οδηγήσει σε ενέργειες οι οποίες δεν ταιριάζουν με τον χαρακτήρα σου, αλλά θα υποκύψεις σε αυτές γιατί η αγάπη σου για τους γονείς σου είναι ισχυρότερη. Αυτή είναι κι η πιο συνηθισμένη περίπτωση χειραγώγησης μέσα από την οικογένεια.
4. Στην παιδική σου ηλικία η τιμωρία ήταν καθημερινότητα
Σίγουρα, η πειθαρχία είναι απαραίτητο μέρος της ανατροφής των παιδιών, αλλά κατά περιπτώσεις μπορεί να έχει ως και στοιχεία σaδισμού. Το silent treatment, κοινώς μούτρα, ή η άρνηση φαγητού, το κλείδωμα στο δωμάτιο κι άλλα τέτοια καθόλου όμορφα, μπορούν να οδηγήσουν ένα παιδί να ζει σε καθεστώς φόβου διαρκώς μέσα στο σπίτι του. Αυτό, ωστόσο, θα μπορούσε να συνεχιστεί ακόμη και στο τώρα, για παράδειγμα θα μπορούσες να μην προλάβεις να σηκώσεις το κινητό όταν λαμβάνεις μια κλήση από κάποιο μέλος της οικογένειας όπως ο πατέρας σου και ξαφνικά να γίνεις αποδέκτης μίας παθητικο-επιθετικής συμπεριφοράς ή οποία θα έχει αντίκτυπο στην ψυχολογία σου. Συμπεριφορά που μπορεί να κρατήσει από μέρες μέχρι και εβδομάδες.
5. Αισθάνεσαι μη σημαντικές τις ανάγκες σου
Η οικογένεια πρέπει να είναι ένα μέρος μέσα στο οποίο μπορείς να είσαι αυθεντικός και να νιώθεις άνετα να εκφράζεις τις ανάγκες σου. Εάν δεν αισθάνεσαι αυτή την άνεση μέσα στο οικογενειακό σου περιβάλλον και δεν το βλέπεις ως ένα ασφαλές μέρος για να εκδηλώσεις τις επιθυμίες σου και να εισακουστείς, τότε μάλλον η οικογένειά σου δεν είναι ένα καταφύγιο για σένα.
6. Υπάρχει μια αίσθηση ανταγωνισμού
Οι οικογένειες μπορούν να δημιουργήσουν έναν ανθυγιεινό ανταγωνισμό, ιδιαίτερα εάν υπάρχουν αδέλφια στο σπίτι, με την ανάγκη για το τέλειο να φτάνει στα όρια της συναισθηματικής κακοποίησης. Η σύγκριση των αδελφών μπορεί να έχει εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις για την αυτοεκτίμησή τους, με αποτέλεσμα να επηρεαστούν αρκετά σε όλη την πορεία της ζωής τους αλλά και να απομακρυνθούν και μεταξύ τους.
7. Αν δε δώσουν το τελικό οκ, δεν μπορεί να συμβεί
Φυσικά, η λίστα δε θα μπορούσε να μην περιλαμβάνει ένα γενικό θέμα ελέγχου συμπεριφοράς, συνήθως από την πλευρά ενός γονέα που έχει τον τίτλο του αρχηγού της οικογένειας. Αυτός ο έλεγχος συνήθως περιλαμβάνει το να πρέπει να δώσει έγκριση ακόμη και για το τι ώρα θα φάτε όλοι μαζί. Έτσι, η οικογένεια αποκτά μια δυναμική στρατοπέδου, η οποία δε σταματά με την ενηλικίωσή σου, αφού συνεχίζεις να νιώθεις ότι πρέπει να δώσεις αναφορά για τα πάντα, πράγμα που σε κάνει να παραλύεις μπροστά σε μεγάλες αποφάσεις της δικής σου ζωής.
8. Η ατμόσφαιρα μπορεί να αλλάζει απρόβλεπτα
Βρίσκεσαι με την οικογένειά σου και εκεί που νιώθεις πως η μέρα θα κυλήσει ήρεμα, όλα αλλάζουν ξαφνικά και χωρίς να το καταλάβεις. Γεννιούνται εντάσεις από το πουθενά, ανακαλύπτεις ψέματα κι αλήθειες, τις οποίες έως εκείνη τη στιγμή δε γνώριζες, γίνονται ξεσπάσματα θυμού, και κάπως έτσι καταλήγεις να έχεις μια διαλυμένη ψυχολογία.
Η οικογένεια αξίζει να είναι για σένα μια πηγή γαλήνης, ακόμα και με τις κακές της στιγμές, τις εντάσεις και τα λάθη της. Να σ’ αγαπά με τρόπο που μπορείς να καταλάβεις και που σε ανεβάζει ως άνθρωπο. Οι παραπάνω συμπεριφορές δεν έχουν κανένα τέτοιο δείγμα αγάπης μέσα τους και συνιστούν καμπανάκι για τον αντίκτυπο που θα έχουν πάνω σου, σωματικά και ψυχολογικά. Ίσως ήρθε η στιγμή, λοιπόν, να θέσεις τα όριά σου, με γνώμονα τον σεβασμό στον εαυτό σου και το τι πραγματικά αξίζεις.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου