Τα βιαστικά συμπεράσματα οδηγούν σε λάθη

Γιατί οι άνθρωποι βιάζονται πάντα να βγάλουν συμπεράσματα για κάποιον άλλο ή για μια κατάσταση; Γιατί το μυαλό των περισσότερων από εμάς προτρέχει στο κακό αντί για το καλό; Απ’ ό,τι φαίνεται δεν είμαι η μόνη που είχε αυτά τα ερωτήματα, μιας κι ο επιστημονικός κόσμος προχώρησε σε σχετικές έρευνες, για ν’ ανακαλύψει επιτέλους τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας και προβαίνει σε γρήγορα συμπεράσματα.

Αρχικά, οι άνθρωποι προβαίνουν σε βεβιασμένα συμπεράσματα όταν δεν είναι σίγουροι για μια κατάσταση. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι ο εγκέφαλός μας προβαίνει απ’ τη σταδιακή γνώση στην one-shot, όπως την αποκάλεσαν οι επιστήμονες, γνώση.

Τις πιο πολλές φορές μαθαίνουμε σταδιακά, διασταυρώνουμε πληροφορίες, συνδέουμε πράξεις ή γεγονότα κι αποτελέσματα για να καταλήξουμε σ’ ένα συμπέρασμα. Κάποιες άλλες φορές, όμως, χωρίς να έχουμε ακούσει όλες τις πλευρές και να εξαντλήσουμε όλες τι πηγές μας με υπομονή και καρτερικότητα, προβαίνουμε σε βεβιασμένα συμπεράσματα, που πολύ πιθανόν να είναι λανθασμένα.

Όταν είμαστε πληγωμένοι, όταν αυτά τα συμπεράσματα μας βολεύουν, όταν έχουμε μίσος για κάποιον, όταν θέλουμε να κουτσομπολέψουμε γιατί δεν έχουμε κάτι σημαντικό στη δική μας ζωή ν’ ασχοληθούμε κι όταν απλά είμαστε κακοί άνθρωποι.

Πλέον, με τα κοινωνικά δίκτυα έχει γίνει ακόμη πιο εύκολο οι άνθρωποι να βγάζουν τα δικά τους συμπεράσματα και να λιθοβολούν με λέξεις κόσμο και γεγονότα απ’ την ασφάλεια του καναπέ τους. Ως αποτέλεσμα αυτού, καταστρέφουν τις ζωές αγνώστων ή γνωστών τους που μπορεί και να μη φταίνε σε τίποτα, στην τελική, επειδή, για παράδειγμα, ο τύπος τους έχει καθοδηγήσει προς μια κατεύθυνση, εκμεταλλευόμενος μια είδηση για να πιάσει νούμερα ή απλά επειδή είναι αναξιόπιστος.

Όλα, όμως, ξεκινούν, όπως ανέφερα και πιο πάνω και με βάση πρόσφατη έρευνα, όταν δεν είμαστε σίγουροι για κάτι. Σε μια είδηση φόνου, για παράδειγμα, όπου ο δολοφόνος δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί, εμείς γινόμαστε άλλοι ντετέκτιβ και βγάζουμε τα δικά μας συμπεράσματα. Και δε μας φτάνει αυτό, αντί να κρατήσουμε την άποψή μας για τον εαυτό μας, τη διατυμπανίζουμε και στα κοινωνικά δίκτυα, επηρεάζοντας και τους ακόλουθούς μας.

Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες του California Institute of Technology (Caltech) επιβεβαίωσαν ότι η αβεβαιότητα κι η έλλειψη στοιχείων είναι αυτή που μας κάνει να προβαίνουμε σε βεβιασμένα και συμπεράσματα. Αυτά, ίσως ν’ αφορούν άμεσα και στη δική μας ζωή και να την επηρεάζουν.

Πόσοι από μας χαλάσαμε φιλίες, συνεργασίες και σχέσεις επειδή προτρέξαμε να πούμε για πράγματα που δεν ξέραμε με σιγουριά. Πόσες φορές δημιουργήσαμε μια δική μας εικόνα για κάτι, με δικά μας κομμάτια παζλ αντί για τα αυθεντικά και διώξαμε ή πληγώσαμε δικά μας άτομα, που αργότερα καταλάβαμε ότι είχαμε άδικο.

Κάποιες φορές, όμως, όταν καταλαβαίνεις κάτι είναι πλέον αργά. Όταν θες να επανορθώσεις και να ζητήσεις συγγνώμη για τη λάθος εικόνα που σχημάτισες, μπορεί ο άλλος να μην είναι πρόθυμος ν’ ακούσει.

Τα «καρφιά» είναι καταδικασμένα να κρύβουν μια μονόπλευρη άποψη. Νοθευμένη κι υποκινούμενη απ’ το κίνητρο αυτού που κρατά στο χέρι το σφυρί κι ετοιμάζεται χωρίς καμιά ενοχή να καρφώσει την εικόνα του άλλου. Σοφός ο άνθρωπος που επιλέγει να ψάξει την αλήθεια κι ας θέλει κόπο και χρόνο. Που περιμένει, προτού ανοίξει το στόμα του για να κατηγορήσει αδίκως τους άλλους και να τους στήσει στον τοίχο για να πνίξει τα δικά του κόμπλεξ.

Στο τέλος όλοι κρίνονται, η αλήθεια πάντα φανερώνεται και το σφυρί στρέφεται πάνω μας.