Οι καθηγητές που μας παίδεψαν

Τους έχεις σίγουρα συναντήσει. Δεν έχει σημασία αν ήσουν απ’ τους επιμελείς της τάξης ή ανήκες στην ομάδα των ατίθασων μαθητών, υπήρχε πάντα ένας καθηγητής που σε παίδευε. Συνήθως υπερβολικά σοβαρός, αυστηρός ή εκκεντρικός, καυστικός κι ετοιμόλογος. Μια μορφή στο περιβάλλον του σχολείου ή, αργότερα, του πανεπιστημίου που ξεχώριζε με τη συμπεριφορά της.

Θα μπορούσε να ‘ναι ο φιλόλογος ή η μαθηματικός, ο γυμναστής ή η οικονομολόγος· ο καθηγητής που παίδεψε τον καθένα δεν έχει πάντα το ίδιο αντικείμενο, ούτε ανήκει σ’ ένα συγκεκριμένο φύλο. Διατηρεί ένα ουδέτερο ντύσιμο και δεν προκαλεί με την εμφάνισή του, αλλά μόλις αντικρίσει κάποιος το βλέμμα του, μπορεί και να ανατριχιάσει. Έχει μια μόνιμη ειρωνεία στο πρόσωπό του που φτάνει τα όρια της καχυποψίας, σαν να σου λέει: «Πες τα όλα πριν τα ανακαλύψω πρώτος εγώ». Σε κάνει να αισθάνεσαι ένοχος για τα πάντα, κι ας ξέρεις ότι δεν έχεις φταίξει σε τίποτα. Καταγράφει κάθε σου κίνηση και θα σου πετάξει στα μούτρα το όποιο λάθος έκανες, χωρίς ίχνος συμπάθειας.

Το περίεργο είναι ότι κάποιοι συμμαθητές σου θα του έχουν λατρεία. Κάποιοι συμφοιτητές σου θα πίνουν νερό στ’ όνομά του και πολλοί απ’ τους παλιούς θα αναφέρονται σ’ αυτόν σαν τον πιο μεγάλο δάσκαλο που είχαν ποτέ.

Είναι ο καθηγητής που δεν είναι ποτέ ευχαριστημένος. Κάθε προσπάθεια που κάνεις ανταμείβεται μ’ ένα «θα μπορούσες και καλύτερα» -λες και άμα δε φτάσεις το τέλειο, δεν είσαι αρκετά καλός. Θα σε φορτώσει με κατ’ οίκον εργασία κι ακόμα κι αν είσαι συνεπής στο χρονοδιάγραμμά του, την ώρα που θα παραδώσεις, θα σου αναθέσει το επόμενο πρότζεκτ. Ένας αγώνας δρόμου χωρίς τέλος.

Όμως είναι αυτοί οι καθηγητές που σου μένουν για να θυμάσαι. Η εκπαίδευση από αυτούς δεν περιορίζεται στη μετάδοση γνώσης. Είναι κάτι πιο βαθύ κι ουσιαστικό, μόνο που τώρα δεν μπορείς να το κατανοήσεις, πόσο μάλλον να το εκτιμήσεις. Γιατί όσο είσαι έφηβος ή νεαρός  φοιτητής, η ζωή σού φαίνεται σαν ένα μεγάλο παιχνίδι. Σχολείο, διάβασμα, μουσική, φίλοι, ξενύχτια, βόλτες, έρωτες. Αλλά η αλήθεια απέχει κατά πολύ απ’ το συννεφάκι σου.

Όταν θα ριχτείς στη μάχη της δουλειάς, της καθημερινής αγωνίας, της πίεσης για να εξασφαλίσεις μία όμορφη ποιότητα ζωής, ο κόσμος δε θα σου χαριστεί για κανέναν λόγο. Η εταιρεία θα απαιτεί να ολοκληρώσεις τα δρομολόγια των πλοίων στην ώρα σου, το γραφείο θα σου φορτώσει δεκάδες δικόγραφα για προετοιμασία και το νοσοκομείο θα σε χώσει για βάρδια τη νύχτα των γενεθλίων σου.

Είναι, λοιπόν, ο ρόλος αυτών των καθηγητών που μας παίδεψαν, να μας μάθουν να υπακούμε; Είναι μέρος ενός μεγαλύτερου συστήματος που μας θέλει εγκλωβισμένους σε γραφεία, καρφωμένους μπροστά από έναν υπολογιστή, θαμμένους σε χαρτιά και φακέλους; Εδώ είναι το στοίχημα.

Ο καθηγητής που σε παίδεψε, σ’ έμαθε να αντιμετωπίζεις τα ζόρια, να ξεκαθαρίζεις τι θέλεις και να δουλεύεις σκληρά γι’ αυτό. Κάθε φορά που σε πίεζε, που ζητούσε από ‘σένα το καλύτερο που μπορείς, κάθε στιγμή που αισθανόσουν λίγος μπροστά του, μέσα σου μεγάλωνε ο σπόρος του πολεμιστή. Του επόμενου ενήλικα που θα μπορεί να συνειδητοποιήσει τι επιθυμεί και θα μάχεται γι’ αυτό.

Αν ως μαθητής κατάφερες να καλύψεις μία τεράστια ύλη σε μικρό χρονικό διάστημα, αν ως φοιτητής παρέδωσες μία εργασία και την ίδια ώρα σου ανατέθηκε η επόμενη για να παραδοθεί σε δώδεκα ώρες κι εσύ το κατάφερες, αν η πτυχιακή σου απορρίφθηκε κι έπρεπε να την ξαναγράψεις σε δύο μέρες κι όντως την ξανάγραψες, τότε έχεις ξεπεράσει τα όριά σου. Όρια που δεν ήξερες καν ότι τα είχες.  Έτσι, στην ενήλικη ζωή σου έχεις την πείρα να διαλέξεις και να πολεμήσεις για τις επιλογές σου.

Εφόσον ο στόχος είναι η μεγάλη δικηγορική καριέρα, ξέρεις ότι πρέπει να λιώσεις στα δικόγραφα για να πετύχεις. Θα πειθαρχήσεις στη σκληρή δουλειά, όπως έμαθες να κάνεις λόγω αυτού του καθηγητή. Αν ο στόχος είναι να παρατήσεις τη δικηγορία, δε σε τρομάζει το ν’ αλλάξεις πεδίο, γιατί υπήρξες νικητής απέναντι σ’ έναν καθηγητή που σε παίδεψε.

Είναι εκείνος που θα θυμηθείς σε σχολικές συνεστιάσεις ή πανεπιστημιακές μαζώξεις πολλά χρόνια αφότου θα ‘χεις αποφοιτήσει. Θα μιλήσεις γι’ αυτόν με νοσταλγία, γιατί πλέον θα ξέρεις τι έχει πετύχει: πρόσφερε ένα σημαντικό λιθαράκι στην προσωπικότητά σου.

Και μη νομίζεις.  Κι εκείνον κάποιος άλλος τον είχε παιδέψει.