5 σημάδια πως είσαι κοντά στο burnout και 3 για να το γλιτώσεις

Στη Γαλλία λένε πως για να επιτύχεις, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις είναι να ερωτευτείς τη δουλειά σου. Κι όπως όλοι οι μεγάλοι έρωτες, μαθηματικά θα σε οδηγήσει κι αυτή στο να φτάσεις έστω και μια φορά στα όριά σου. Μόνο που το δίλημμα σ’ αυτήν την κατά τα άλλα ερωτική σχέση που καλούμαστε ν’ αντιμετωπίσουμε είναι: «Δουλεύω για να ζω ή ζω για να δουλεύω;»

Είναι μια ερώτηση που κάνουμε στον εαυτό μας όταν πια έχουμε αντιληφθεί πως έχει ανάψει κόκκινο λαμπάκι εξάντλησης, σωματικής, πνευματικής και συναισθηματικής. Και το όνομα αυτής Burnout ή αλλιώς επαγγελματική εξουθένωση. Με τον όρο Burnout δεν εννοούμε την υπερκόπωση που προκύπτει από τις πολλές ώρες δουλειάς μας, αλλά την εξουθένωση που νιώθουμε από το υπερβολικό και παρατεταμένο στρες προερχόμενο από τη δουλειά μας.

Σε πρόσφατη έρευνα στην Αμερική μόνο το 30% των εργαζομένων παραδέχεται ότι αισθάνεται εξάντληση και το 66% κι ομολογεί πως παρουσιάζει συμπτώματα που αντιστοιχούν στον ορισμό που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για το Burnout «μια μόνιμη κατάσταση άγχους την οποία ο/η εργαζόμενος δεν μπορεί να διαχειριστεί». Ας δούμε ποια είναι αυτά τα συμπτώματα κι ας προσπαθήσουμε να διακρίνουμε αν είμαστε κι εμείς οι ίδιοι σε μια παρόμοια κατάσταση, την αιτιολογήσουμε κι ομολογήσουμε τη παραδοχή της.

1. Προβλήματα στον ύπνο

Αν σηκώνεστε με δυσκολία από το κρεβάτι κάθε πρωί ή σηκώνεστε από τα άγρια χαράματα χωρίς λόγο, αν ξυπνάτε κατά τη διάρκεια της νύχτας κι έχετε υπερένταση, έχετε ταραχώδη όνειρα και δεν έχετε κοιμηθεί πάνω από 5 ώρες συνέχεια για πολύ καιρό, θα πρέπει να το ελέγξετε. Οι έρευνες έχουν δείξει άμεση σχέση μεταξύ εξάντλησης και διαταραχών στον ύπνο λόγω εργασίας.

2. Αλλαγές στη συμπεριφορά

Κι εδώ ίσως εμφανίζονται τα περισσότερα συμπτώματα. Απώλεια μνήμης, θυμός, μελαγχολία, απαισιόδοξες σκέψεις που συχνά οδηγούν σε κατάθλιψη, εξάντληση, αντιδραστική συμπεριφορά. Έχουμε μια μόνιμη ανησυχία καθώς μας φταίνε όλα, γινόμαστε ευερέθιστοι, θυμώνουμε εύκολα κι επικρατούν τα αρνητικά συναισθήματά μας κάνοντας να ξεχνάμε τι σημαίνει χαρά, χαμόγελο κι αισιοδοξία. Νιώθουμε αβοήθητοι και παγιδευμένοι ή ηττημένοι χωρίς κίνητρο καθώς αναπτύσσουμε το αίσθημα της αποτυχίας και της αυτοαμφιβολίας.

3. Αρνητικές σωματικές αντιδράσεις

Η κούραση είναι το πιο σύνηθες σύμπτωμα σωματικής αντίδρασης. Πονοκέφαλοι, μυϊκοί πόνοι, συχνές ασθένειες και μειωμένη ανοσία μας ταλαιπωρούν, χωρίς να μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε τις αιτίες. Γαστρεντερικά προβλήματα αλλά και καμία διάθεση για σεξ έρχονται να προστεθούν στα σωματικά συμπτώματα. Τέλος η αλλαγή στην όρεξή μας η οποία τείνει να αγγίξει τη βουλιμία είναι απόλυτα δικαιολογημένη.

Γράφοντας το άρθρο αυτό μπόρεσα να δώσω πολλές εξηγήσεις και στα δικά μου συμπτώματα, όπως είναι οι μόνιμες σακούλες σοκολατάκια στο γραφείο μου ή η αίσθηση πως αντί ν’ ακολουθήσω το πρόγραμμα υγιεινής διατροφής μου θέλω να φάω «εδώ και τώρα» και χωρίς δεύτερη σκέψη μια πίτσα. Και μάλιστα μετά από πολλές ώρες δουλειάς, το μόνο που απαντώ όταν με ρωτάνε πώς είσαι είναι «κομμάτια και θέλω να φάω σαν να μην υπάρχει αύριο».

