Εσύ γνωρίζεις τους 9 τύπους νοημοσύνης;

Εν έτι 2020, θα ήταν σωστό να κρίνουμε τους ανθρώπους από ένα από τεστ νοημοσύνης; Ρητορική μάλλον θα λέγαμε ερώτηση, για να προβληματιστούμε και ν’ αναθεωρήσουμε κάποια παλιά δεδομένα. Το πρώτο «αυθεντικό» IQ τεστ στην ιστορία, δημιουργήθηκε το 1904 από τους ερευνητές Alfred Binet και Theodore Simon όταν τους ζητήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας της Γαλλίας, ως ένα εργαλείο για να ξεχωρίσουν τα παιδιά με νοητικά προβλήματα από τα έξυπνα παιδιά που ήταν τεμπέλικα.

Στην εποχή μας, το IQ τεστ θεωρείται τόσο πασέ, όσο το MySpace.

Πριν βιαστείτε να βγάλετε συμπέρασμα για τη νοημοσύνη του συνομιλητή σας, καλό είναι να γνωρίζετε πως η επιστήμη αναγνωρίζει πολλαπλά είδη ευφυίας. Αυτό προέκυψε το 1983, όταν ο Αμερικανός αναπτυξιακός ψυχολόγος Howard Garder περιέγραψε στο βιβλίο του “Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences”, 9 τύπους νοημοσύνης, γνωστό και ως «Θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης».

1.Νατουραλιστική νοημοσύνη

Η ανθρώπινη ικανότητα να ξεχωρίζουμε τους ζωντανούς οργανισμούς της φύσης όπως τα ζώα και τα φυτά καθώς και να κατανοούμε άλλα χαρακτηριστικά του φυσικού κόσμου όπως τα σύννεφα ή διάφορα πετρώματα. Ακόμη, αυτού τους είδους η νοημοσύνη μάς επιτρέπει να διακρίνουμε κοινά στοιχεία και διαδικασίες στην ανθρώπινη συμπεριφορά όπως ο τρόπος ένδυσης ή ομιλίας κι έτσι αναγνωρίζουμε διάφορα πρόσωπα και τα τοποθετούμε σε ομάδες. Επαγγέλματα που απαιτούν υψηλή νατουραλιστική νοημοσύνη είναι αυτά του βιολόγου, του σεφ, του μετεωρολόγου, του γεωργού, του βοτανολόγου, κ.α.

2. Μουσική νοημοσύνη

Μ’ αυτόν τον όρο περιγράφεται η ικανότητα του ατόμου να διακρίνει ήχους, τόνους και ρυθμούς αλλά και να μετασχηματίζει μουσικά σχήματα σε συνθέσεις ή αποδόσεις μουσικών έργων. Αυτός ο τύπος νοημοσύνης αναπτύσσεται σε νεαρή ηλικία και είναι εμφανής σε παιδιά που τους αρέσει να τραγουδούν ή να παίζουν κάποιο μουσικό όργανο, συμμετέχοντας σε χορωδίες. Έχουν επίσης την ικανότητα να απομνημονεύουν εύκολα μελωδίες ακόμα και να παρατηρούν τον τόνο της φωνής στην ομιλία άλλων. Η μουσική νοημοσύνη χαρακτηρίζει επαγγελματίες όπως συνθέτες, μουσικούς και γενικότερα λάτρεις της μουσικής.

3. Λογική-μαθηματική νοημοσύνη

Οι άνθρωποι με αυτήν την ικανότητα, μπορούν εύκολα να υπολογίζουν, να ποσοτικοποιούν, να σκέφτονται υποθέσεις και να ολοκληρώνουν μαθηματικές πράξεις. Ταυτόχρονα, αντιλαμβάνονται σχέσεις και δεσμούς που αφορούν αριθμούς και τη χρήση της λογικής. Αυτό δε σημαίνει απαραίτητα πως είναι μαθηματικές διάνοιες. Παρ’ όλα αυτά, διαθέτουν ιδιαίτερες ικανότητες συλλογισμού. αναγνώρισης περιληπτικών σχεδίων, επιστημονικής σκέψης κι έρευνας και μπορούν να εκτελούν σύνθετους υπολογισμούς. H λογικο-μαθηματική νοημοσύνη είναι ικανότητα που θα εντοπίσετε σε οικονομολόγους, ιατρούς, διαφόρων ειδών επιστήμονες, μαθηματικούς και φιλόσοφους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο Ισαάκ Νιούτον, ο Γαλιλαίος, ενώ συναντάμε και σπουδαίους Έλληνες όπως ο Πυθαγόρας, ο Ευκλείδης και ο  Αρχιμήδης.

4. Υπαρξιακή νοημοσύνη

Χάρη σ’ αυτό το είδος νοημοσύνης, άνθρωποι ξεχώρισαν για τις απόψεις και αντιλήψεις τους. Άτομα με υψηλή υπαρξιακή νοημοσύνη αποτελούν ο Κομφούκιος και ο Σωκράτης. Θα διερωτάστε «πώς διακρίνουμε αυτό το είδος νοημοσύνης;» Με απλά λόγια, όσοι κατέχουν την υπαρξιακή νοημοσύνη διευρύνουν τα πλαίσια της ανθρώπινης σκέψης. Καταπιάνονται, προβληματίζονται κι αναλύουν θέματα υπαρξιακά και διαχειρίζονται ερωτήματα που αφορούν την ύπαρξη και το τέλος της ζωής, το καλό και το κακό, το σωστό και το λάθος.

5. Διαπροσωπική νοημοσύνη

Αφορά στην ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα, τα κίνητρα, τις επιθυμίες και ανάγκες των άλλων ανθρώπων ενώ η ικανότητα της ενσυναίσθησης ενισχύει αυτό το χάρισμα, ακόμη κι αν τα μηνύματα που στέλνουν οι άλλοι άνθρωποι είναι ασαφή. Όσοι κατέχουν υψηλή διαπροσωπική νοημοσύνη εκτός του ότι κατανοούν τα πιο πάνω σε μεγάλο βαθμό, γνωρίζουν πώς να επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν σωστά με τους συνανθρώπους τους. Έχουν ηγετικές και οργανωτικές ικανότητες, μεσολαβούν για διευθέτηση συγκρούσεων μεταξύ ατόμων και είναι πολύ καλοί “team players” κερδίζοντας τη συμπάθεια των συνεργατών τους. Ιδανικά αυτός ο τύπος νοημοσύνης ταιριάζει σε επαγγέλματα όπως υπεύθυνους ανθρώπινου δυναμικού (HR), ψυχοθεραπευτές και πολιτικούς.

6. Σωματική-κιναισθητική νοημοσύνη

Μεταφράζεται ως η εξαίρετη χρήση πολλών κινητικών δεξιοτήτων είτε πρόκειται για αθλήματα είτε για τέχνες όπως ο χορός. Πιο συγκεκριμένα απαιτεί επιδεξιότητα για λεπτές κινήσεις, ενώ μέσω αυτής το σώμα υποκινείται -με εντολή από τον εγκέφαλο- να δίνει λύσεις σε προβλήματα καθώς και να μεταβιβάζει ιδέες και συναισθήματα. Άλλα χαρακτηριστικά των ανθρώπων με αυτού τους είδους νοημοσύνη, είναι η σωματική μνήμη (θυμούνται πράγματα και ανακαλούν πληροφορίες μέσω του σώματός τους) και οι μιμητικές τους ικανότητες. Εδώ συναντάμε επαγγέλματα όπως του αθλητή (βλέπε Μάικλ Τζόρνταν), του ηθοποιού ( Τσάρλι Τσάπλιν), του χειρούργου, του χορευτή ακόμα και του στρατιώτη.

