Ο εκφοβισμός είναι μια μορφή επιθετικότητας που σύμφωνα με τους ειδικούς επηρεάζει έως και το 20% των παιδιών ηλικίας από 12 έως 18 χρόνων. Εκδηλώνεται με τη μορφή δύναμη ή εξουσίας ενός ατόμου πάνω σε ένα άλλο, σε μια προσπάθεια επιβολής και ελέγχου. Η πιο κοινή μορφή εκφοβισμού είναι η λεκτική βία, αλλά υπάρχει και η σωματική ή ακόμη πιο σκληρές όπως ο εξευτελισμός, ο αποκλεισμός, οι απειλές. Το χαρακτηριστικό που τον διακρίνει είναι η ανισορροπία δύναμη· ένα άτομο έχει περισσότερη δύναμη από ένα άλλο, έχοντας πλεονεκτική θέση, η οποία πηγάζει, είτε από τη διαφορά ηλικίας, είτε από μεγαλύτερη αποδοχή που έχει στο περίγυρο, ή από εξουσία που έχει καταφέρει να αποκτήσει.
Στον εκφοβισμό δεν υπάρχει το «έγινε μόνο μια φορά». Κάποιος που εκφοβίζει, αν το περιστατικό δε δημοσιοποιηθεί, σίγουρα θα στοχεύσει ξανά και ξανά στο ίδιο άτομο. Ακόμη και όταν τελειώσει, όμως, μπορεί να αφήσει σημάδια που τα κουβαλάμε και ως ενήλικοι. Από το πώς βλέπουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας, έως το πώς προσεγγίζουμε τις προσωπικές μας σχέσεις, τη ζωή με τους γύρω μας και πώς μαθαίνουμε να χειριζόμαστε τις συγκρούσεις στη ζωή μας. Κάποια από τα σημάδια είναι και τα παρακάτω.
Έλλειψη αυτοεκτίμησης
Ακόμη κι αν έχουμε μεγαλώσει κι έχουμε καταφέρει να έχουμε πετύχει πολλά, εκεί, στο πίσω μέρος του μυαλού μας, παλεύουμε με τα αισθήματα της ανεπάρκειας. Νιώθουμε πως δεν ήμαστε αρκετά καλοί και πως για ό,τι μας είχαν πει όταν ήμασταν παιδιά, δεν παύει να μας κυνηγάει, όσες επιτυχίες και να έχουμε εισπράξει.
Ανάπτυξη συμπόνιας
Πόσο λογικό, αν έχουμε υποστεί εκφοβισμό, μεγαλώνοντας να έχουμε αναπτύξει την ενσυναίσθησή μας. Είμαστε παθόντες και γνωρίζουμε πώς είναι να νιώθει κάποιος εξευτελισμό, πόνο, κριτική. Οι εικόνες της δικής μας περίπτωσης του παρελθόντος μας κάνουν να έχουμε μια διορατικότητα ικανή να νιώσουμε πότε κάποιος δυσκολεύεται. Η προστασία και το νοιάξιμο είναι η άμεση αντίδραση, καθώς δε θέλουμε ποτέ να νιώσουν όπως εμείς οι ίδιοι έχουμε νιώσει.
Κοινωνική απομόνωση
Περνώντας μια φάση εκφοβισμού ως παιδιά, συνήθως μεγαλώνοντας νιώθουμε πως θα απορριφθούμε ή θα κριθούμε αρνητικά απέναντι στο κοινωνικό σύνολο. Ως αποτέλεσμα, γινόμαστε πιο αντικοινωνικοί πολλές φορές και απέναντι σε φίλους μας, αισθανόμενοι πως δεν ανήκουμε κάπου.
Φόβος για προδοσία
Όταν έχουμε προδοθεί ή ακόμη χειρότερα μας έχουν κακομεταχειριστεί, πόσο δύσκολο είναι να εμπιστευτούμε; Οι ενήλικες που έχουν δεχθεί εκφοβισμό ως παιδιά, κρατούν πάντα απόσταση επιφυλακτικότητας. Και όχι, δεν είναι καθόλου εύκολο, καθώς αποκτούν δυσκολία στο να δημιουργήσουν σχέσεις και δυσκολεύονται να εμπιστευτούν, θεωρώντας πως η ιστορία θα επαναληφθεί.
