Τα μάτια αυτές οι «σιωπηλές γλώσσες της αγάπης» όπως τα είχε ερμηνεύσει ο Μιγκέλ Θερβάντες είναι οι καθρέφτες μας. Πόσες φορές όμως αποφύγαμε την οπτική επαφή με κάποιον ή πόσες φορές έχουν αποφύγει οι άλλοι με μας! Η βλεμματική επαφή είναι ένας τρόπος επικοινωνίας συναισθημάτων. Είναι η επικοινωνία χωρίς λόγια κι είναι σημαντικό να κατανοήσουμε γιατί εμείς ή κάποιος απέναντί μας την αποφεύγει. Προσωπικά, το να μιλάω κοιτώντας τους άλλους στα μάτια δείχνει την εμπιστοσύνη μου και τον σεβασμό μου προς το πρόσωπό τους. Ανεξάρτητα από την προσωπικότητά μας, όμως, οφείλουμε να κατανοήσουμε πως η οπτική επαφή είναι μια από τις πιο σημαντικές μορφές επικοινωνίας. Γιατί όμως υπάρχουν κι άνθρωποι που την αποφεύγουν;
Θέλουν να κρύψουν τα συναισθήματά τους
Αν υπάρχουν συναισθήματα που δε θέλουμε να τα αφήσουμε να φανούν προσπαθούμε να το κρύψουμε αποφεύγοντας το βλέμμα. Το καταλαβαίνουμε πιο έντονα όταν διαπιστώνουμε, σε ανύποπτες στιγμές, πως μας ρίχνουν κρυφές ματιές. Ειδικά αν υπάρχει και συναισθηματική έλξη. Αυτές οι γρήγορες ματιές έχουν και ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Δηλώνουν αποχή από τη συζήτηση
Αν δε μας αφορά μια συζήτηση είναι λογικό να μην έχουμε οπτική επαφή, καθώς έμμεσα δηλώνουμε την αδιαφορία μας. Μπορεί να μη βρίσκουμε το θέμα ενδιαφέρον, μπορεί να βαριόμαστε ή στην τελική μπορεί να υπάρχει ένας συνομιλητής απέναντί μας ο οποίος μιλάει μόνο για τον εαυτό του κι αυτό να κουράζει όλη την συζήτηση.
Νιώθουν άβολα
Το έχω βιώσει έντονα σε συζήτηση στην οποία γινόταν προσωπικές ερωτήσεις. Επίσης μπορεί να έχουμε τελείως διαφορετική γνώμη με του συνομιλητή μας και να μην έχουμε τη διάθεση να εμπλακούμε σε κουβέντα. Άθελά μας στρέφουμε τα μάτια μας αλλού, θέλοντας να ολοκληρώσουμε την κουβέντα. Έχω φέρει ανθρώπους σε δύσκολη θέση η ίδια, επειδή μιλάω δυνατά κι αντιλήφθηκα πως ήθελαν να ξεφύγουν από τη συνομιλία μας.
Υπάρχουν μυστικά
Υπάρχουν φορές που θέλουμε να κρύψουμε πράγματα από τους άλλους και δεν κοιτάμε στα μάτια, καθώς φοβόμαστε πως θα εκτεθούμε. Κι είναι απόλυτα λογικό να νιώθουμε κάπως έτσι, πράγμα το οποίο δε θα πρέπει να μας κάνει να ντρεπόμαστε. Δεν είναι απαραίτητο πως αυτά που κρύβουμε είναι ψέματα, αν κι ειδικοί λένε πως αυτοί που λένε ψέματα συνήθως κοιτάζουν στα μάτια.
Αισθάνονται ισχυρότεροι από τους άλλους
Αν κάποιοι δεν κοιτάνε στα μάτια, μπορεί να είναι και γιατί αισθάνονται ανώτεροι. Πιστεύουν πως είναι πιο σημαντικοί, πιο έξυπνοι, πιο πετυχημένοι, πιο ισχυροί. Είναι αυτή η λεγόμενη απαξιωτική συμπεριφορά που ίσως να έχουμε πετύχει στη ζωή μας κάποια στιγμή, ξέροντας πως τα μάτια των άλλων λένε πως δεν είμαστε αρκετά ενδιαφέροντες.
Είναι ντροπαλοί
Μεταξύ μας, μάς αρέσει κάποιες φορές αυτή η αίσθηση της ντροπαλής αμηχανίας, εκτός κι αν η βαθύτερη αιτία είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Όταν νιώθουμε ανασφαλείς επιδιώκουμε να είμαστε αόρατοι, ενώ κοιτώντας τους άλλους στα μάτια νιώθουμε «γυμνοί» κι εκτεθειμένοι. Άρα, όσο λιγότερο ορατοί, τόσο το καλύτερο.
Φόβος/ χειρισμός
Το συγκεκριμένο στοιχείο θα μπορούσε να είναι και δείγμα χειριστικού ατόμου σε μια σχέση. Η αποφυγή της βλεμματικής επαφής, μπορεί να γίνει εργαλείο πρόκλησης φόβου ή αγανάκτησης ως επακόλουθο του silent treatment. Από την άλλη, αν νιώθουμε σε μια διαμάχη ή μια κατάσταση απειλής πως κινδυνεύουμε, αναπόφευκτα αποφεύγουμε την επαφή για να αποφύγουμε την κλιμάκωση, την ένταση ή την πιο έντονη σύγκρουση.
Άτομα που πάσχουν από κοινωνικό άγχος
Το κοινωνικό άγχος είναι μια αναγνωρισμένη αγχώδης διαταραχή η οποία περιλαμβάνει συναισθήματα φόβου κι αγωνίας σε καταστάσεις με κόσμο. Η οπτική επαφή σε αυτές τις καταστάσεις επηρεάζει τα άτομα, προκαλώντας υπερβολική δυσφορία. Έτσι, την αποφεύγουν για να προστατευτούν από πιθανές παρενέργειες όπως αδεξιότητα ή έντονο άγχος.
Ερεθισμός ή διαπεραστικό βλέμμα
Η συχνή επαφή με τα μάτια πιθανόν να προκαλεί ερεθισμούς κι αυτό να βγαίνει έντονα όταν πιεζόμαστε να μιλάμε και να κοιτάμε σε μια συζήτηση. Επίσης, ένα έντονο διαπεραστικό βλέμμα μπορεί να μας προκαλέσει κοινωνική πίεση, την οποία θέλουμε να αποφύγουμε.
Αντιπάθεια προς τον συνομιλητή
Όταν μας αρέσουν κάποιοι μπορεί και να βρεθούμε να μην ξεκολλάμε το βλέμμα μας. Στην αντιπάθεια, όμως, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Έτσι, πρωτίστως αποφεύγουμε την οπτική επαφή και στη συνέχεια το σώμα μας στέλνει τα σημάδια της αδιαφορίας. Συνήθως καλύπτουμε και τα μάτια μας, ως ένδειξη πλήρους απαξίωσης.
Είναι σημαντικό να δίνουμε την ανάλογη σημασία και να μην προβαίνουμε σε άκυρες υποθέσεις σχετικά με τη συμπεριφορά κάποιων οι οποίοι αποφεύγουν την οπτική επαφή. Ίσως το να αφιερώνουμε χρόνο προσπαθώντας να καταλάβουμε τι φταίει, είναι ένας πολύ καλός τρόπος μιας άμεσης επαφής, που το επόμενο βήμα της θα είναι και η συνάντηση των βλεμμάτων.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου