Η συναισθηματική εξάντληση είναι μια κατάσταση που έχουμε βιώσει σχεδόν όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας κι αυτό είναι μια λογική άμυνα του οργανισμού μας, για να μας χτυπήσει το καμπανάκι πως πρέπει να κάνουμε ένα διάλειμμα και να χαλαρώσουμε τους ρυθμούς μας. Μια εξάντληση δε θα πρέπει να μας θορυβήσει ιδιαίτερα όταν κυμαίνεται σε λογικά πλαίσια, όταν δηλαδή οφείλεται σ’ ένα συγκεκριμένο συμβάν και με το πέρας του επανερχόμαστε στη φυσιολογική μας κατάσταση. Αντίθετα, αν το φαινόμενο της εξάντλησης διαρκεί μεγάλο, παρατεταμένο χρονικό διάστημα κι επηρεάζει πλέον πολλούς παράγοντες της ζωής μας, τότε θα πρέπει να ληφθεί πάρα πολύ σοβαρά υπόψιν, διότι θα έχει ως επακόλουθο αρνητικές επιπτώσεις τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική μας υγεία, τα γνωστά σε όλους πλέον ψυχοσωματικά συμπτώματα.
Μερικά σημάδια που υποδηλώνουν συναισθηματική εξάντληση είναι τα παρακάτω. Πρέπει όμως να τονίσουμε για να μην μπερδευτούμε, ότι δεν είναι δείγμα το να έχουμε ένα από αυτά, αλλά τουλάχιστον πέντε για διάστημα μεγαλύτερο των δυο εβδομάδων και σε καταστάσεις απλής καθημερινότητάς, όχι δηλαδή να αντιμετωπίζουμε ένα τεράστιο πρόβλημα όπως μια απώλεια (από θάνατο ή χωρισμό) ή να αφορά σε θέματα υγείας.
Αίσθηση κόπωσης: Αισθάνεστε κουρασμένοι όλη την ώρα, ακόμα και μετά από αρκετή ανάπαυση και πολύωρο ύπνο.
Αϋπνία: Ο ύπνος πλέον είναι μια δύσκολη υπόθεση, διότι σας κυριεύουν αϋπνίες και στην καλύτερη περίπτωση πολλές διακεκομμένες προσπάθειες να κοιμηθείτε, με συνέπεια το πρωί να αισθάνεστε λες και τρέχατε σε αγώνα δρόμου.
Αισθήματα απελπισίας: Νιώθετε αβοήθητοι, απελπισμένοι ή ανίσχυροι. Έχετε την πεποίθηση ότι κανείς δεν= σας καταλαβαίνει και γενικώς σας κυριεύει η απελπισία κι η απαισιοδοξία ότι τα πράγματα δε θα γίνουν ποτέ καλύτερα.
Συναισθηματική απόσπαση: Αισθάνεστε ένα συναισθηματικό μούδιασμα και γενικά μια αποσύνδεση από άλλους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των αγαπημένων προσώπων.
Αυξημένη απουσία: Σας λείπει η εργασία ή το σχολείο σας πιο συχνά από το συνηθισμένο ή δυσκολεύεστε να παρακολουθήσετε κοινωνικές εκδηλώσεις. Σαν συνέπεια αποφασίζετε την απόσυρσή σας από κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και δραστηριότητες.
Κυνισμός: Αισθάνεστε δύσπιστοι προς τους άλλους ή πιστεύετε ότι τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται.
Μειωμένο κίνητρο: Δυσκολεύεστε να βρείτε κίνητρα και να κινητοποιηθείτε ώστε να βρείτε την ενέργεια ή τον ενθουσιασμό για να ολοκληρώσετε εργασίες ή να ασχοληθείτε με δραστηριότητες που παλαιότερα σάς ήταν ευχάριστες και σας προκαλούσαν ενθουσιασμό.
Μειωμένη παραγωγικότητα: Δυσκολεύεστε να κάνετε πράγματα, ακόμα κι απλές εργασίες ή να εκτελέσετε τις ευθύνες της καθημερινότητάς σας και συνεχώς αναβάλλετε πράγματα. Η λήψη αποφάσεων φαντάζει ανυπέρβλητο πρόβλημα το οποίο προσπαθείτε ν’ αποφύγετε. Το μότο «ό,τι μπορείς να κάνεις σήμερα μην το αναβάλλεις γι’ αύριο», έχει ξεχαστεί.
Ενόχληση: Σας κυριεύει το αίσθημα ευερεθιστότητας. Αισθάνεστε εύκολα ενόχληση ή απογοήτευση από ό,τι συνήθως και πως ξαφνικά κανείς δε σας καταλαβαίνει.
Δυσκολία συγκέντρωσης: Δυσκολεύεστε να εστιάσετε ή να συγκεντρωθείτε, ακόμη και σε απλές εργασίες ή συζητήσεις.
Σωματικά συμπτώματα: Λόγω παρατεταμένου στρες εμφανίζετε συχνά διάφορα σωματικά συμπτώματα όπως πονοκεφάλους, στομαχόπονους ή ευερέθιστου εντέρου και μυϊκή ένταση.
Διατροφικές αλλαγές: Είτε δεν έχετε καθόλου όρεξη για φαγητό ή υπάρχει υπερκατανάλωση αυτής και σ’ αυτή την περίπτωση δεν μπορείτε ν’ αντισταθείτε στη λήψη τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη.
Άγχος ή κατάθλιψη: Υπάρχει καταιγισμός του αισθήματος της λύπης ή της απελπισίας. Μπορεί να αισθάνεστε νευρικοί κι αβοήθητοι σε διάφορες πτυχές της ζωής σας όπως για την εργασία σας, τις σχέσεις σας ή και σε άλλους τομείς που απολαμβάνατε.
Έλλειψη ενσυναίσθησης: Η συναισθηματική εξάντληση μπορεί να σας κάνει να γίνετε απαθείς ή αδιάφοροι για τους άλλους και για τα προβλήματά τους, καθιστώντας δύσκολη τη συναισθηματική σύνδεση μαζί τους. Αυτό θα έχει ως συνέπεια της αποκοπή σας από αγαπημένα άτομα και παρέες, διότι κανείς δε θέλει να συναναστρέφεται με συναισθηματικά απαθείς ανθρώπους. Αποτέλεσμα αυτού θα είναι σταδιακά να μείνετε μόνοι σας.
Αυξημένη χρήση ουσιών ή αλκοόλ: Η στροφή στις ουσίες ή το αλκοόλ για την αντιμετώπιση της συναισθηματικής εξάντλησης μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό και να επιδεινώσει περαιτέρω το πρόβλημα.
Εάν αντιμετωπίζετε παράλληλα διάφορα από τα παραπάνω συμπτώματα κι όπως προανέφερα για χρονικό διάστημα πέρα των δυο εβδομάδων, είναι σημαντικό να λάβετε μέτρα για να αντιμετωπίσετε τη συναισθηματική σας εξάντληση και να αναζητήσετε βοήθεια κι υποστήριξη από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας ή ένας έμπιστο φίλο ή μέλος της οικογένειάς σας. Πέραν αυτού, η συνεχής ενασχόληση με την αυτοφρονίδα είναι απαραίτητη, έτσι ώστε να μάθετε όλους τους τρόπους χειρισμού για τη μείωση του στρες στη ζωή σας και το βασικότερο, να εστιάσετε σε όλα αυτά που έχετε κι όχι σε αυτά που σας λείπουν.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου