Πώς δημιουργήθηκε το πιο γνωστό σχήμα στον κόσμο;

«Έχω μια καρδιά παρ’ την αν τη θες». Μια καρδιά που μάθαμε να τη ζωγραφίζουμε από παιδιά, τη χαράξαμε σε δέντρα, την τραγουδήσαμε, τη στείλαμε σε χιλιάδες μηνύματα και της αλλάζουμε χρώμα ανάλογα με τον αποστολέα και την περίσταση. Κι ίσως να μην ξέρουμε καμία άλλη γλώσσα εκτός από τη δική μας αλλά η καρδιά ως σύμβολο της αγάπης δεν έχει μετάφραση, δεν έχει σύνορα κι εθνικότητα. Εκείνο που προξενεί εντύπωση είναι πως το σχέδιο της καρδιάς -όπως το ξέρουμε όλοι- δεν έχει καμία σχέση με την καρδιά ως ανατομικό όργανο του σώματός μας. Ακόμη και στο χρώμα. Πάμε να δούμε πώς προέκυψε το σχήμα της και τι ιστορία κρύβει πίσω του η δημιουργία του.

Υπάρχουν αρκετές θεωρίες για την επικράτηση του σχήματος στο πέρασμα των αιώνων και πληροφορίες που εντοπίζονται από ευρήματα κι ανακαλύψεις ανασκαφών τα οποία συνδέονται με το σχέδιο της καρδιάς. Ιστορικοί υποστηρίζουν πως το σχήμα της καρδιάς προέκυψε από το μπλέξιμο δύο φύλλων κισσού αγκαλιασμένα μεταξύ τους. Θύμιζε λίγο εικόνα γυναικείου σώματος η οποία αναπαριστούσε το γυναικείο στήθος και τους γλουτούς. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τέτοια σχήματα σε κεραμικά του 3.000 πχ προερχόμενα από τον μινωικό και μυκηναϊκό πολιτισμό. Ο κισσός αποτελούσε το ιερό φυτό του θεού Διόνυσου και το συναντάμε σε διονυσιακές παραστάσεις. Άλλωστε ο ίδιος ο Θεός παρουσιάζεται στεφανωμένος με φύλα κισσού.

Μια άλλη θεωρία αναφέρει πως το σχήμα της καρδιάς προέρχεται από το φυτό «silphium», το οποίο εντοπίστηκε σε ένα νόμισμα της περιόδου 510-490 πχ το οποίο ευδοκίμησε κοντά στην ελληνική αποικία της Κυρήνης. Το συγκεκριμένο φυτό το οποίο φανταστείτε ότι μοιάζει σαν τον μάραθο, αποτελούσε το αντισυλληπτικό μέσο της εποχής εκείνης.

Το σχέδιο της καρδιάς παρουσιάστηκε σε χειρόγραφο το 1344 με τον τίτλο «Ο Ρομαντισμός του Αλέξανδρου» το οποίο ήταν γραμμένο στη γαλλική γλώσσα από τον Lambert le Tor και τον Alexandre de Bernay κι ήταν από τα πρώτα εικονογραφημένα βιβλία της εποχής. Αυτά υποστηρίζει η ιστορικός Μέριλιν Γιάλομ, η οποία ασχολήθηκε εκτενέστερα σε μελέτες της για την προέλευση του σχήματος της καρδιάς.

Οι Μαμελούκοι το 1370 αποτύπωσαν το σχήμα της καρδιάς πάνω σε τράπουλες της εποχής εκείνης και οι Γάλλοι ήταν αυτοί που τελειοποίησαν την τράπουλα η οποία μέχρι σήμερα διατηρεί την ίδια μορφή, με την Ντάμα ως σύμβολό της, την καρδιά.

Στο παρεκκλήσι Arena, μια μικρή εκκλησία, δίπλα στο μοναστήρι του Αυγουστίνου, το Monastero degli Eremitani στην Πάδοβα, περιοχή του Βένετο, της Ιταλίας υπάρχει ένα πορτραίτο του ζωγράφου Giotto με το όνομα «Φιλανθρωπία». Εκεί φαίνεται να δίνεται στον Χριστό μια καρδιά σε σχήμα κουκουνάρι, παρόμοιο με το σχήμα της καρδιάς. Έτσι η καρδιά γίνεται το σύμβολο της αγάπης. Κι ενώ ως σχήμα κάποιες φορές το εντοπίσαμε ανάποδα από το 1500 και μετά εμφανίζεται πλέον με τη μορφή που έχει έως σήμερα.

Φτάνοντας στα νεότερα χρόνια το 1977 στη Νέα Υόρκη κυκλοφορεί η πρώτη διαφημιστική καμπάνια στην οποία το ρήμα «αγαπώ» αποκτά το συμβολισμό του στο σχήμα της καρδιάς. Στην πορεία από το 1990 και μετά εταιρείες το χρησιμοποίησαν ως σύμβολο ευεξίας, φαρμακευτικές εταιρίες ως λογότυπο και φτάνει να αποτελεί μέρος της ζωής μας. Ως σύμβολο του έρωτα καθιερώνεται τον 18 ο αιώνα στην Αγγλία. Οι ερωτευμένοι αντάλλασσαν μηνύματα την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου στολισμένα με κόκκινες καρδιές κι αποκτά έναν χαρακτήρα πιο εμπορικό.

Η καρδιά ταυτίζεται με τον έρωτα και την αγάπη. Με τη λαχτάρα μας να φανερώσουμε τον έρωτά μας χωρίς να χρειαστεί να πούμε καμία λέξη. Με μια καρδούλα φωνάζουμε ένα «σ’ αγαπώ» μας, και είναι απλό και κατανοητό στον παραλήπτη του. Η καρδιά είναι το σπίτι των συναισθημάτων μας. Της πίστης και της αφοσίωσής μας. Στα social media, έχει πλέον τη δική της θέση, ενώ έχει αναπτυχθεί ολόκληρη επιστήμη με την αποκωδικοποίηση των χρωμάτων της κάθε καρδιάς και τι συμβολίζει το καθένα.

Όπως και να τη στείλουμε, ότι και να εννοούμε, ένα είναι σίγουρο. Πως όσα χρόνια και να περάσουν, αυτό το υπέροχο σύμβολο θα αποτελεί τον ελάχιστο φόρο τιμής στον έρωτα και την αγάπη. Θα τα λέει όλα, χωρίς να λέει τίποτα, απλώς και μόνο με την ύπαρξη και την τέλεια καμπυλότητά του να καταλήγει σε μια ένωση στην κορυφή και μια στη βάση του. Πάμε να στείλουμε μια καρδιά;