Μεταγνώση· παρακολουθώντας τη ροή της σκέψης σου

Έχεις αναρωτηθεί ποτέ πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος και γιατί συμβάλλει τόσο η ψυχολογία στις ζωές μας; Αδιαμφισβήτητα υπάρχουν τόσες έννοιες και διεργασίες που νομίζουμε πως κατέχουμε όμως στην πραγματικότητα δε γνωρίζουμε. Ίσως μια τέτοια άγνωστη σε πολλούς από εμάς έννοια είναι και η μεταγνώση.

Η μεταγνώση είναι μια διεργασία αρκετά πολύπλοκη και σχετίζεται άρρηκτα με τη συνείδησή μας. Ο Φρόιντ ήταν εκείνος που μας έμαθε πώς λειτουργεί το συνειδητό και το υποσυνείδητο και ίσως να μας σόκαρε το πόσο περίπλοκη είναι η ανθρώπινη σκέψη και πόσες πληροφορίες μπορεί να αποστηθίσει ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Όμως μάλλον ξέχασε να αναφερθεί στη μεταγνώση, η οποία είναι εξίσου σημαντική. Η μεταγνώση ή αλλιώς μετασυνείδηση είναι ένας καινούριος όρος για τη γνωστική ψυχολογία αλλά υπήρχε χρόνια πριν χωρίς τη να γνωρίζει ο κόσμος, ούτε καν οι ειδικοί.

Η ιστορία μας ξεκινάει από τον Σωκράτη και τη μέθοδο διδασκαλίας του, τη μαιευτική. Ο Σωκράτης πίστευε πως οι άνθρωποι έχουν μέσα τους τη γνώση και την αλήθεια και με ερωτήματα προσπαθούσε να εκμαιεύσει τις απαντήσεις. Θεωρούσε πως κατά βάθος τις γνωρίζουμε χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε αλλά αυτό που μένει είναι να αναρωτηθούμε και να τις φέρουμε στην επιφάνεια. Κάτι τέτοιο είναι και η μετασυνείδηση. Οι άνθρωποι έχουν μέσα τους την αλήθεια και τη γνώση για οποιαδήποτε κατάσταση και με ερωτήματα που θέτουν οι ίδιοι στον εαυτό τους προσπαθούν να φτάσουν στη συνειδητοποίησή της.

Στην ουσία, σύμφωνα με τον Flavell, ο οποίος εισήγαγε τον όρο αυτό στη γνωστική ψυχολογία η μεταγνώση αναφέρεται στην επίγνωση που έχουμε για τις γνωστικές διαδικασίες όπως είναι η σκέψη, η αντίληψη, η προσοχή, η μνήμη και η μάθηση. Η μεταγνώση συνδέεται με τον έλεγχο και την παρακολούθηση των σκέψεών μας. Ουσιαστικά είναι η επίγνωση που έχουμε για τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και αντιμετωπίζουμε διάφορες καταστάσεις. Όλοι χρησιμοποιούμε τη διεργασία αυτή καθημερινά χωρίς όμως να γίνεται συνειδητά. Η μεταγνώση είναι τόσο σημαντική, καθώς διαθέτει την ικανότητα να μας εξελίσσει ως οντότητες. Μέσα από εκείνη μπορούμε να ανακαλύψουμε πτυχές τους εαυτού μας, να αναπτύξουμε τη δημιουργικότητά μας και να γνωρίσουμε περισσότερο στοιχεία του εαυτού μας.

Πώς όμως μπορούμε να το κάνουμε αυτό; Σκέψου πόσο σημαντικό είναι για την εξέλιξή σου να είσαι σε θέση να συνειδητοποιήσεις και να κρίνεις αντικειμενικά την απόδοσή σου στον επαγγελματικό τομέα. Η μεταγνώση κάνει αυτή ακριβώς τη δουλειά. Σε βοηθάει να είσαι ο αντικειμενικός κριτής του εαυτού σου. Έτσι, λοιπόν όταν εσύ θα αναγνωρίσεις τις αδυναμίες σου, θα σε κρίνεις και θα ανακαλύψεις τον τρόπο με τον οποίο μπορείς να γίνεις καλύτερος επαγγελματίας, συνάδελφος ή και εργοδότης. Δε θα σταθείς όμως μόνο εκεί. Όταν θα έχεις πετύχει τη βελτίωση των μειονεκτημάτων σου θα μπορείς να αξιολογήσεις τον εαυτό σου και θα διεκδικείς όσα πραγματικά αξίζεις. Δύσκολα θα συμβιβαστείς με κάτι λιγότερο. Αυτό δεν ισχύει φυσικά μόνο σε επαγγελματικό επίπεδο, αλλά βρίσκει εφαρμογή σε όλες τις πτυχές της ζωής.

Στην προσωπική σου ζωή, μέσα από τη μεταγνώση, θα μάθεις να αξιολογείς τις πράξεις σου, να διορθώνεις τα λάθη σου και κατ’ αυτόν τον τρόπο θα είσαι σε θέση να αναλαμβάνεις τις ευθύνες σου και να βελτιώνεις τα ελαττώματά σου. Παρακολουθώντας τη ροή της σκέψης σου τα αποτελέσματα μπορεί να είναι εκπληκτικά. Ξαφνικά, η επίλυση των προβλημάτων γίνεται ευκολότερη, η κρίση σου διαφοροποιείται και μπορείς να επιβραβεύσεις τον εαυτό σου για αυτά που έχεις πετύχει και να θέσεις νέους στόχους. Μπορείς να αποκτήσεις αντικειμενική αυτογνωσία, καλύτερο αυτοέλεγχο, να αναγνωρίσεις και να ξεπεράσεις τους φόβους σου και όλα τα γεγονότα που σε τραβάν πίσω. Μπορείς να αποφύγεις τις επιπόλαιες και παρορμητικές πράξεις. Μέσω της μεταγνώσης καθένας από εμάς είναι ικανός να ανακαλύψει τον εαυτό του και όλα αυτά που τον κάνουν χαρούμενο. Πολλές φορές νομίζουμε πως θέλουμε κάτι πραγματικά όμως όταν τελικά το αποκτούμε δε μας χαροποιεί όσο πιστεύαμε. Έτσι, θα μάθεις τι πραγματικά σε κάνει ευτυχισμένο και θα προσπαθείς να το αποκτήσεις.