Ζητούν διαρκώς επιβεβαίωση· μπορεί αυτό να σταματήσει;

Επιβεβαίωση. Την ανάγκη για επιβεβαίωση φέρνει η ανασφάλεια. Αυτό το συναίσθημα που έχει την ικανότητα να μας μετατρέπει σε μικρά και μίζερα ανθρωπάκια. Ο ανασφαλής άνθρωπος, ό,τι και να κάνει, αισθάνεται πως δεν είναι αρκετό ή αρκετά καλό και επιζητά συνεχώς απ’ τον περίγυρό του θετική κριτική. Μόνο αυτό θα τον κάνει να νιώσει καλά με τον εαυτό του -προσωρινά βέβαια- μέχρι την επόμενη φορά που θα αισθανθεί την ίδια ανάγκη.

«Είμαι αρκετά καλός στη δουλειά μου;». «Λες να το αγοράσω αυτό;». «Μ’αγαπάς;». Και τα τρία ερωτήματα, σε διαφορετικές περιστάσεις, δείχνουν πως κάποιος αποζητά επιβεβαίωση. Ο Dr. Patrick B. McGrath σε δημοσίευμα του στην σελίδα “Psychology Today” αναφέρει ότι «Υπάρχει ένα εγγενές πρόβλημα με το συγκεκιρμένο τρόπο σκέψης κι αυτό είναι η πεποίθηση ότι όλοι οι άλλοι γνωρίζουν τι είναι καλύτερο για σας περισσότερο απ΄ότι εσείς οι ίδιοι.» Μια απλή ερώτηση επιβεβαίωσης μπορεί να μην είναι τόσο αθώα όσο ακούγεται. Όταν η ανάγκη αναζήτησής της φτάνει σε επίπεδα εμμονής, τότε η επιστήμη το αναγνωρίζει ως μια μορφή ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (OCD). «Η υπερβολική αναζήτηση επιβεβαίωσης είναι η ανάγκη να έχετε κάποιον να ελέγχει ξανά και ξανά για να βεβαιωθείτε ότι όλα είναι εντάξει σε σχέση με μια συγκεκριμένη ανησυχία ή εμμονή και ενώ η ανταπόκριση μπορεί να φανεί υποστηρικτική, εξυπηρετεί μόνο τη διαιώνιση συμπεριφορών και σκέψεων του OCD», είναι ο ορισμός που δίνει ο Κλινικός Ψυχολόγος Dr Owen Kelly.

Γιατί μας κουράζουν τόσο οι άνθρωποι που ζητούν διαρκώς επιβεβαίωση; Οι φίλοι και τα μέλη της οικογένειας, που τις περισσότερες φορές αποτελούν ζωτικής σημασίας πηγές κοινωνικής στήριξης, ενοχλούνται και απομακρύνονται από το άτομο που έχει τέτοιους είδους ανασφάλειες, καθώς το μόνο που καταφέρνει είναι να ανεβάζει τα επίπεδα άγχους σε όλους τους εμπλεκόμενους. Οι συνεχείς ερωτήσεις, οι επαναλαμβανόμενες απαντήσεις και το αίσθημα ανασφάλειας που εκπέμπουν είναι αρκετά για την εξαντλήσουν ψυχολογικά κάθε άτομο που περιβάλλει αυτούς τους ανθρώπους. Στην τελική, σε ποιον αρέσει να συναναστρέφεται άτομα που δεν έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και τις δυνάμεις τους και είναι εξαρτώμενα σε τέτοιο βαθμό από τρίτους;

Η συνεχής αναζήτηση επιβεβαίωσης εγκυμονεί πολλούς κινδύνους για το άτομο που την επιζητά. Αναλογιστείτε το βαθμό εξάρτησης από τον περίγυρό του, καθώς για κάθε απόφαση που καλείται να πάρει, χρειάζεται πρώτα να ζητήσει τη γνώμη τους. Το ρίσκο δεν τελειώνει εδώ, καθώς καθένας -φίλος, μέλος οικογένειας, συνάδελφος, σύντροφος- βλέπει τα πράγματα από τη δική του σκοπιά και δίνει διαφορετική συμβουλή σε κάθε περίπτωση. Αν αυτό γίνεται σε τακτική βάση, το άτομο που ψάχνει επιβεβαίωση καταλήγει ένα άβουλο πλάσμα, που ζει με τον τρόπο που του υποδεικνύουν οι άλλοι. Σε τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν τα εξής σενάρια: αν το άτομο αποφασίσει τελικά να προχωρήσει με τη δική του άποψη και αποδειχθεί λανθασμένη, ο περίγυρος του που έδωσε συμβουλή θα καταλήξει να επικαλείται τη γνωστή ατάκα « στα ‘λεγα εγώ», ενώ το μόνο «ελαφρυντικό» στη συνείδησή του που θα ακολουθήσει συμβουλές άλλων που δεν έχουν θετικό αποτέλεσμα είναι στο τέλος να μπορεί να κατηγορήσει τους άλλους για τις κακές επιλογές στη ζωή του.