4. Συμπτώματα επαγγελματικής εξουθένωσης στην εργασία

Το να νιώθουμε πως έχουμε χάσει τον έλεγχο στη δουλειά μας, να αισθανόμαστε έλλειψη αναγνώρισης, να έχουμε από τον εαυτό μας απαιτητικές προσδοκίες, να επιμένουμε σε μια δουλειά χωρίς προκλήσεις κι αντίθετη μ’ αυτό που είχαμε στο μυαλό μας ή να νιώθουμε πως το περιβάλλον εργασίας μας δημιουργεί υψηλή πίεση, δείχνει την κατάσταση που έχουμε υποπέσει ως αποτέλεσμα της εξουθένωσής μας. Δημιουργούμε μια αντιφατική κατάσταση στην εργασία μας χωρίς να μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί. Μπορεί να πηγαίνουμε αργά ή να φεύγουμε νωρίς άνευ λόγου, να αναλαμβάνουμε ευθύνες αρνούμενοι βοήθειας ή να αποχωρούμε από τις ευθύνες. Η μείωση της παραγωγικότητας, μας κάνει να χάνουμε και το ενδιαφέρον μας για εργασία ή τα κίνητρα που είχαμε θέσει στον εαυτό μας για να εξελισσόμαστε στον επαγγελματικό ρόλο που έχουμε.

Κι αν όλα τα παραπάνω μέχρι τώρα μας έκαναν να αναρωτηθούμε πως ίσως το υπερβολικό άγχος από την εργασία μας να έχει επηρεάσει τη ζωή μας, να ξέρετε πως είναι μεγάλες οι διαφορές μεταξύ άγχους και Burnout. Η διαφορά μεταξύ στρες κι εξουθένωσης έγκειται στο ότι οι αγχωμένοι άνθρωποι πιστεύουν παρ’ όλα τα συμπτώματα που εμφανίζονται πως αν καταφέρουν να τα βάλουν όλα σε μια σειρά και να τα θέσουν υπό έλεγχο, θα είναι καλύτερα. Στην επαγγελματική εξουθένωση νιώθεις ψυχικά εξαντλημένος, δεν υπάρχει η σκέψη αισιοδοξίας πως θ’ αλλάξει η κατάσταση. Κι ενώ συνήθως βρισκόμαστε κάτω από συνθήκες άγχους, δεν μπορούμε να αντιληφθούμε πάντα την εξάντλησή μας.

Εν μέσω δύσκολων εποχών σαν αυτές που ζούμε όπου η επαγγελματική αβεβαιότητα, η οικονομική κρίση και η πίεση να αντεπεξέλθουμε σε όλα πρωτοστατούν στη ζωή μας, το να διατηρούμε την ψυχική μας υγεία οφείλουμε να είναι η πρώτη προτεραιότητά μας.

Αν με όλα τα παραπάνω νιώθετε πως μπορεί να πάσχετε από burnout, σκεφτείτε πως υπάρχει λύση κι ίσως ξεκινώντας από μας τους ίδιους, με απλούς πρακτικούς τρόπους, πριν χρειαστεί να το αντιμετωπίσουμε με τη βοήθεια κάποιου ειδικού. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε και ν’ αποδεχτούμε αυτό που μας συμβαίνει αναγνωρίζοντας όλες τις αλλαγές μας ως πρόβλημα. Να καταλάβουμε πως η ζωή μας είναι μια λεπτή γραμμή ισορροπιών μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής. Να σκεφτούμε πρακτικά και ν’ αλλάξουμε κατεύθυνση για να βοηθήσουμε τον εαυτό μας.

1. Επαναξιολογούμε την επαγγελματική μας ζωή

Προσπαθούμε ν’ ανακαλύψουμε αξίες μέσα στη δουλειά μας, να εστιάσουμε σε σημεία της δουλειάς που μας αρέσουν περισσότερο, να κάνουμε φιλικές σχέσεις μέσα στο εργασιακό μας περιβάλλον για ν’ αντιμετωπίζουμε με κουβέντα τις δύσκολες εργασιακά ημέρες. Να πάρουμε μικρές άδειες για να κάνουμε ένα διάλειμμα και να επαναφορτίσουμε τις μπαταρίες μας. Να περιορίσουμε την επαφή μας με ανθρώπους στον εργασιακό χώρο που μας φορτίζουν αρνητική ενέργεια. Ίσως το μεγάλο βήμα να αλλάξουμε δουλειά, να μας περιμένει μετά από μια τέτοια κατάσταση. Ας το έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας, αν θεωρούμε πως δεν είναι τώρα οι ιδανικές συνθήκες.

2. Αλλάζουμε προτεραιότητες

Η εξουθένωση είναι μια καλή ευκαιρία να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας. Να θέσουμε τα όριά μας, να μάθουμε τα «ναι» και τα «όχι» της προσωπικής μας ηρεμίας, να δοκιμάσουμε νέα πράγματα εκτός εργασίας, να αποκτήσουμε δημιουργικότητα.

3. Φροντίζουμε το σώμα μας και τη διατροφή μας

Κοιμόμαστε πολύ και παρ’ όλο που όταν νιώθουμε εξαντλημένοι δε θέλουμε να κάνουμε τίποτα βάζουμε την άσκηση στη ζωή μας. Αλλάζουμε τη διάθεσή μας με υγιεινή διατροφή. Μειώνουμε την πρόσληψη τροφών που επηρεάζουν αρνητικά όπως η καφεΐνη, τα λίπη ή τα τρόφιμα με συντηρητικά. Τονώνουμε τον οργανισμό μας με περισσότερα ωμέγα 3 λιπαρά. Αποφεύγουμε τη νικοτίνη και το αλκοόλ.

Σε όλο τον κόσμο 210 εκατομμύρια άνθρωποι περνούν τη χειρότερη επαγγελματική μέρα της ζωής τους κάθε μέρα. Η διαπίστωση πως τελικά είναι απλώς μια κακή επαγγελματική μέρα που δε μας επηρεάζει κι όχι άλλη μια μέρα εξάντλησης, είναι μια καλή αρχή.