7 κρυφές ανασφάλειες των ατόμων με σύμπλεγμα του ήρωα

Θυμάμαι τον ανιψιό μου μικρό, να φοράει το τραπεζομάντιλο της κουζίνας ως μανδύα και να περιφέρεται στο σπίτι αναφωνώντας «είμαι ο ήρωας που θα σώσω τον κόσμο». Γελούσα σκεπτόμενη πως «αυτός κι ο Σούπερ Μαν». Τι κοινό μπορεί να είχαν ο ανιψιός μου κι ο Σούπερμαν που ήθελαν να βοηθήσουν τον κόσμο; Το σύνδρομο του σωτήρα ή σύμπλεγμα του ήρωα.

Με τον παραπάνω όρο αναγνωρίζουμε τη βαθιά επιθυμία ή την υποσυνείδητη ανάγκη ή και τον εξαναγκασμό που έχουν μερικοί άνθρωποι για βοήθεια ή «διάσωση» άλλων. Μην αναζητήσετε να τους δείτε με στολές για να τους αναγνωρίσετε. Η επιθυμία τους για βοήθεια πηγάζει κυρίως από το αίσθημα της επιβεβαίωσης, της επικύρωσης ή της ανάγκης να έχουν έναν σκοπό στη ζωή τους. Πολλές φορές η ανάγκη αυτή μπορεί να δημιουργείται μόνο και μόνο για να δοθεί ο τρόπος επίλυσης.

Παρ’ όλο που έχει χαρακτηριστεί ως ψυχική διαταραχή δεν είναι πολλές οι μελέτες που τη συνοδεύουν. Για να αναζητήσουμε από πού πηγάζει όλο αυτό θα ανατρέξουμε στις θεωρίες του Ζίγκμουντ Φρόιντ και του μαθητή του κι αργότερα αντιπάλου του, Καρλ Γιουνγκ. Ο Φρόιντ μίλησε για την έννοια του Εγώ, το κομμάτι του εγκεφάλου μας που μεσολαβεί μεταξύ των πρωτόγονων επιθυμιών μας και της εξωτερικής πραγματικότητας. Το Εγώ σ’ αυτή την περίπτωση προσπαθεί να ικανοποιήσει τους πάντες παίρνοντας τον ρόλο του ήρωα. Ο Γιουνγκ θεωρεί πως ο «Ήρωας», από την άλλη, είναι ένα σύμβολο αρχέτυπο και χαρακτηρίζεται από την επιθυμία να αποδείξει κάποιος την αξία και να επιβεβαιώσει τον τίτλο μέσα από θαρραλέες πράξεις, οδηγώντας στο σύμπλεγμα του ήρωα. Είναι σαν να υπενθυμίζουμε συνεχώς στον εαυτό μας πως «αν μπορώ να σώσω αυτόν ή να διορθώσω εκείνο, γίνομαι σημαντικός».

Αν όλο αυτό σας θυμίζει κάτι κι αναρωτιέστε για τα χαρακτηριστικά αυτών των ανθρώπων, θα σας πούμε πως δεν είναι δύσκολο να τα εντοπίσετε:

1. Έχουν την ικανότητα να ανακαλύπτουν ποιοι χρειάζονται βοήθεια και προσκολλώνται σε αυτούς. Σε σημείο ανησυχητικό. Είναι σαν έχουν ραντάρ και να βρίσκονται στο σωστό μέρος, τη σωστή στιγμή.

2. Τρελαίνονται για επιβεβαίωση. Λαχταρούν την αναγνώριση και την επιβεβαίωση αυτών που -νομίζουν πως- σώζουν.

3. Παραμελούν τον εαυτό τους. Η προσοχή τους είναι στραμμένη στους άλλους με αποτέλεσμα να ξεχνούν να φροντίσουν τον εαυτό τους.

4. Κάνουν τα πάντα χωρίς βοήθεια. Επειδή ακριβώς έχουν την ανάγκη να νιώθουν δυνατοί, απορρίπτουν την κάθε βοήθεια.

5. Είναι εμμονικοί με τον έλεγχο καθώς είναι πρωταρχικό στοιχείο να ελέγχουν όλες τις καταστάσεις και να διορθώσουν τα πάντα μόνοι τους.

6. Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Μη σας φαντάζει αντιφατικό με όσα είπαμε ήδη, γιατί πίσω από τον ηρωισμό κρύβεται χαμηλή αυτοεκτίμηση ενίοτε κι ο φόβος της εγκατάλειψης ή της απόρριψης.

7. Νιώθουν ενοχές καθώς αν δεν μπορούν να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους, μπορεί να κατηγορήσουν τον ίδιο τους τον εαυτό.

Οι κίνδυνοι και τα προβλήματα για τους ανθρώπους με το σύμπλεγμα του ήρωα είναι αρκετά και σίγουρα η ψυχοθεραπεία είναι μια λύση. Οι άνθρωποι αυτοί νιώθουν μια συναισθηματική και ψυχολογική εξάντληση όντες σε λειτουργία διάσωσης διαρκώς, επομένως χρειάζονται καθοδήγηση. Ίσως αγανακτήσουν, εκνευριστούν ή αντιδράσουν άσχημα όταν νιώσουν πως η πράξη τους δεν αναγνωρίζεται ως ηρωισμός. Ίσως φτάσουν να δημιουργούν τεταμένες σχέσεις με τους γύρω τους καθώς καταντά ενοχλητική η παρέμβαση ανά πάσα στιγμή. Τέλος, τίθενται θέματα ορίων στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Θα πρέπει να καταλάβουμε πως δεν είμαστε Σούπερμαν. Κατανοούμε την ανάγκη για βοήθεια και φροντίδα, αλλά στις υγιείς σχέσεις δεν υπάρχει η αποκλειστικότητα «τρέχω να σώσω». Υπάρχει επικοινωνία, αμοιβαία υποστήριξη και δηλωμένη η ανάγκη για βοήθεια από τους άλλους. Ήρωες είμαστε όλοι μας απέναντι στους ανθρώπους που αγαπάμε, που σεβόμαστε. Ακόμη και το να φροντίζουμε τον εαυτό μας είναι δείγμα ηρωισμού γιατί θα είμαστε εκεί και θα είμαστε καλά, όταν μας χρειαστούν.

Το να στείλεις ένα μήνυμα ευαισθησίας, να φτιάξεις έναν καφέ ή να ακούσεις κάποιον φίλο σου για ώρες να βγάζει τα εσώψυχά του είναι πολύ πιο ουσιαστικό από εμμονές ενός συμπλέγματος που νομίζουμε πως θα είναι το δείγμα της αγάπης μας. Ας εστιάσουμε εκεί λοιπόν. Είμαστε άνθρωποι κι όχι υπεράνθρωποι. Εξάλλου, δε μας πηγαίνουν και οι κάπες.