7. Γλωσσική νοημοσύνη

Χαρακτηρίζει τα άτομα που χειρίζονται αποτελεσματικά την επικοινωνία τους με τους άλλους, ενώ απολαμβάνουν να διαβάζουν, να γράφουν και να διηγούνται ιστορίες. Μέσω του προφορικού και γραπτού λόγου μπορούν να προσφέρουν πληροφορίες, να καθοδηγήσουν, να πείσουν και να προκαλέσουν τη συγκίνηση του περίγυρού τους. Το πλούσιο λεξιλόγιο, η ευφράδεια λόγου τούς προσφέρει ευκολία στη δημιουργία ρίμας ενώ τρέφουν ιδιαίτερη αγάπη σε γλωσσικά παιχνίδια και διαλεκτικές αντιπαραθέσεις (debate). Η γλωσσική νοημοσύνη είναι βασικό ζητούμενο για λογοτέχνες, δημοσιογράφους, πολιτικούς, δικηγόρους και δασκάλους ενώ σ’ αυτήν την κατηγορία ξεχωρίζουν ο Shakespeare, η Agatha Christie και ο αρχαίος ρήτορας Δημοσθένης.

8. Ενδοπροσωπική νοημοσύνη

Περιγράφεται ως ικανότητα κατανόησης του ίδιου μας του εαυτού, των βαθύτερων συναισθημάτων και των επιθυμιών μας. Χαρακτηρίζεται από αυτογνωσία και αυτοαντίληψη και συνοψίζεται σ’ αυτό που κάποτε είπε ο Σωκράτης, το «γνώθι σαυτόν». Αν και δεν μπορεί να εντοπιστεί εύκολα, χαρακτηριστικές τακτικές των ανθρώπων με ενδοπροσωπική νοημοσύνη, είναι η αναγνώριση των αδυναμιών τους, η αυτοσυγκέντρωση και η προσεκτική λήψη αποφάσεων με γνώμονα τη σκέψη και τη λογική. Επομένως, ένα άτομο χωρίς ενδοπροσωπική νοημοσύνη, δεν μπορεί να κατέχει και διαπροσωπική νοημοσύνη. Τα επαγγέλματα του ψυχολόγου, του συγγραφέα, του φιλόσοφου και του θεολόγου θεωρούνται ιδανικά γι’ αυτά τα άτομα.

9. Χωροταξική νοημοσύνη

Είναι ικανότητα οπτικοποίησης του κόσμου στις τρεις του διαστάσεις (3D). Τα άτομα με αυτού του είδους τη νοημοσύνη έχουν την ικανότητα να παρατηρούν και να χειρίζονται ισορροπίες και συνθέσεις, ενώ ο πολύ καλός προσανατολισμός τους στο χώρο τους επιτρέπει να προσαρμόζονται άμεσα στις αλλαγές του περιβάλλοντός τους. Η ισχυρή οπτική μνήμη όπως και η καλλιτεχνική τους τάση και φαντασία μπορεί πολλές φορές να κάνει τους «χωροταξικούς» να βλέπουν γεγονότα και καταστάσεις από άλλη οπτική γωνία. Οι αρχιτέκτονες, ναυτικοί, πιλότοι, γλύπτες, ζωγράφοι κι άλλοι καλλιτέχνες όπως ο Πάμπλο Πικάσο,ο Βαν Γκογκ, η Μέριλ Στριπ, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ είναι λαμπρά παραδείγματα υψηλές χωροταξικής νοημοσύνης. 

Όταν ένας άνθρωπος κατέχει κάποιο από τα πιο πάνω είδη νοημοσύνης που περιγράφει ο Gardner, αυτό δεν εξαιρεί την πιθανότητα να κατέχει περισσότερα από ένα. Εξάλλου, θέμα συζήτησης αποτελεί μέχρι σήμερα κατά πόσο ένα άτομο λαμβάνει καλή εκπαίδευση ή απλά τυχαίνει να έχει κληρονομήσει κάποιο ταλέντο.  Η αλήθεια, ως συνήθως, βρίσκεται κάπου στη μέση. Όποιο κι αν είναι το πραγματικό σενάριο αξίζει τον κόπο να ρίξουμε μια δεύτερη ματιά πρώτα στον εαυτό μας και μετά στους γύρω μας για να εντοπίσουμε αυτά τα χαρίσματα και να επανεκτιμήσουμε ανθρώπους και καταστάσεις που κρίναμε λανθασμένα με το στερεότυπο του IQ.