Πώς θα εντοπίσουμε αμέσως κάποιον που λέει ψέματα; Ευκολάκι, η λύση είναι μια: τον συνδέουμε σε έναν ανιχνευτή ψεύδους και τελειώσαμε, έχουμε πάρει όλες τις απαντήσεις που θέλουμε. Καλό ακούγεται, αλλά επειδή αυτό ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας, ας προσγειωθούμε τώρα κι ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουν τις μεθόδους αυτές που θα μας βοηθήσουν να μην είμαστε έρμαια στα χέρια κάποιων ασυνείδητων ανθρώπων που η αλήθεια δεν είναι το φόρτε τους.
Βέβαια, όλοι μας κάποια στιγμή θα χρειάστηκε να πούμε ένα μικρό ή μεγαλύτερο ψέμα, αλλά αυτό διαφέρει κατά πολύ από τους «κατά συρροή ψεύτες», τους οποίους και θέλουμε να εντοπίζουμε για να αποφεύγουμε, γιατί μόνο αρνητικές είναι οι συνέπειες της επαφής μαζί τους. Το αλάνθαστο σημάδι θα ήταν να ακούγαμε την διαίσθησή μας, η οποία είναι πολύ ισχυρή κι υποσυνείδητα «πιάνει» το ψέμα. Επειδή όμως πολλές φορές το μυαλό μας συνειδητά το αγνοεί, υπάρχουν ευτυχώς κάποια εξωγενή χαρακτηριστικά που μπορούμε να λαμβάνουμε υπόψη. Γενικότερα η γλώσσα του σώματος προδίδει τους άνθρωπος που λένε ψέματα, διότι αυτοί πρέπει να πείσουν τον εγκέφαλό τους να δημιουργήσει και να υποστηρίξει κάτι που στην ουσία δε συνέβη.
Αρχικά είναι πολύ χρήσιμο να ξέρουμε πώς συμπεριφέρεται κανονικά το συγκεκριμένο άτομο κι αν δούμε αλλαγές στη συμπεριφορά του μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε ότι κάτι μας αποκρύπτει. Επειδή όμως μπορεί να είναι οι πρώτες φορές που συστρεφόμαστε με ένα άτομο, και για να μην πέσουμε στην παγίδα τέτοιων ανθρώπων από την αρχή της γνωριμίας μας, καλό είναι να εστιάζουμε την προσοχή μας στις κινήσεις του προσώπου και του σώματός τους, καθώς και στα κύρια επαναλαμβανόμενα σημάδια.
Αυτά που ακούς συμβαδίζουν με αυτά που βλέπεις;
Τα πραγματικά συναισθήματα είναι ειλικρινή και δεν μπορείς εύκολα να τ’ αναπαράγεις, οπότε προσπάθησε να καταλάβεις τις απομιμήσεις. Αν κάποιος πει ότι χαίρεται πολύ που σε βλέπει αλλά χαράζεται μόνο μια γραμμή στα χείλη χωρίς να σχηματιστούν αντίστοιχα και οι ρυτίδες στα μάτια και χωρίς τα φρύδια να γύρουν αυτόματα προς τα πίσω, τότε μάλλον δε λέει την αλήθεια. Το ίδιο συμβαίνει και με οποιοδήποτε άλλο συναίσθημα.
Το bad timing!
Με τον όρο αυτό χαρακτήρισαν οι επιστήμονες το γεγονός πως πρώτα έρχεται το συναίσθημα και μετά ακολουθούν οι λέξεις. Δηλαδή, πρώτα αποτυπώνεται στο πρόσωπο το συναίσθημα και μετά εκφράζεται με λέξεις. Αν διακρίνεις το αντίθετο, τότε ίσως αυτό θα πρέπει να σου κρούσει τον κώδωνα κινδύνου. Τέτοια άτομα απαντούν με ερώτηση ή επαναλαμβάνουν την ερώτηση αντί ν’ απαντήσουν αμέσως. Αυτός είναι ο τρόπος τους για να κερδίσουν χρόνο και ν’ απαντήσουν ύστερα από κάποια σκέψη στην ερώτηση.
