Η κακοποίηση δεν είναι λύση κι η σιωπή δεν είναι απάντηση

Ένας απλός ορισμός δε θα είναι ποτέ ικανός να περιγράψει το φαινόμενο της βίας και των πολλαπλών μορφών της, αλλά ούτε και τα σωματικά ή ψυχολογικά τραύματα που αφήνει πίσω της.

Όσες κι αν είναι, εξάλλου, οι μορφές που μπορεί να λάβει, η ουσία των τραυμάτων που προκαλεί παραμένει η ίδια. Μπορεί να έχει τη μορφή της ενδοοικογενειακής, πολιτικής, ψυχολογικής, σεξουαλικής, θρησκευτικής, ενδοσχολικής, ή κοινωνικής βίας και πάει λέγοντας.

Ασέβεια προς το διαφορετικό, ακραίες μορφές ρατσισμού, παιδική κακοποίηση, οπτικοακουστικά ερεθίσματα, διάφορες μορφές εκμετάλλευσης. Πολλές φορές, δημιουργείται η εντύπωση πως όσο πιο ανεκτικό είναι το πλήθος προς αυτήν, τόσο περισσότερο συνεχίζει να εξαπλώνεται, κάθε φορά και με άλλη μορφή.

Λεκτική, ή σωματική, η βία εξακολουθεί να είναι εξίσου επικίνδυνη σε όλες τις περιπτώσεις, ανεξαιρέτως. Με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, αφήνει πίσω της έναν αφόρητο πόνο, είτε σαρκικό είτε ψυχολογικό.

Οι πληγές που δημιουργεί δεν κλείνουν ποτέ πραγματικά, έστω κι αν τουλάχιστον οι εξωτερικές επουλώνονται, ξεγελώντας έτσι το ανθρώπινο μάτι. Δεν μπορούμε, όμως, να ξεχνάμε τις εσωτερικές, αυτές δηλαδή που αφήνουν το στίγμα τους, ίσως και για πάντα, αλλά ούτε και τον τρόπο με τον οποίο καταπατούνται τα δικαιώματα κάθε ανθρώπου.

Εκείνοι που έχουν ως όπλο τη βία στη ζωή τους, είναι αυτοί που συνήθως, ο καθένας για τους λόγους του, καλύπτουν το πρόσωπό τους με μια μάσκα. Κρύβουν τον πραγματικό τους εαυτό πίσω από μια εικόνα ψεύτικη, προσπαθώντας με τον τρόπο αυτό να αγγίξουν –ίσως και την υπερβολική– τελειότητα. Επιλέγουν να αποδυναμώσουν κάποιον άλλον, για να νιώσουν αυτοί καλά, ταΐζοντας έτσι τον απέραντο εγωισμό και τις ανασφάλειές τους.

Τίποτα, μα τίποτα, δε δικαιολογεί έναν άνθρωπο που χρησιμοποιεί τη βία ως επικοινωνία, ως επιβολή, ως τιμωρία. Πουθενά δε δικαιολογείται. Ακόμα κι αν την έχει ο ίδιος βιώσει, ακόμα κι αν μέσα στο δικό του μυαλό φαντάζει σωστό, οφείλουμε να αντιδρούμε, λέμε «όχι» στην κάθε μορφή βίας, όποια κι αν είναι αυτή.

Εξάλλου, τέτοιοι άνθρωποι, δε μένουν ποτέ ευχαριστημένοι, ακόμα κι αν καταφέρουν να έχουν τον πλήρη έλεγχο. Η αρρωστημένη δίψα τους για τη χειραγώγηση δε σταματάει ποτέ, παρά μόνο συνεχίζει να μεγαλώνει. Κάπως έτσι, τα άτομα αυτά καταλήγουν να ζουν σε μια βάρβαρη πραγματικότητα, μέσα στην οποία καταδικάζουν όσους μένουν άπραγοι και δέχονται τη συμπεριφορά τους. Καταλήγουν, ουσιαστικά, να το βλέπουν σαν έναν τρόπο επιβίωσης, που τους βοηθά να ξεφύγουν απ’ τους ίδιους τους τους κατεστραμμένους εαυτούς.

Πότε, όμως, γίνεται κάποιος ανεκτικός και γιατί δεν αντιδρά όταν πέφτει θύμα βίας, ξανά και ξανά ή έστω και μόνο μία φορά; Στις περισσότερες περιπτώσεις ο φόβος είναι αυτός που κρατά τα στόματα κλειστά. Σε συνδυασμό με τις ανασφάλειες που δημιουργούνται στο θύμα, απ’ τον ίδιο το θύτη, το αποτέλεσμα μπορεί να χαρακτηριστεί καταστροφικό.

Γιατί ένα στόμα που παραμένει κλειστό κι ένας άνθρωπος που συνεχίζει να δέχεται τέτοιες συμπεριφορές, βάζει τον εαυτό του σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο, μέρα με τη μέρα. Μέχρι, που φτάνει σε σημείο χωρίς επιστροφή. Πολλές φορές, το θύμα καταλήγει να νιώθει εξαρτημένο, συνηθίζοντας αυτόν τον άσχημο τρόπο ζωής, αφού έχει ήδη χάσει όλη του την αυτοπεποίθηση, με αποτέλεσμα να νιώθει χαμένο.

Νιώθει ουσιαστικά πως ακόμα κι αν ξεφύγει από μια τέτοια συμπεριφορά, δε θα ξέρει πώς να επιβιώσει και πώς να διαχειριστεί τα πλέον σκορπισμένα κομμάτια του εαυτού του. Όσο δύσκολο, όμως, κι αν είναι, η βία δε θα ‘πρεπε ποτέ και για κανένα λόγο να αποσιωπάται, πόσο μάλλον να γίνεται ανεκτή. Ούτε απ’ τα θύματά της, αλλά ούτε κι απ’ το εξωτερικό περιβάλλον, που ενώ σε πολλές περιπτώσεις αντιλαμβάνεται τέτοια φαινόμενα, μένει άπραγο και τα αφήνει να συνεχίζονται, δίνοντας μια άτυπη συνενοχή και συγκατάθεση με τη σιωπή και την αδιαφορία του.

Ο κάθε άνθρωπος ανήκει πρώτα στον ίδιο του τον εαυτό. Εκείνος, ο ίδιος, είναι ο μόνος που έχει το δικαίωμα να κινεί τα νήματα της ζωής του, με τον τρόπο που ο ίδιος επιλέγει, ούτως ώστε να είναι ευτυχισμένος. Έχει το δικαίωμα να προστατέψει τον εαυτό του από ό,τι κι όποιον αποτελεί κίνδυνο προς το πρόσωπό του, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει πως πρέπει να φοράει μονίμως ένα αόρατο αλεξίσφαιρο γιλέκο, ορατό μόνο στα δικά του μάτια.

Η βία δεν είναι ποτέ η λύση κι η σιωπή δεν είναι ποτέ η απάντηση. Το μόνο που πρέπει να μη χάνεται είναι το χαμόγελο. Εκείνο είναι η καλύτερη άμυνα κι επίθεση. Η δύναμη κρύβεται μέσα σου.