Θα ήταν τουλάχιστον αστείο να πούμε ότι δεν έχουμε πέσει έστω μια φορά στην παγίδα της ταμπέλας. Άθελά μας κατηγοριοποιούμε τους ανθρώπους λες κι αν δεν κατατάξουμε κάποιον σε ομάδα θα μείνει μόνος του. Έχουμε δημιουργήσει τόσες πολλές ομάδες, κατηγορίες και ταμπέλες που έχουν γίνει πια περισσότερες απ’ ότι οι άνθρωποι που κατατάσσουμε σε καθεμιά απ’ αυτές. Φυσικά, δεν είμαστε οι μόνοι που για κάποιον παράταιρο λόγο μάς αρέσει να κατηγοριοποιούμε ανθρώπους, αφού στην τελική ανήκουμε κι εμείς σε κάποια ομάδα που άλλοι όρισαν για εμάς.
Προκειμένου να καταλάβουμε από πού πηγάζει η ανάγκη μας για κοινωνικές ταμπέλες, ο Πολωνός ψυχολόγος Henri Tajfel προσπάθησε να εξηγήσει γιατί υπάρχουν κατηγοριοποιήσεις των ανθρώπων και τόσος ανταγωνισμός ανάμεσά τους. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον ίδιο είμαστε αυτό που είμαστε με βάση την ομάδα που ανήκουμε και την ταμπέλα που φοράμε. Μας βολεύει να κατηγοριοποιούμε τους ανθρώπους και να ανήκουμε κάπου, γιατί έτσι νιώθουμε πιο εύκολα ότι είμαστε κομμάτι της κοινωνίας. Ο Henri Tajfel υποστηρίζει πως οι άνθρωποι έχουμε την ανάγκη να βιώσουμε συλλογική ταυτότητα, η οποία πλάθεται με βάση τη συμμετοχή μας σε μια ομάδα κι έτσι καθησυχαζόμαστε όταν ανακαλύπτουμε ότι υπάρχουν κι άλλοι εκεί έξω σαν εμάς.
Στις κατηγορίες και ταμπέλες που φτιάχνουμε νιώθουμε ισχυροί και ασφαλείς, γι’ αυτό μερικές φορές μάς είναι πολύ απλό να πέσουμε σε προκαταλήψεις και να αντιδράσουμε σε οτιδήποτε διαφορετικό. Κατά βάση το συλλογικό αίσθημα μας κάνει να νιώθουμε ότι ανήκουμε κάπου κι ότι μοιραζόμαστε με άλλους ίδιες συμπεριφορές, επιθυμίες και γούστα. Βάζουμε ταμπέλες σε ανθρώπους που μπορεί να μη συμμερίζονται τις σκέψεις μας, τις συμπεριφορές μας και τα θέλω μας. Κατηγοριοποιούμε ακόμα κι εμάς, τις σχέσεις μας και τους πάντες γύρω μας, γιατί προτιμάμε να ξέρουμε πού ανήκει κάθε τι. Κι όταν έρχεται κάτι άγνωστο προς εμάς τείνουμε απλώς να το κρίνουμε, να φτιάχνουμε γύρω από αυτό στερεότυπα κι εν τέλει να του κοτσάρουμε μια ταμπέλα με γράμματα neon.
Επηρεασμένοι από τη δική μας ομάδα και ταμπέλα πέφτουμε σε συγκρίσεις με τις ομάδες που δε μοιάζουν με εμάς. Σε εκείνο ακριβώς το σημείο γεννιέται ο ρατσισμός, η προκατάληψη, η κατηγοριοποίηση και κοινωνική ταμπέλα. Εκεί που σε κλάσματα δευτερολέπτου χωρίζουμε τους ανθρώπους σε «εμάς» κι «εκείνους» κι ας μας χωρίζει ένα βήμα μόνο, ένα κόμμα στην πρόταση, μια αναπνοή. Κάνουμε την κατηγοριοποίηση για να μπορέσουμε να αναλύσουμε και να καταλάβουμε τους γύρω μας. Ύστερα, σε δεύτερη φάση κι αφού είναι έτοιμη η ταμπέλα για χρήση τη φοράμε με άνεση στην κατηγορία που φτιάξαμε. Τέλος, ερχόμαστε και συγκρίνουμε ομάδες μεταξύ τους και μας ενδιαφέρουν περισσότερο εκείνα που διακρίνουν τους ανθρώπους κι ας είναι μηδαμινά παρά εκείνα που τους ενώνουν.
Δυστυχώς, οποιαδήποτε -ακόμα κι η πιο απλή- κατάταξη και ταμπέλα είναι ικανή να προκαλέσει διακρίσεις και συμπεριφορές διαφορετικής αντιμετώπισης. Καλό είναι να θυμόμαστε ότι η κατηγοριοποίηση των ανθρώπων σε κοινωνικές ομάδες είναι χρήσιμη μόνο όταν γίνεται για να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας κι όχι για να τον κρίνουμε και να έρθουμε σε αντιπαράθεση με κάθε τι που δε μας μοιάζει. Άλλωστε, τις περισσότερες φορές το κριτήριο με το οποίο κατηγοριοποιούμε τους άλλους είναι επιφανειακό και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Δέσποινα Κυριάκου
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
