Το κυνήγι μαγισσών δε σταμάτησε· άλλαξε όψη

Εάν αφουγκραζόμασταν τον παλμό των κοινωνιών κατά τους αιώνες, σαν ένα ατελείωτο καζάνι που βράζει, τότε ίσως θα έπρεπε να το πλαισιώνουμε καβαλώντας σκουπόξυλα και φορώντας μυτερά καπέλα ψάχνοντας το ξόρκι που θα πατάξει απαρχαιωμένες αντιλήψεις και θα μας απελευθερώσει από ένα ατελείωτο κυνήγι μαγισσών. Κι αν το κυνήγι μαγισσών σαν όρος φαντάζει κάτι πολύ μακρινό και μας ξυπνά μνήμες μεσαιωνικές , ώρες-ώρες αναρωτιέμαι πόσο μακριά είμαστε από εκείνες τις εποχές. Μπορεί να μην καίμε γυναίκες στην πυρά, επειδή διαφέρουν ή με τον δυναμισμό τους προκαλούν αναταραχές σε πακτωμένα κοινωνικά στερεότυπα, αλλά ίσως τις στολίζουμε με άλλες ταμπέλες και κοσμητικά επίθετα. Μήπως λοιπόν οι μάγισσες του τότε, είναι οι σκύλες του σήμερα;

Τελικά, ό,τι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε μας ξενίζει και προσπαθούμε να το υποβιβάσουμε, κι αυτό μάλλον αποτελεί κοινωνικό φαινόμενο. Η διαφορετικότητα πολλές φορές ερμηνεύεται ως απειλή για τις κοινωνικά αποδεκτές απόψεις και για αυτό σαν ανθρωπότητα πολλάκις καταπιανόμαστε με ένα αδιάκοπο κυνήγι των πρεσβευτών της. Κάπως έτσι για αρκετούς αιώνες καταδιώκονταν και γυναίκες που διέφεραν και κατηγορούνταν ως μάγισσες.

Ο όρος μάγισσες χρησιμοποιήθηκε κυρίως κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια ως κατηγορία εις βάρος πληθώρας γυναικών, οι οποίες κυνηγήθηκαν ανελέητα λόγω της διαφορετικότητάς τους. Έξαρση αυτού του φαινομένου υπήρξε κατά τον Μεσαίωνα και λογίζεται πως θανατώθηκαν χιλιάδες γυναίκες στον βωμό του. Η δίωξη αυτών των γυναικών πραγματοποιήθηκε έπειτα από κάποιες ιδιόμορφες πεποιθήσεις της εποχής, καθώς οι γυναίκες αυτές κατηγορούνταν μέχρι και ως συνεργοί του Διαβόλου και συνήθως άνηκαν σε κατώτερες κοινωνικές τάξεις και κατήγοροί τους ήταν άτομα ανωτέρων τάξεων. Πέρα από την άποψη πως ήταν αφοσιωμένες στον σατανά, καταδιώκονταν και για κανιβαλισμό ή σεξουαλικά όργια, ενώ κάποιες πηγές αναφέρουν πως κατηγορούνταν και για θυσίες βρεφών.

Οι γυναίκες που λογίζονταν για μάγισσες σύμφωνα με την εποχή ήταν υπεύθυνες για πολλά δεινά, όπως καταστροφές σοδειών ή παρεμπόδιση της τεκνοποίησης. Πολλές από αυτές ήταν θεραπεύτριες και χρησιμοποιούσαν βότανα-ξόρκια για θεραπείες ενώ κάποιες έκαναν προβλέψεις περί έρωτα και μέλλοντος. Συνήθως είχαν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που τις διαφοροποιούσαν από την υπόλοιπη κοινότητα και αποτελούσαν αίτια της κατηγορίας τους. Το γυναικείο φύλο ως υπαίτιο έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς το θεωρούσαν υποδεέστερο και επιρρεπή στην αμαρτία λόγω της γενικής πίστης για το χαμηλό τους πνευματικό επίπεδο. Πολλές φορές κατηγορούνταν κι οι άτεκνες ή ανύπαντρες γυναίκες, αφού σύμφωνα με την εποχή ο ρόλος τους ήταν η τεκνοποίηση και το αντίθετο αποτελούσε αφορμή αμφισβήτησης της αθωότητάς τους. Στο στόχαστρο έμπαιναν και γυναίκες που είχαν αδυναμία στα ζώα, διότι επικρατούσε η άποψη πως ο διάβολος έπαιρνε τη μορφή ζώου για να βοηθήσει τους συνεργούς του. Η εμφάνιση μπορούσε επίσης να είναι ο λόγος που θα καταδικαστεί μια γυναίκα. Γυναίκες με κάποιο σημάδι εκ γενετής ή με ακραία ενδυμασία για τα καθιερωμένα της εποχής θεωρούνταν ύποπτες. Πέρα από την προχωρημένη ενδυμασία καταδικάζονταν και όσες θεωρούνταν προχωρημένες σε σεξουαλικό επίπεδο, ενώ συχνά κατηγορούνταν κι οι χείρες με την πεποίθηση ότι λόγω της έλλειψης ανδρός δεν μπορούν να γαλουχήσουν τις σεξουαλικές τους ορμές.

