4 δείγματα ότι λειτουργούμε διαρκώς ενοχικά χωρίς να φταίμε

Όλα τα συναισθήματα είναι ανθρώπινα κι αναμφίβολα κατανοητά κι αποδεκτά, ομοίως και το περίπλοκο αίσθημα της ενοχής που βιώνουν κάποιοι άνθρωποι. Το συγκεκριμένο μπορεί να προκύψει από διάφορους παράγοντες, όπως των προηγούμενων εμπειριών, των πολιτισμικών πεποιθήσεων  και των προσωπικών του αξιών. Όπως όμως μας έχουν διδάξει οι αρχαίοι ημών πρόγονοι σ’ όλα τα πράγματα της ζωής μας πρέπει να κινούμαστε με τη λογική του «μέτρον άριστον». Έτσι και το συναίσθημα της ενοχής πρέπει να είναι μέσα σε λογικά πλαίσια, δηλαδή να μη γίνεται υπερβολικό και διάχυτο σε τέτοιο βαθμό μου να έχει αρνητικό αντίκτυπο για την ψυχική υγεία κι ευημερία του ατόμου που το βιώνει.

Για να καταλάβει ένα άτομο ότι παλεύει με υπερβολικές ενοχές, ακολουθούν παρακάτω ορισμένα σημάδια που μπορεί να το υποδεικνύουν:

1. Συνεχώς νιώθει πως είναι βάρος

Ένα άτομο που αισθάνεται ένοχο μπορεί να πιστεύει ότι είναι βάρος για τους άλλους, ακόμα κι αν αυτό δε συμβαίνει. Μπορεί να αισθάνεται ότι προκαλεί ταλαιπωρία ή δυσκολία στους γύρω του και μπορεί να κάνει τα πάντα για να αποφύγει την ενόχλησή τους, όπως ακόμη και να κλειστεί στον εαυτό του για να μην «επιβαρύνει».

2. Συνεχής απολογία

Κάποιος που νιώθει ένοχος μπορεί να ζητά συγγνώμη συχνά, ακόμα κι αν δεν είναι απαραίτητο, αν δε φταίει ή δεν έχει κάνει τίποτα κακό. Μπορεί να ζητά συγγνώμη για δευτερεύοντα πράγματα, όπως ακόμη και για το γεγονός πως δεν μπορεί να κάνει περισσότερα ή να είναι καλύτερος άνθρωπος. Ζητά συγγνώμη επειδή εκφράζει τις ανάγκες του ή επειδή ζητά βοήθεια.

3. Αίσθημα διαρκούς διαμάχης ή προσβολής

Ένα ένοχο άτομο μπορεί να αισθάνεται ότι οι άλλοι μαλώνουν συνεχώς μαζί του ή το προσβάλλουν, ακόμα κι αν αυτό δε συμβαίνει. Μπορεί να είναι υπερευαίσθητο στην κριτική και μπορεί να εκλάβει οποιαδήποτε αρνητική ανατροφοδότηση ως προσωπική επίθεση.

4. Αρνητικές σκέψεις

Κάνει συνεχώς αρνητικές σκέψεις για την προσωπικότητα και τις πράξεις του, με αποτέλεσμα να επικρίνει το ίδιο το άτομο τον εαυτό του. Αυτό ενισχύει τα αρνητικά του αισθήματα και κατ’ επέκταση και την ενοχικότητά του. Αυτό φυσικά οδηγεί το άτομο να βιώσει αισθήματα χαμηλής αυτοπεποίθησης κι αυτοεκτίμησης κι είναι άσχημος σύμβουλος για μετάπτωση προς τάσεις κατάθλιψης.

Αν γνωρίζετε ανθρώπους του περιβάλλοντος σας που παλεύουν με υπερβολικές ενοχές και εμφανίζουν τέτοια συμπτώματα, δείτε μερικούς τρόπους με τους οποίους μπορείτε να τους βοηθήσετε να το ξεπεράσουν:

Παρέχετε ένα υποστηρικτικό και μη επικριτικό περιβάλλον: Είναι σημαντικό να παρέχετε σε ενοχικά άτομα ένα ασφαλές και μη επικριτικό περιβάλλον, όπου μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους χωρίς να φοβούνται την κριτική ή την απόρριψη. Ακούστε τα με ενεργητική ακρόαση, με ενσυναίσθηση κι επικυρώστε τα συναισθήματά τους καθώς επίσης ενημερώστε τους ότι καταλαβαίνετε πώς νιώθουν. Μπορεί επίσης να είναι χρήσιμο να τους καθησυχάσετε περί του ότι δεν είναι βάρος κι ότι εκτιμάτε την παρουσία τους στη ζωή σας.

Προκαλέστε τη θετική συζήτηση για τον εαυτό τους: Βοηθήστε τα να επαναπροσδιορίσουν τις σκέψεις και τις πεποιθήσεις τους για τον εαυτό τους. Ενθαρρύνετέ τα να επικεντρωθούν στα δυνατά τους σημεία και τα επιτεύγματά τους, αντί να μένουν στα λάθη τους, τα οποία μερικές φορές μπορεί να είναι παράλογα ή άστοχα και να φαντάζουν λάθη μόνο στα δικά τους μάτια. Είναι σημαντικό να αμφισβητήσουν τις αρνητικές σκέψεις και να τις αντικαταστήσουν με πιο θετικές και ρεαλιστικές.

Βοηθήστε τα να ασκήσουν αυτοσυμπόνια: Ενθαρρύνετε να συμπεριφέρονται στον εαυτό τους με καλοσύνη και κατανόηση. Προτείνετε να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που τους κάνουν να νιώθουν καλά με τον εαυτό τους, όπως η άσκηση ή τα χόμπι.

Ενθαρρύνετέ να αναζητήσουν επαγγελματική βοήθεια: Εάν οι ενοχές τους επηρεάζουν την καθημερινή τους ζωή και την ψυχική τους υγεία, μπορεί να είναι χρήσιμο γι’ αυτούς να αναζητήσουν τη βοήθεια ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας ή συμβούλου που μπορεί να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματά τους και ν’ αναπτύξουν στρατηγικές αντιμετώπισης, αλλά κι ενίσχυσης της προσωπικής βελτίωσής τους.

Να θυμάστε ότι η υπέρβαση της υπερβολικής ενοχής είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο, προσπάθεια κι υπομονή. Τελικά, το να βοηθήσουμε κάποιον να ξεπεράσει τα συναισθήματα ενοχής απαιτεί υπομονή, συμπόνια και προθυμία να τον ακούσουμε και να τον υποστηρίξουμε με σεβασμό σε όλο του αυτό το ταξίδι προς τη θεραπεία και την αποδοχή του εαυτού του.