Ένα από τα πράγματα που η οικογένεια και οι φίλοι των ανθρώπων που πάσχουν από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) θεωρούν ότι είναι τα πιο αγχογόνα στην αλληλεπίδραση με το αγαπημένο τους πρόσωπο είναι η υπερβολική αναζήτηση που συχνά συνοδεύει την κατάσταση. Πολλές φορές μπορεί να μην αντιληφθούμε πως το άτομο που αναζητά επιβεβαίωση, αφού μπορεί να είμαστε εμείς οι ίδιοι. Αυτό επιβαρύνει -μπορεί μέχρι και να καταστρέψει- τις σχέσεις μας, τόσο τις φιλικές όσο και τις ερωτικές.

Παρ΄όλα αυτά υπάρχουν τρόποι που μπορούν να μειώσουν αυτό το είδος συμπεριφοράς, που πολλές φορές καταλήγει σε εμμονή. Ένας απ’ αυτούς είναι αρχικά η αναγνώριση του προβλήματος και η συζήτησή του με την οικογένεια, τους φίλους ή το σύντροφο. Σε περιπτώσεις που αναγνωρίζονται στοιχεία ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (OCD) είναι απαραίτητο να συμβουλευτεί κανείς έναν θεραπευτή ή έναν ειδικό ψυχική υγείας. Η πρώτη στρατηγική είναι η εξής: καταλήξτε σε συμφωνία με τα κοντινά σας άτομα να σταματήσετε να ζητάτε ή να παρέχετε επιβεβαίωση σε υπερβολικό βαθμό. Αποδεδειγμένα, ενώ η ανταπόκριση μπορεί να φαίνεται υποστηρικτική συμπεριφορά, εξυπηρετεί μόνο τη διαιώνιση συμπεριφορών και σκέψεων του OCD. Μια δεύτερη στρατηγική που μπορείτε να ακολουθήσετε είναι να στοχεύσετε τα κύρια προβλήματα. Για παράδειγμα, ο εντοπισμός από τα αγαπημένα μας πρόσωπα μιας ερώτησης που κάνουμε συχνά όταν ζητάμε επιβεβαίωση (εάν εμείς είμαστε το άτομο αυτό) και η καταγραφή της απάντησης σε μια κάρτα. Σε επαναλαμβανόμενη ερώτηση του τύπου  «Πώς σου φαίνομαι με αυτά τα ρούχα; Δείχνω όμορφος/η;» το άτομο πιθανόν να έχει διαστρεβλωμένη εικόνα για το σώμα του. Η απάντηση στην κάρτα θα μπορούσε να ήταν «έχεις τη δική σου ομορφιά ό,τι κι αν φορέσεις». Έχοντας αυτή την κάρτα, το άτομο μπορεί στη συνέχεια να συμφωνήσει να βγάλει την κάρτα και να την διαβάσει κάθε φορά που υπό άλλες συνθήκες θα ρωτούσε κάποιον περιμένοντας απάντηση. Αυτή η λύση μπορεί μεν να εξακολουθεί να προσφέρει «ανακούφιση», αλλά μειώνει το στρες και βελτιώνει τις σχέσεις με τους άλλους.

Η αβεβαιότητα είναι στοιχείο που θα εμφανιστεί σε κάθε άνθρωπο σε κάποια φάση της ζωής του. Αυτό δε σημαίνει πως χρειάζεται να επιτρέψουμε να μας καταβάλει το άγχος και η ανασφάλεια. Ενώ η επιβεβαίωση που λαμβάνουμε μοιάζει ικανοποιητική, η ανακούφιση είναι πάντοτε βραχυπρόθεσμη. Για μακροπρόθεσμη σιγουριά, θα πρέπει να στηριχτούμε στις δικές μας δυνάμεις και ικανότητες. Μπορείτε πάντοτε να παίρνετε συμβουλές από άλλους, μην ξεχνάτε όμως να λαμβάνετε τεκμηριωμένες αποφάσεις. Εσείς είστε κυβερνήτης της ζωής σας και οι δικές σας αποφάσεις πρέπει να την ορίζουν.