Κάπου διάβασα ότι οι εμείς οι Έλληνες θέλουμε να περηφανευόμαστε μόνο για τους αρχαίους μας. Φιλοσοφία, μαθηματικά κι αστρονομία. Μπορούμε να κοκορευόμαστε για τα μνημεία μας, για την κληρονομιά που αφήσαμε στον κόσμο. Για τη γέννηση της δημοκρατίας, για τα φώτα που δώσαμε στους άλλους πολιτισμούς, που ακόμα βελανίδια στα δέντρα θα έτρωγαν κι άλλα τέτοια γλυκούλικα. Πάντα με υπέρμετρη μετριοφροσύνη, όπως αρμόζει σε κλασσικούς Ελληνάρες. Άλλο θέμα αυτό όμως.
Θεωρούμε τόσο μεγάλα τα κατορθώματα αυτά των αρχαίων –κυρίως λόγω της αναγνωρισιμότητάς τους απ’ τον έξω κόσμο θα πω εγώ– που αδυνατούμε να δώσουμε αξία σε πιο σύγχρονες πολιτιστικές κληρονομιές που μας διαμόρφωσαν σαν λαό. Πάρτε για παράδειγμα τον Καραγκιόζη. Πόσες γενιές μεγάλωσαν και συνεχίζουν να μεγαλώνουν με τον ήρωα του θεάτρου των σκιών;
Φιγούρες που ξεκαρδίζουν μικρούς και μεγάλους παρουσιάζουν μέσα σε μερικά λεπτά τα δρώμενα της εποχής. Ο Καραγκιόζης, πάντα μέσα στη γκρίνια, είναι ένας Έλληνας που βολεύτηκε στη μιζέρια του, έκανε τα παιδιά του που αδυνατεί να μεγαλώσει και να μορφώσει. Κι η γυναίκα του άφαντη τις περισσότερες φορές, ακούγοντας μόνο τη φωνή της, ξέρουμε πως πρόκειται για μια νοικοκυρά εντός σπιτιού που φροντίζει τα του οίκου της, περιμένοντας κάτι ν’ αλλάξει μέσα απ’ την αδράνειά της.
Και τα Κολλητήρια, όπως τα φωνάζει όλα μαζί, τα παιδιά του τι είναι; Μικρογραφίες των γονιών τους, κολλημένα συνεχώς επάνω τους. Παιδιά που αδυνατούν να κόψουν τον ομφάλιο λώρο. Λίγο γκρινιάρικα, λίγο τεμπέλικα, λίγο μίζερα. Παιδιά που τρέχουν πίσω απ’ τον πατέρα τους για να τους δώσει φαγητό κι οτιδήποτε άλλο χρειάζονται χωρίς να τους περνά απ’ το μυαλό να το αναζητήσουν μόνοι τους.
Απ’ την άλλη, έχεις και χαρακτήρες που αντικατοπτρίζουν κάθε μεριά της Ελλάδας. Στερεοτυπικά μεν, αξιόπιστα λίγο δε. Ο Μπάρμπα-Γιώργος, που θυμάται και τιμά τους προγόνους τους –τους αρχαίους φυσικά. Ο Σταύρακας, βαρύμαγκας που δε σηκώνει μύγα στο σπαθί του. Ο Σιορ Διονύσιος, απ’ τα επτάνησα επηρεασμένος από τους Ιταλούς και την παιδεία τους. Αλλά κι ο Μορφονιός, ένας άντρας που καμώνεται τον όμορφο κι όμως δεν μπορεί ν’ αφήσει τα φουστάνια της μάνας του. Κι άλλοι πολλοί που μέσα απ’ τους χαρακτήρες τους παρουσιάζουν κι ένα διαφορετικό τύπου Έλληνα.
Κουλτούρες και πολιτισμικές διαφορές που συγχέονται με παράξενο τρόπο που λες δεν μπορεί να συνυπάρχουν. Οι διαφορές τους κι οι ακρότητές τους σε κάνουν να ξεκαρδίζεσαι στα γέλια και καμιά φορά να περνάς τα μηνύματα που σου δίνουν στα ψιλά γράμματα. Κι όμως καμιά φορά αρκεί να ρίξεις μια ματιά γύρω σου και θα καταλάβεις πόσο καλά καταφέρνει ένα απλό θέατρο σκιών να σου δίνει την εικόνα μιας ίσως σκληρής πραγματικότητας.
Μιας καθημερινότητας που δυσκολευόσουν ή ίσως δεν ήθελες να παραδεχθείς. Κι όμως υπάρχουν αυτά εδώ τα μικρά πράγματα με την ελπίδα να μας μορφώσουν και να μας ανοίξουν λίγο το μυαλό.
Και κάπου μέσα σ’ όλα αυτά δεν μπορώ να μην αναρωτιέμαι. Το θέατρο σκιών φτιάχνει παραστάσεις για να παρουσιάσει πώς είναι ο κόσμος μας ή εμείς αφομοιώνουμε τόσο καλά που απλά αναπαράγουμε ό,τι βλέπουμε; Κι αν είναι έτσι, τι άλλο χρειαζόμαστε για να ξυπνήσουμε επιτέλους;
Συντάκτης: Κατερίνα Καλή
