Ερωτευόμαστε κι η μύτη μας τρελαίνεται

Μπορεί η όραση, η εικόνα ενός ανθρώπου, να είναι καθοριστικό σημείο για την εκδήλωση συναισθημάτων, όπως υποδεικνύει και το ρητό «Έρωτας με την πρώτη ματιά», αλλά μια άλλη αίσθηση υπερτερεί όταν αρέσεις ή σου αρέσει κάποιος, ερωτικά ή μη: η όσφρηση. Μπορεί να μην τη λαμβάνεις συχνά υπόψιν, καθώς οι άνθρωποι στηριζόμαστε κυρίως σε οπτικά και λεκτικά ερεθίσματα, όταν συναντάμε πιθανούς συντρόφους. Παρ’ όλα αυτά, η οσμή παίζει σπουδαίο ρόλο στις ερωτικές σχέσεις, όχι μόνο του ανθρώπου, αλλά και πολλών άλλων ζώων, που χρησιμοποιούν τη μυρωδιά τους για την οριοθέτηση της περιοχής τους ή τη δήλωση της διαθεσιμότητάς τους για τεκνοποίηση.

Τι υπάρχει όμως στη μυρωδιά που μπορεί να δώσει τέτοια σήματα στους γύρω μας; Η απάντηση είναι φερομόνες. Η λέξη προκύπτει από τις ελληνικές λέξεις «φέρω» (κουβαλάω) κι «ορμόνη». Οι φερομόνες είναι μικρά, χημικά, σηματοδοτικά μόρια που εμπεριέχονται στα σωματικά υγρά κι εκκρίνονται με στόχο την πυροδότηση μιας απάντησης σε ορμονικές αλλαγές και διάφορες συμπεριφορές. Παράγονται κυρίως στους αποκρινείς αδένες και το αστείο είναι πως δεν έχουν οσμή! Συνειδητά, λοιπόν, δεν μπορείς να τις αντιληφθείς.

Το σώμα σου, αποκρινόμενο σε διαφορετικά, περιβαλλοντικά ή μη ερεθίσματα, παράγει μια ευρεία γκάμα τέτοιων κι άλλων παρόμοιων μορίων, τα οποία μεταφράζονται στον οργανισμό ως απόκριση. Για παράδειγμα, η ανδροστενόλη λέγεται ότι εκκρίνεται από τις γυναίκες κι ελκύει τους άνδρες, ενώ η ανδροστενόνη παράγεται από τους άντρες κι ασκεί σημαντική επιρροή στη διάθεση των γυναικών. Οι ορμόνες όντως κάνουν πάρτι στο σώμα σου, όταν γνωρίζεις έναν άνθρωπο που σε ελκύει. Τι ακριβώς όμως συμβαίνει;

Προφανώς και στην αρχή τα κριτήριά σου είναι κυρίως οπτικά. Αν σε ελκύει εξωτερικά, πας ένα βήμα παρακάτω. Σου αρέσει το πώς μιλάει και το τι λέει; Τσεκάρεις κι αυτό το κουτάκι και προχωράς. Αν έρθεις σε πιο στενή επαφή μαζί του, η μυρωδιά του θα παίξει κομβικό ρόλο για τη συνέχεια. Κι αυτό γιατί οι οσφρητικοί υποδοχείς, δε στέλνουν σήμα μόνο στο τμήμα του εγκεφάλου που συνειδητά αναλύει την οσμή που «έπιασαν», αλλά επηρεάζουν και το μεταιχμιακό σύστημα (που επεξεργάζεται τα συναισθήματα) και κατ’ επέκτασιν την ερωτική διάθεση.

Οι φερομόνες, εφόσον αποτελούν σήματα, προκαλούν απαντήσεις. Άρα, οι φερομόνες του ενός προκαλούν την έκκριση φερομονών από τον άλλο. Δημιουργείται, λοιπόν, ένα δίκτυο ανταλλαγής μηνυμάτων, το οποίο ευθύνεται για την εκδήλωση διαφόρων συναισθημάτων ανάμεσα σε ένα ζευγάρι. Όσο πιο κοντά έρχεσαι με τον άλλον, τόσο πιο σύντομα εξοικειώνεσαι και «συντονίζεσαι» ασυνείδητα με τις φερομόνες του. Εν κατακλείδι, οι οσμές δένουν ένα ζευγάρι και βοηθούν στην αύξηση της οικειότητας μεταξύ των συντρόφων.

Εν τέλει, όμως, γιατί λατρεύουμε τόσο τη μυρωδιά του συντρόφου μας κι αποτελεί για το σώμα μας το απόλυτο ναρκωτικό; Έχει αποδειχθεί ότι το να σου αρέσει η οσμή του σώματος ενός ανθρώπου είναι ενδεικτική της ικανότητάς του να παράγει υγιείς απογόνους. Με άλλα λόγια, όταν ελκύεσαι από την οσμή του, ασυνείδητα θεωρείς πως είναι ικανό ταίρι για αναπαραγωγή. Μπορεί να επηρεάζει την πιθανότητα εμπλοκής σε μακροχρόνια σχέση, τόσο σπουδαία είναι. Μάλιστα, όσο πιο πολύ εκτίθεσαι στο άρωμα του συντρόφου σου, τόσο αυξάνεται η προτίμησή σου γι’ αυτό σε σχέση με άλλων. Τέλος, η οικειότητα της μυρωδιάς του συντρόφου σου έχει ως αποτέλεσμα το να τη θεωρείς πιο σέξι σε σύγκριση με άλλες μυρωδιές.

Η βιολογία του σώματός μας, βασιζόμενη σε χημικά σήματα, όπως οι ορμόνες, έχει την ικανότητα να κατευθύνει τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας. Τρελαίνεσαι για το άρωμα από το ταίρι σου; Τρελαίνεσαι να χώνεις το πρόσωπό σου στο λαιμό του όταν σε κρατάει αγκαλιά; Νιώθεις οικειότητα κι ασφάλεια σε αυτή τη θέση, στην οποία η μυρωδιά που έχει, κατακλύζει τους οσφρητικούς υποδοχείς σου; Υπάρχει εξήγηση για όλα αυτά και η εξήγηση είναι οι φερομόνες. Ερωτεύεσαι μέσω των φερομονών. Μάλλον στη φράση «έρωτας με την πρώτη ματιά» απαιτείται μια μικρή αλλαγή. Το «έρωτας με την πρώτη οσμή» φαίνεται να είναι πολύ πιο ρεαλιστικό.