Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν κοινωνικές κι ηθικές αξίες που θέτουν συγκεκριμένα πρότυπα ανθρώπινης συμπεριφοράς. Θεωρούνται «θεμελιώδη αξιώματα που κάθε άτομο δικαιούται από τη στιγμή της γέννησής του, απλώς και μόνο επειδή είναι ανθρώπινο ον». Περιλαμβάνουν το δικαίωμα στη ζωή και την ελευθερία, την ελευθερία σκέψης κι έκφρασης, καθώς και την ισότητα ενώπιον του νόμου. Μιας και μιλάμε για ελευθερία σκέψης κι έκφρασης, που είναι τα βασικά χαρακτηριστικά για τις υγιείς ανθρώπινες και δη τις συντροφικές-ερωτικές σχέσεις, πώς γίνεται να κρατάνε διά της απουσίας τους;
Η αγάπη χρειάζεται δουλειά, ειλικρίνεια, επικοινωνία κι ανιδιοτέλεια κι από τους δυο συντρόφους. Αν ήσουν σε μια σχέση που όλα αυτά εκλείπουν πώς θα αισθανόσουν; Αν δεν είχες δικαίωμα να κοντρολάρεις την παραμικρή σου κίνηση, την παραμικρή αντίδραση, τις δικές σου σκέψεις και τα συναισθήματά σου; Σίγουρα οι υγιείς ανθρώπινες σχέσεις είναι δύσκολες κι ακόμη δυσκολότερο να βρεις έναν σύντροφο που να είναι ταυτόχρονα το κολλητάρι σου, ο ερωτικός σου παρτενέρ κι ο άνθρωπος που θα είναι το στήριγμά σου, αλλά σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται σε μια συντροφική σχέση να καταπατώνται τα έννομα ανθρώπινα δικαιώματα.
Μιλώντας για μια σχέση δυσλειτουργική όπου ο ένας εκ των δύο δεν είναι κύριος του εαυτού του αλλά υποταγμένος στον άλλο, σίγουρα θα καταρρακώνονταν η αυτοεκτίμηση και σταδιακά η αίσθηση της αξίας του. Θα του απομυζούσε τόση ενέργεια που τα αποτελέσματα θα ήταν τραγικά για κάθε τομέα της ζωής του, από την αποδοτικότητα στην εργασία του, την ποιότητα του ύπνου του, την αντίληψη της αγάπης, τη διάθεση για προσφορά. Θα τον αποδιοργάνωνε σε κάθε σχέση της ζωής του, τυπική ή μη. Η ανασφάλεια θα κυριαρχούσε και θα αισθάνονταν ότι ζει σε μια φυλακή, ένα δωμάτιο που σταδιακά ο αέρας μειώνεται, δημιουργώντας του ασφυξία.
Σε μια σχέση που υπάρχει αρχηγός, ελεγκτής και χειραγωγός, θα κυριαρχούσε η ασέβεια κι η ειρωνεία απέναντι στο θύμα του, με σκοπό την υποτίμησή του κι απώτερο στόχο την εξασθένηση των αντοχών του. Αν ο υποταγμένος στη σχέση φέρει αντίσταση, το επόμενο στάδιο θα ήταν η απαξίωση κι ο έλεγχος μέσα από τον εκφοβισμό, που σταδιακά θα εμφανιζόταν με διάφορες μορφές κακομεταχείρισης (λεκτικής, συναισθηματικής, σωματικής ή/και σεξουαλικής). Η κτητικότητα κι ο έλεγχος θα ήταν τα κυρίαρχα χαρακτηρίστηκα αυτής της δυσλειτουργικής συντροφικής σχέσης. Μακροπρόθεσμα, τα αρνητικά συναισθήματα θα έβλαπταν, όχι μόνο την ψυχική ισορροπία, αλλά και τη σωματική υγεία.
Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι σε τέτοιες σχέσεις πολύ συχνά ελλοχεύει ο κίνδυνος να διαστρεβλώνεται αντίληψη της πραγματικότητας, έτσι ώστε συμπεριφορές που θα κρίνονταν ως απαράδεκτες, να γίνονται τώρα αποδεκτές. Το να εξιδανικεύει το θύμα τον σύντροφό του, θεωρώντας πως είναι είδωλο, είναι ένα φαινόμενο φοβερά συχνό. Νομίζει ότι είναι καταπληκτικός, ότι είναι αλάνθαστος εν αντιθέσει μ’ εκείνον και υιοθετεί συχνά τις απόψεις και τον τρόπο ζωής του. Η λέξη κλειδί για κάθε χειριστική συμπεριφορά, είναι η αυτοεκτίμηση που είναι σημαντικό να χτυπήσει ως καμπανάκι απέναντι στο πρόβλημα και να εγείρει δράση. Ναι μεν έχει καταρρακωθεί, αλλά δεν υπάρχει άλλη λύση, δεν υπάρχουν μαγικά κόλπα. Από την απόλυτη άρνηση, περνάει το θύμα στην εμπιστοσύνη του ενστίκτου του και την αναζήτηση βοήθειας, για να χτίσει ξανά τη σχέση με τον εαυτό του, τον οποίο έχει χάσει εντός της σχέσης.
Πρέπει να πιστέψουμε ακράδαντα ότι αξίζουμε κάτι καλύτερο. Να πιστέψουμε ότι δεν πρέπει να θυσιαστούμε για να κερδίσουμε μια όμορφη κι αξιοπρεπή ζωή, να κερδίσουμε αναγνώριση, αποδοχή κι αγάπη. Να μας αγαπούν για όσα είμαστε κι όχι για όσα θέλουν να μας κάνουν να γίνουμε. Γιατί τότε, κι ας είναι σκληρό να το δούμε, δεν αγαπούν εμάς, αλλά τον εαυτό τους όπως καθρεφτίζεται στα μάτια μας.
Συντάκτης: Μαρία Παναγή
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
