Η τέχνη είναι η αρχή της έκφρασης

«Εκεί που οι λέξεις αποτυγχάνουν, μιλάει η μουσική», είπε κάποτε ο γνωστός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και ποτέ ξανά δεν ειπώθηκε μια τόσο μεγάλη αλήθεια από κάποιον που ζούσε για να σκαρφίζεται φανταστικές ιστορίες. Γιατί όπως συμπλήρωσε, «η ίδια η ζωή είναι ένα υπέροχο παραμύθι».

Ήταν τότε που τα πόδια σου δεν είχαν ακόμα τη δύναμη να σε στηρίξουν για να περπατήσεις κι έτσι ο μπαμπάς σε βοηθούσε να σταθείς πάνω στα γόνατά του. Η μαμά σου τραγουδούσε ένα ρυθμό κι εσύ, επιθυμώντας να ακολουθήσεις, κουνιόσουν και χόρευες χαρούμενα. Δεν μπορούσες να της πεις πόσο σου άρεσε το τραγούδισμά της κι έτσι για να εκφραστείς, χόρευες μαζί της. Ήταν όλοι γύρω σου τόσο ενθουσιασμένοι, να σου χτυπάνε παλαμάκια, που δεν μπορούσες να απογοητεύσεις το κοινό σου. Γι’ αυτό τους χάριζες ένα θέαμα που τους ενθουσίαζε.«Το παιδί θα γίνει χορευτής», «Έχει τον ρυθμό μέσα του», κι άλλα τέτοια χαζομαμαδίστικα και χαζομπαμπαδίστικα. Κι όμως, κάποια βάση την είχανε.

Ήταν πριν μάθεις την αλφαβήτα και να κρατάς μολύβι στο χέρι, που έπιασες πρώτα τα κραγιόνια και διακόσμησες έναν τοίχο του σπιτιού με χρώματα. Χρώματα του ουράνιου τόξου που η παιδική σου ψυχούλα δεν μπορούσε να εκφράσει αλλιώς. Κι όσο κι αν η μαμά σου αναστατωνόταν που το σπίτι είχε γίνει ο καμβάς σου, γνώριζε πως ήταν η ανάγκη σου να της δείξεις πώς σε κάνουν να νιώθεις τα χρώματα.

Μάλλον δεν το θυμάσαι, αλλά πριν αρθρώσεις τη λέξη «μαμά», έβγαζες ακατανόητους ήχους. Οι γλωσσολόγοι το ονομάζουν “babbling” και το καθορίζουν ως την προεργασία που γίνεται πριν το παιδάκι καταφέρει τελικά να μιλήσει. Εγώ σου λέω πως είναι απλά ο διαθέσιμος τρόπος του για να εκφράσει τις εικόνες που βρίσκονται στο παιδικό του μυαλό. Γιατί όταν άκουγες όλα εκείνα τα παιδικά τραγουδάκια που ούτε καταλάβαινες αλλά κι ούτε μπορούσες πλήρως να επαναλάβεις, εσύ πάλι θα τα μουρμούριζες, θα τα τραγουδούσες με ενθουσιασμό.

Μπορεί να το έκανες ακούσια, ασυναίσθητα. Μα έβρισκες τρόπους για να περάσεις τα δικά σου μηνύματα. Κάνε, όμως, τώρα που μεγάλωσες μια παύση και σκέψου πόσο μαγικό είναι αυτό. Το πώς οι αισθήσεις και τα αισθήματα μπερδεύονται σε ένα συναπάντημα εντυπωσιακό. Ίσως έτσι να πιστέψεις ξανά στη μαγεία της ζωής, στη χρυσόσκονη της καθημερινότητας. Ίσως να καταλάβεις πως οι άνθρωποι βρισκόμαστε εδώ για να ζούμε κι όχι απλά για να υπάρχουμε.

Το παιδάκι που τότε δεν είχε ακόμα μάθει πώς να στέκεται, που τα γόνατά του δεν ήταν ικανά να το κάνουν να ισορροπήσει, είναι σήμερα η πρίμα μπαλαρίνα. Είναι ακόμα το κορίτσι που βγαίνει και χορεύει με τις φίλες της σε ένα συνοικιακό κλαμπ για να εκφράσει με το σώμα αυτά που συμβαίνουν στο μυαλό και στην καρδιά της.

Εκείνο που ζωγράφιζε μουτζούρες σε τοίχους είναι τώρα παγκοσμίως αναγνωρισμένος καλλιτέχνης. Ή ακόμα είναι εσύ, ή εγώ, που συνεχίζουμε να μουτζουρώνουμε σελίδες στο γραφείο, περιμένοντας να περάσει το βαρετό οκτάωρο.

Κι αυτό που δεν ήξερε να αρθρώσει, αλλά κυνηγούσε μελωδίες, τώρα στέκεται σε μουσικές σκηνές κι ο κόσμος τραγουδάει μαζί του τους στίχους του. Ή είναι όλοι εμείς που τραγουδάμε στο μπάνιο μας, πότε ρυθμούς αργούς και μελαγχολικούς, πότε χαρούμενους και γιορτινούς. Εκφράζοντας πάντα πώς περάσαμε τη μέρα μας, την εβδομάδα μας, πώς νιώθουμε τη δεδομένη στιγμή, που το μπάνιο μας γίνεται η προσωπική μας σκηνή σε μια συναυλία χωρίς θεατές.

Τι βαρετό που θα ήταν αν μπορούσες να εκφράζεσαι μόνο μιλώντας ή γράφοντας. Μια φλατ γραμμή θα ήταν η ζωή, με στρατιωτάκια που παρελαύνουν γύρω σου και παράγουν λέξεις. Κοίτα τώρα πόσο πιο ενδιαφέροντα γίνονται όλα μέσα από την τέχνη. Σχεδόν, αν όχι εντελώς, παρμένα από κάποιο παραμύθι. Περπάτα στη γειτονιά και δες το γκράφιτι στον τοίχο στη γωνία. Δες πώς τα χρώματα διεισδύουν το ένα μέσα στο άλλο, δημιουργώντας μια πανδαισία συναισθημάτων. Άραγε, τι να ένιωθε την ώρα που το έφτιαχνε αυτός που σκαρφάλωσε πάνω σε τοίχους και παράθυρα για να δημιουργήσει κάτι που θα ‘βλεπε όλη η πόλη; Δες τον τύπο στη γωνία που κάθεται πάντα έξω απ’ το αγαπημένο σου κατάστημα και παίζει ακορντεόν. Χρόνια τώρα τον βλέπεις να κάθεται εκεί, με το ίδιο χαμόγελο στο πρόσωπο, την ίδια ήρεμη έκφραση.  Να σου χαρίζει τη μουσική του κι εσύ να την εκλαμβάνεις όπως μιλάει στη δική σου την ψυχή. Δες τους έφηβους που είναι μαζεμένοι σε ένα μπιτς μπαρ και ξεπατώνονται στον χορό, πότε με τραγούδια χωρισμού κι αλκοόλ, πότε με καλοκαιρινά χιτάκια που τους κάνουν να ξεβιδώνονται.

Δες τους ανθρώπους γύρω σου πώς εκφράζονται, πώς βρίσκουν συνεχώς καινούργια μέσα που τους βοηθούν να μιλήσουν όταν οι λέξεις γίνονται δύσκολες, που τους βοηθούν να προχωρήσουν όταν τα βήματά τους είναι βαριά, που τους βοηθούν να εξηγήσουν με εικόνες και παραστάσεις.

Εκφρά-ζω. Δεν μπορεί να ’ναι τυχαίο.