Η γλώσσα τους χρυσός
Χρησιμοποιούν υπερβολικές συμπεριφορές και πολύ γλαφυρή γλώσσα με υπερβολική ευγένεια, έντονη φιλικότητα ή αντίθετα υπερβολική επιθετικότητα χωρίς να υπάρχει προφανής λόγος.
Δε σε κοιτούν σχεδόν ποτέ κατευθείαν στα μάτια
Βέβαια αυτό το κάνει κι ένα ντροπαλό άτομο, (αλλά σ’ αυτή την περίπτωση θα είναι ντροπαλή κι όλη η συμπεριφορά του). Όμως, υπάρχει κι η περίπτωση που ένας επαγγελματίας ψεύτης σε κοιτάει κατάματα, αλλά εκεί θα παρατηρήσεις ότι δεν ανοιγοκλείνει εύκολα τα βλέφαρά του κι αν είσαι πολύ παρατηρητικός, θα δεις ότι η κόρη του ματιού του διαστέλλεται.
Αλλαγές, πολλές αλλαγές
Σε αυτά που αφηγούνται, κάθε φορά αλλάζουν και τις λεπτομέρειες: με λίγα λόγια πέφτουν σε αντιφάσεις, γιατί στην ουσία περιγράφουν ένα γεγονός που δε συνέβη, οπότε δεν μπορούν να θυμούνται πάντα ό,τι που έχουν πει. Ένα τρικ που μπορείς να εφαρμόσεις όταν υποψιάζεσαι ότι η ιστορία είναι αναληθής είναι να κάνεις ερωτήσεις για την ιστορία που αφορούν το τέλος της και προοδευτικά να προχωράς στην αρχή της. Αυτό θα μπερδέψει έναν ψεύτη αφού έχει μάθει να λέει την ιστορία με μια συγκεκριμένη σειρά, που όταν εσύ τη διαταράξεις, θα τον εκπλήξεις.
Το σώμα τους τούς πολεμά
Έχουν διακυμάνσεις στον τόνο της φωνής τους, που μπορεί να γίνεται από πολύ ψιλή, να τρέμει, κάνουν μεγάλες παύσεις, αλλά ταυτόχρονα βαραίνει κι η αναπνοή τους. Αυτό συμβαίνει, διότι λόγω της νευρικότητας που νιώθουν, ο καρδιακός ρυθμός κι η ροή του αίματος αλλάζει. Το σώμα εν ολίγοις νιώθει άσχημα με τα ψέματα που λένε κι αντιδράει κατ’ αυτόν τον τρόπο.
Βαρύτητα πρέπει να δώσεις και στη διάρκεια των συναισθημάτων. Συνήθως τα πραγματικά συναισθήματα διαρκούν λιγότερο από 5 δευτερόλεπτα (κι εδώ εννοούμε την ίδια έκφραση στο πρόσωπο). Αν εδώ ο χρόνος αυξάνεται, δηλαδή το πρόσωπο μένει παγωμένο στην ίδια έκφραση, μάλλον έχουμε να κάνουμε με έναν ψεύτη. Επίσης οι ψεύτες καλύπτουν συχνά το πρόσωπο και το στόμα τους ή πειράζουν συχνά τη μύτη τους, διότι νιώθουν στρες. Επίσης αλλάζουν συχνά τη θέση του κεφαλιού και κουνάνε συχνά τα πόδια τους. Ο ιδρώτας, το μασούλημα νυχιών, ο κνησμός και το σταύρωμα των χεριών είναι σημάδια που επίσης δείχνουν ότι κάποιος λέει ψέματα.
Ας πούμε βέβαια πως «ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται». Κάποια στιγμή θα γίνουν αντιληπτοί και θα στιγματίσουν ως ψεύτες. Αυτό θα έχει κοινωνικές διαστάσεις και σε οποιαδήποτε περίπτωση δεν είναι μια συμπεριφορά η οποία βοηθάει την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων. Όποιος κινείται μέσα στα ψέματα ποτέ δε θ’ αποκτήσει ουσιαστικές διαπροσωπικές σχέσεις που ομορφαίνουν τη ζωή και θα χάσει όλες τις υπέροχες σχέσεις που γεννιούνται μέσα από την ειλικρίνεια και την αλήθεια. Κι αυτό είναι μια επιλογή ζωής, που θα πρέπει να είσαι εντελώς κουτός για να κάνεις.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου