Εξυμνούμε τη διαφορετικότητα κι ύστερα γινόμαστε όλοι κλώνοι

Δεν υπάρχει τίποτα πιο όμορφο απ’ το να είσαι ο εαυτός σου. Να έχεις τις δικές σου απόψεις πάνω στα πράγματα, να ακούς τη γνώμη των άλλων κι ό,τι έχουν να σου πουν, αλλά να μη γίνεσαι φερέφωνό τους και να μην ενστερνίζεσαι ό,τι δεν πιστεύεις μόνο και μόνο για να είσαι αρεστός και συμπαθής στον περίγυρό σου, όποιος κι αν είναι αυτός.

Κι όχι μόνον αυτά. Να είσαι ο εαυτός σου σημαίνει να λες τη γνώμη σου χωρίς να την ωραιοποιείς, ούτε να τη σουλουπώνεις για να τη δεχτούν, αλλά να τη λες γιατί είναι αυτό που πραγματικά σε εκφράζει. Να είσαι ο εαυτός σου σημαίνει να φοράς όλα εκείνα που σε κάνουν να νιώθεις άνετα κι όμορφα in your own skin, που λένε κι οι φίλοι μας οι Άγγλοι. Να είσαι ο εαυτός σου θα πει να ακούς τη μουσική που σου αρέσει, να διαβάζεις τα βιβλία που σε ταξιδεύουν και να κάνεις όλα εκείνα τα πράγματα που προστάζει η δική σου διάθεση για να γεμίσεις την ψυχή σου κι όχι εκείνα που μας δείχνει η μόδα, η διαρκής μεταποίηση της κουλτούρας και των προτύπων και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Από εποχή σε εποχή, όμως, όλα μεταβάλλονται. Κι ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια έντονη –ίσως πιο έντονη από ποτέ– τάση για μαζικοποίηση κι αποπροσωποποίηση της ταυτότητάς μας. Μέσω της χρήσης των κοινωνικών δικτύων –ένα αναγκαίο κακό των καιρών μας– γινόμαστε αποδέκτες διάφορων (θετικών κι αρνητικών) προτύπων. Όλοι πλέον έχουν αποκτήσει ένα δημόσιο βήμα και παρουσιάζουν στιγμές απ’ τη ζωή και την καθημερινότητά τους, με αφύσικη τελειότητα, προκαλώντας κι όλους όσοι ακολουθούν τέτοιους λογαριασμούς να κάνουν το ίδιο.

Οπότε τι συμβαίνει; Ανάλογα με το τι είναι αυτό που προβάλλεται πιο πολύ, διαμορφώνονται κι οι μάζες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πρότυπο της οικογένειας Kardashian/Jenner. Οκ, έχουν ένα συγκεκριμένο στιλ, αυτό πουλάνε, αυτό τις ανέβασε εκεί ψηλά που βρίσκονται –σε συνδυασμό πάντα και με το ριάλιτι KUWTK (Keeping Up With the Kardashians)– κι έχουν και μια momager, τη μαμά Kris Jenner, να τα ελέγχει όλα και να τα μανατζάρει όλα. Απ’ το να παρακολουθούμε απλά όμως τη ζωή τους, μέχρι να ακολουθούμε τη μόδα που στην ουσία δημιουργούν και την τάση που διαμορφώνουν, είναι μερικά χιλιόμετρα απόσταση δρόμος.

Πριν βιαστείς να διαφωνήσεις, γιατί ίσως είσαι φαν, να σου πω ότι τις θεωρώ ιδιαίτερα χαρισματικές, καθώς απ’ το τίποτα έχουν δημιουργήσει μια επιχείρηση δισεκατομμυρίων και με αρχηγό την Kris, που είναι κι ο εγκέφαλος όλων, θα πορεύονται σταθερά κι ανοδικά για καιρό ακόμα. Από συνεργασίες με αλυσίδες καταστημάτων, εξώφυλλα, εταιρίες αρωμάτων και καλλυντικών, μέχρι και το δικό τους στιλ στα μαλλιά, έχουν φτιάξει μια βιομηχανία, την οποία συντηρούν και τις συντηρεί. Και ίσως και κάτι παραπάνω από αυτό.

Αυτό, όμως, δεν παύει να σημαίνει ότι δεν είναι όλα για όλους. Όταν έχεις το υπόβαθρο το δικό τους, τίποτα δεν είναι απαγορευτικό, καθώς όλα γίνονται για την εικόνα, αφού η ζωή τους είναι μία επιχείρηση. Όχι όμως κι η δική σου καθημερινότητα, ώστε να επιβάλλεις στον εαυτό σου αυτό το μάταιο άγχος εμφάνισης και να καταλήγεις να κυνηγάς μια ψεύτικη τελειότητα, που εννοείται πως θα ‘ναι άπιαστη και μόνο απογοήτευση και δυστυχία θα σε σερβίρει.

Και δεν είναι μόνο αυτό το παράδειγμα. Κάθε μέρα ακούς και κάτι ακόμη. Ένα σωρό youtubers εμφανίζονται απ’ το πουθενά. Δίνουν συμβουλές, κάνουν βίντεο για την καθημερινότητά τους, σου δείχνουν πώς να γυμνάζεσαι καλά, πώς να τρως καλύτερα, πώς να βάφεσαι, να ντύνεσαι, κτλ. Στο σημείο που κάτι τέτοιο πραγματικά βοηθάει και σου υπενθυμίζει να σε αποδέχεσαι, είναι θεμιτό.

Άλλωστε, βρισκόμαστε σε μια εποχή που η τηλεόραση έχει πάψει να έχει τη δύναμη που είχε κάποτε, πολύ απλά γιατί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν ένα πολύ πιο ευρύ κοινό και δεν έχουν μια σκαλέτα που τους ορίζει τι θα πουν ή τον τρόπο με τον οποίο θα το κάνουν. Αντίθετα, σε ένα προσωπικό κανάλι ή διαδικτυακό προφίλ ο καθένας μπορεί να εκφράσει τη γνώμη του και να πει τα πράγματα όπως ακριβώς τα βλέπει. Κι αν είναι στο φάσμα των προτιμήσεων του κοινού, τότε κι οι ακόλουθοι θα αυξηθούν και θα έχει επιτυχία.

Πολλές φορές, όμως –όπως συμβαίνει και στον πραγματικό κόσμο– τα πράγματα δεν είναι και τόσο ρόδινα. Γιατί αυτός που αποφασίζει να αποκτήσει ένα βήμα κι άρα το δικαίωμα να λέει ό,τι κι όπως το θέλει, δεν επικοινωνεί πάντα με τον σωστότερο τρόπο τα μηνύματα που μεταφέρει στο κοινό του, με αποτέλεσμα παραποιημένες απόψεις να γίνονται ενίοτε viral και να αποκτούν άλλη δυναμική. Άλλες φορές πάλι, αυτό γίνεται επί τούτου και ρητορικές μίσους βρίσκουν αποδέκτες και πολλές φορές φτάνουν στη στοχοποίηση συγκεκριμένων ανθρώπων ή ομάδων, προσβάλλοντας τόσο την υπόληψη όσο και την υπόστασή τους.

Στόχος δεν είναι να γίνουμε όλοι κλώνοι. Δεν είναι να έχουμε όλοι ένα ίδιο πρόσωπο, γιατί παρακολουθούμε το ίδιο κανάλι και ξεσηκώσαμε τις ίδιες τακτικές στο μακιγιάζ ή γιατί έχουμε το ίδιο κούρεμα και το ίδια μούσια. Δεν είναι να ανταγωνιζόμαστε, έστω κι ασυναίσθητα ποιος θα κάνει την πιο προκλητική πόζα, ούτε να γδυνόμαστε για μερικά παραπάνω likes. Δεν είναι να φοράμε όλοι το ίδιο παπούτσι (γιατί είναι ακριβό κι είναι must), ούτε να βάζουμε τα ίδια ρούχα, σαν να πρόκειται για στολή.

Το νόημα δε βρίσκεται στο να πείσουμε τον κόσμο (ούτε φυσικά εμάς) ότι έχουμε τον καλύτερο φίλο, την καλύτερη σχέση, κάνουμε τις πιο χλιδάτες διακοπές και παρτάρουμε ανελέητα και διαρκώς. Και να τα έχουμε όλα αυτά, καλύτερα να τα κρατήσουμε για τον εαυτό μας. Ας κάνουμε όλοι αυτό που πραγματικά μας εκφράζει και για μία φορά μας διαφοροποιεί απ’ τους άλλους.

Ακούμε πολλούς να λένε ότι πρέπει να αποδεχτούμε τη διαφορετικότητα, ότι ο καθένας μας έχει τη δική του ξεχωριστή ομορφιά κι αξία κι ότι αυτό είναι το όμορφο, γιατί είναι κάτι που πανομοιότυπο δε θα βρεις πουθενά. Κι εμείς συμφωνούμε μαζί τους κι ύστερα πασχίζουμε να γίνουμε μια ξεπατικωτούρα σαν αυτές που κάναμε μικροί στους ήρωες της Disney.

Ακούμε κι εμάς τους ίδιους να εξυμνούμε τη διαφορετικότητα των γύρω μας. Κάνουμε επιτέλους βήματα κι αποδεχόμαστε (έστω στην πλειοψηφία μας) ό,τι δεν είναι ίδιο με μας, αποδεχόμαστε τη ΛΟΑΤ κοινότητα, τη διαφορετική θρησκεία, την άλλη κουλτούρα, τον διαφορετικό τρόπο ζωής, το εξτρίμ –για μας– ντύσιμο. Αλλά στους άλλους. Όταν το θέμα και το επίκεντρο γινόμαστε εμείς, κοιτάμε τον πιο άμεσο κι αποτελεσματικό τρόπο για να μην ξεχωρίζουμε. Γιατί θεωρούμε ότι τα προβαλλόμενα πρότυπα είναι και τα ευρέως αποδεκτά. Είναι όμως;