People pleasing προσωπικότητα
Ως ενήλικοι μετά από παιδικό εκφοβισμό και μην αντέχοντας συγκρούσεις και απόρριψη, προσπαθούμε να γίνουμε αρεστοί σε όλους. Κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να νιώσουν οι άλλοι καλά, σκεπτόμενοι πως έτσι θα αποφύγουμε εντάσεις και κριτική. Όχι καλό, καθώς φτάνουμε σε σημείο να παραμελούμε τις προσωπικές μας ανάγκες, βάζοντας τον εαυτό μας σε δεύτερη μοίρα.
Φόβος απειλής από συγκρούσεις
Μεγαλώνοντας, οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες σε όλα τα επίπεδα της ζωής μας. Ως ενήλικοι που έχουμε υποστεί εκφοβισμό δεν μπαίνουμε στη διαδικασία συγκρούσεων, αποφεύγοντας αντιπαραθέσεις, λογομαχίες, εντάσεις. Ίσως χρειαστεί να συμφωνούμε ακόμη κι αν δεν είναι υπέρ μας, μόνο και μόνο για να διατηρήσουμε ομαλή την καθημερινότητά μας.
Φόβος απόρριψης
Ίσως, το χειρότερο κατάλοιπο ενός παιδικού εκφοβισμού. Σχεδόν όλοι το κουβαλούν, καθώς ο φόβος της απόρριψης έχει ριζώσει μέσα μας. Ανεξάρτητα από το αν προσπαθούμε να θέτουμε τον εαυτό μας εκτός συγκρούσεων, προσπαθώντας να συγκρατηθούμε, πάντα μέσα μας φωλιάζει ο φόβος πως κάποιοι θα μας απορρίψουν, κάνοντάς μας να νιώσουμε ξανά συναισθήματα που ζήσαμε στο παρελθόν.
Ευπροσαρμοστικότητα
Τα σημάδια των ενηλίκων που έχουν υποστεί εκφοβισμό δεν είναι πάντα αρνητικά. Ο εκφοβισμός μπορεί να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε μια ανθεκτικότητα, έναν «γρανιτένιο» χαρακτήρα, ξέροντας πώς να ελισσόμαστε στις δύσκολες καταστάσεις, κάνοντάς μας αποφασιστικούς και περισσότερο δυνατούς όταν χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις ως ενήλικες.
Υπερανάλυση
Ένα από τα πιο εύκολα χαρακτηριστικά που αποκτούμε ως ενήλικοι που έχουμε δεχθεί εκφοβισμό είναι η υπερανάλυση. Φιλτράρουμε ξανά και ξανά τι έχουμε πει ή τι έχουμε κάνει, ανησυχώντας για το αν έχουμε στεναχωρήσει κάποιους, για το αν προσβάλλαμε ή για το αν άθελα μας πονέσαμε ανθρώπους. Μια συνεχής, υπερβολική σκέψη, όχι αδικαιολόγητη, που όμως μας προσθέτει περιττό άγχος και που τις περισσότερες φορές ίσως και να ανησυχούμε άνευ λόγου.
Αυτοσκοπός η επιτυχία και η αναγνώριση
Ως ενήλικοι που έχουμε υποστεί εκφοβισμό, νιώθουμε πως έχουμε κάτι να αποδείξουμε. Πως οφείλουμε να είμαστε πετυχημένοι, κοινωνικοί, αρεστοί. Ένας αδιάκοπος αγώνας για να επαγγελματική καταξίωση, κοινωνική αποδοχή. Τις περισσότερες φορές εις βάρος του ίδιου του εαυτού μας, καθώς τον πιέζουμε για να πετύχει. Θέλουμε να αποβάλλουμε όλα όσα λάβαμε ως επικρίσεις ως παιδιά και να δείξουμε στον κόσμο ότι είμαστε πολλά περισσότερα από αυτά που κάποιοι τόλμησαν να μας πουν κάποτε.
Ο εκφοβισμός, δυστυχώς, όταν είναι ένα σκληρό κομμάτι της παιδικής μας ηλικίας, δημιουργεί τραυματικές τις περισσότερες φορές εμπειρίες. Κάνοντας μια θετική σκέψη, όμως, τολμώ να πω πως οι ενήλικοι που έχουν υποστεί εκφοβισμό στην παιδική τους ηλικία, μπορούν να βοηθήσουν αρκετούς γύρω τους όντας παθόντες. Δεν είναι κακό να αναφερόμαστε στο δικό μας προσωπικό περιστατικό. Το να μιλάμε, είναι ίσως η καλύτερη διέξοδος για τους ίδιους τους δικούς μας καταχωνιασμένους φόβους. Μην τους αφήσουμε να μας νικήσουν.
Συντάκτης: Ταρασία Γεωργιάδου
