«Ο μεγαλύτερός μου φόβος ως πατέρας»

«Όταν κάνεις παιδί, θα με καταλάβεις.» Μια φράση που την έχουμε ακούσει (τουλάχιστον από τη μάνα μας) όλοι κι αν όχι όλοι, οι περισσότεροι. Τόσο διαχρονική, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κι απόφθεγμα. Όπως όμως και να τη χαρακτηρίσεις, δεν παύει να είναι η πραγματικότητα. Η χειρότερη προέκταση αυτής της φράσης, είναι ότι μαζί με το παιδί, έρχονται κι οι φόβοι των γονέων. Φόβοι υπαρξιακοί, φόβοι ψυχολογικοί, φόβοι για το μέλλον. Ο χειρότερος όμως όλων είναι να βλέπεις, να καταλαβαίνεις ότι κάτι έχει το παιδί σου, αλλά να μην μπορείς να βρεις ή να καταλάβεις, τι είναι αυτό. Από προσωπική πείρα, είναι ο χειρότερος όλων.

Ως γονιός ξέρεις (τουλάχιστον, έτσι πιστεύεις) το παιδί σου πολύ καλά, έτσι λοιπόν έρχονται στιγμές που βλέπεις, καταλαβαίνεις ότι κάτι δεν πάει καλά, αλλά δεν μπορείς να αντιληφθείς τι είναι αυτό. Εφιάλτης πραγματικός κι όχι απλός φόβος, θα πρέπει να ομολογήσω. Υπάρχουν πολλές τέτοιες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα να βλέπεις πως ενώ το παιδί σου έτρωγε σχεδόν τα πάντα, ξαφνικά αρχίζει να αρνείται να φάει, να έχει μειώσει σημαντικά την ποσότητα αλλά και την ποιότητα του φαγητού. Θα μου πείτε εδώ, ότι μπορούμε να το συζητήσουμε και δε θα έχετε άδικο, αλλά τι κάνεις αν δε θέλει να σου μιλήσει; Αν για κάποιο λόγο ντρέπεται ή ακόμα-ακόμα, δε σε εμπιστεύεται αρκετά; «Εδώ σε θέλω μάστορα», όπως έλεγε κι ο συγχωρεμένος ο πατέρας μου.

Είχες ένα παιδί ανοιχτόκαρδο, χαμογελαστό που σου έλεγε τα πάντα και ξαφνικά κλείνεται στο δωμάτιό του, το χαμόγελό του το βλέπεις σπάνια έως και καθόλου, είσαι σίγουρος ότι κάτι το προβληματίζει, κάτι το απασχολεί, δεν υπάρχει πια αμφιβολία. Προσπαθείς με συζήτηση να καταλάβεις τι είναι αυτό, αλλά κλείνεται περισσότερο στον εαυτό του. Θα μου επιτρέψετε να μιλήσω ως γονιός και να πω πως σε αυτή τη φάση πια, δε μιλάμε για φόβο, αλλά για πραγματικό τρόμο. Προσπαθείς να εντοπίσεις το πρόβλημα, αλλά δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις, πώς να αντιδράσεις, μεγαλώνοντας έτσι τον φόβο μήπως τα κάνεις χειρότερα από ό,τι είναι. Πολλές φορές απευθύνεσαι σε ειδικούς για να μπορέσεις να βρεις το «τις πταίει», ποια είναι η αιτία, ποιο είναι κι αν υπάρχει πρόβλημα. Εκεί όμως έρχεσαι αντιμέτωπος με αλήθειες που ενδεχομένως να μη σου αρέσουν κιόλας, ιδίως αν η αιτία κι η αφετηρία του προβλήματος, είσαι εσύ.

Εκ πείρας, μια καλή μέθοδος, που προτείνουν όμως κι αρκετοί ψυχολόγοι, είναι να δώσεις χώρο αλλά και χρόνο στο παιδί σου. Να δείχνεις με πράξεις, να το λες και να το εννοείς, ότι είσαι εκεί για οτιδήποτε κι οποτεδήποτε σε χρειαστεί. Όταν νιώσει έτοιμο, πιστέψτε με, θα έρθει από μόνο του να σας μιλήσει. Σαφώς, με όλα όσα συμβαίνουν, τρως τα σωθικά σου μέχρι να το κάνει, καθώς πόσο χρόνο να δώσεις και πότε να σταματήσεις πριν γίνει ζημιά; Κι αν μπορούσες να δράσεις νωρίτερα και δεν το έκανες; Πανικός. Ο φόβος του γονιού ότι δεν καταλαβαίνει το παιδί του, δεν έχει ηλικία, δεν έχει μέτρο, δεν έχει τέλος. Η σκέψη γιατί έχει κλειστεί στον εαυτό του, επίσης. Κι έτσι, ο πατέρας ξενυχτά, γιατί ο πατέρας δεν ξέρει.

Μια καλή αλλά κι ενδεδειγμένη λύση που προτείνουν οι ειδικοί είναι, από την αρχή να περάσουμε στο παιδί μας τα ευεργετήματα του διαλόγου. Να διδάξουμε ότι με τη συζήτηση, την κουβέντα, λύνονται μερικές φορές και τα πιο δύσκολα προβλήματα. Έπειτα είναι σημαντικό να προσπαθείτε να μπαίνετε στη θέση του, όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό. Μην τα συγκρίνετε με τον εαυτό σας και τα δικά σας παιδικά χρόνια, άλλες εποχές τότε, άλλες σήμερα κι άλλες θα είναι στο μέλλον. Μην περιμένετε να σας τα λένε όλα, επίσης. Δε γίνεται, όλοι έχουμε τα μυστικά μας, που τα ξέρουμε μόνο εμείς και κανένας άλλος, άρα δεν μπορούμε να απαιτούμε από το παιδί μας να μας τα λέει όλα. Το σημαντικό είναι να υπάρχει η κρίση κι η διαύγεια να αναγνωρίζει και το ίδιο τι πρέπει όντως να μοιραστεί μαζί μας. Κι αυτό καλλιεργείται.

Ως γονείς σκεφτόμαστε πάντα το χειρότερο, σκεφτόμαστε ότι κάτι κακό έχει συμβεί στο παιδί μας κι έχει αλλάξει συμπεριφορά έτσι απότομα. Αρχίζουν κι εισέρχονται στο μυαλό μας οι πιο άσχημες σκέψεις που υπάρχουν, που τις περισσότερες φορές δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Σαφώς, δε θέλεις να ζήσεις αυτή τη μία φορά που θα είναι και γι’ αυτό κι όλος αυτός ο πανικός. Οι γονείς δημιουργήθηκαν (συγνώμη όπως το λέω) για ν’ ανησυχούν, όμως ας δείξουμε την εμπιστοσύνη που πρέπει στα παιδιά μας, όχι στα λόγια, αλλά με πράξεις. Καταλαβαίνουν κι αυτά πολλές φορές, πότε έσφαλαν, πότε παραστράτησαν. Ας τα αφήσουμε να μάθουν από τη ζωή, να πάρουν από τη ζωή κι εμείς θα είμαστε από δίπλα. Κι ας ξενυχτάμε, χαλάλι.