Πέρα από τα προαναφερθέντα, γυναίκες με δυναμισμό και προσωπικότητα λογίζονταν ως μάγισσες επίσης. Η θέση της γυναίκας ήταν ανύπαρκτη και σύμφωνα με την εποχή δε θα έπρεπε να έχει λόγο σε κοινωνικά, οικονομικά ή πολιτικά ζητήματα. Γυναίκες που είχαν το σθένος να εκφέρουν άποψη δημοσίως και να εκφράσουν τις σκέψεις τους με αυτοπεποίθηση καταδικάζονταν επίσης. Ακόμη, όσες ήταν οξύθυμες και αντιμιλούσαν στους συζύγους τους ή κουβέντιαζαν μεταξύ τους χαρακτηρίζονταν ενοχλητικές, καθώς διατάρασσαν την αρμονία της κοινωνίας και κατηγορούνταν κι αυτές. Κατηγορίες προσάπτονταν και στις γυναίκες που ασχολούνταν με τον λόγο.

Και αν όλες αυτές οι γυναίκες με αβάσιμες κατηγορίες χαρακτηρίζονταν μάγισσες και διώκονταν, πόσο μακριά είμαστε σήμερα από όλο αυτό; Μπορεί κοινωνικά να έχουμε εξελιχθεί και σε πολλές χώρες να μη θανατώνονται γυναίκες για ανούσιους λόγους -ούτε να καίγονται στο πυρ το εξώτερον-, αλλά ο σεξισμός κι η διάκριση φαίνεται να προσαρμόζονται και να μεταλλάσσονται ανά την εποχή. Έχουμε κάνει βήματα από τις εποχές που ο κυνηγός μαγισσών λογιζόταν για επάγγελμα και γυναίκες βασανίζονταν με τέτοιες κατηγορίες, καθώς εξευτελίζονταν και θανατώνονταν σε δημόσια θέα. Ούτε βουτάμε γυναίκες σε αγιασμένα νερά πιστεύοντας πως όσες βουλιάζουν θεωρούνται αθώες και πρέπει να ανασύρονται, ενώ όσες επιπλέουν είναι δαιμονισμένες μάγισσες. Και αν πολλές κοινωνίες έχουν εξελιχθεί και ο απαγχονισμός, ο λιθοβολισμός ή το κάψιμο θεωρούνται παρελθόν υπάρχουν και κάποιες που σε θέμα απόψεων είναι πίσω από τον ήλιο.

Οι σύγχρονες γυναίκες, οι δυναμικές, οι αυτόνομες πολλές φορές λογίζονται σαν σκύλες ή στρίγκλες καθώς κοπιάζουν για τα δικαιώματά τους και αρκετά συχνά κατακρίνονται κοινωνικά. Υπάρχουν κοινωνίες που οι μορφές της βίας απέναντί τους καλά κρατεί και πράγματα όπως ο βιασμός θεωρούνται σχεδόν αποδεκτά κι οι γυναίκες -προφανώς- είναι οι υπαίτιες του κακού. Ακόμα και το δικαίωμα της άμβλωσης και της επιλογής επάνω στο σώμα τους από αρκετά κοινωνικά πλαίσια κατακεραυνώνεται.

Μπορεί να έχουμε ξεφύγει από τις εποχές της βίβλου του «άμπρα- κατάμπρα» και το κυνήγι των μαγισσών υπό ρεαλιστική μορφή να αποτελεί παρελθόν, όμως θα ήταν καλό να αναρωτηθούμε κατά πόσο ο όρος μάγισσες κι ό,τι τον συνοδεύει αποτελούν ένα διαχρονικό κοινωνικό φαινόμενο ή όχι.

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!