Folk-rock-(t)rap-metal-pop: Τι είσαι σε σχέση με το τι ακούς

Πόσες φορές γύρισες στο σπίτι σου σέρνοντας τα πόδια σου από την κούραση κι απλώς άνοιξες το laptop/κινητό/υπολογιστή σου και πάτησες ένα τυχαίο τραγούδι που είδες στην αρχική σελίδα του YouTube;  Η μουσική πλέον, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ροής της ημέρας μας. Οι μουσικές προτιμήσεις μας καθώς και το είδος μουσικής που επιλέγουμε ως κυρίαρχο, επηρεάζονται, πέρα από την ηλικία και από τα κύρια χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας.

Η έρευνα σχετικά με τη μουσική εκπαίδευση και προτίμηση κατηγοριοποίησε τα είδη της μουσικής σε 4 μεγάλες ομάδες μουσικών προτιμήσεων. Η πρώτη ομάδα (Reflective and Complex dimension) εγκλείει είδη όπως η μπλουζ, η τζαζ, η folk και η κλασική μουσική. Η ροκ, heavy metal και alternative μουσική ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία (Intense and Rebellious dimension). Η τρίτη κατηγορία (Upbeat and Conventional dimension) περιλαμβάνει την country, το soundtrack, την pop και τη θρησκευτική μουσική. Τέλος, η rap, η hip-hop, η soul/funk και η ηλεκτρονική μουσική καθορίζουν την τέταρτη κατηγορία (Energetic and Rhythmic dimension).

Αντίστοιχα, στη θεωρία περί χαρακτηριστικών της προσωπικότητας, εμφανίζονται 5 μεγάλες ομαδοποιήσεις («the Big Five»): Neuroticism, Extraversion, Openness to experience, Agreeableness και Conscientiousness. Στην πρώτη ομάδα ανήκουν οι άνθρωποι που τείνουν να αισθάνονται φόβο, λύπη, ντροπή, θυμό, ενοχή κι άλλα αρνητικά συναισθήματα. Στη δεύτερη περιλαμβάνονται πιο κοινωνικοί, ομιλητικοί κι ενεργητικοί άνθρωποι που προτιμούν περιβάλλοντα που τους κινητοποιούν. Στην τρίτη ομάδα τα άτομα παρουσιάζουν αυξημένη περιέργεια, φαντασία, αισθητική και συναισθηματική ευαισθησία, καθώς κι αυθεντικότητα. Η τέταρτη κατηγορία περιλαμβάνει τους αλτρουιστές, που θα βοηθήσουν, θα συμπονήσουν και θα επιδείξουν ενσυναίσθηση. Τέλος, τα άτομα με τάση στην καθαριότητα, την τάξη, την αυτοσυγκράτηση και την αυτογνωσία εγκλείονται στην τελευταία ομάδα.

Βάσει των παραπάνω ομαδοποιημένων μουσικών προτιμήσεων και των κύριων χαρακτηριστικών που μελετώνται, οδηγούμαστε σε κάποια συμπεράσματα σχετικά με το τι δείχνει η μουσική που ακούμε σχετικά με την προσωπικότητά μας. Παραδείγματος χάριν, η τρίτη ομάδα (Openness to experience) προτιμάει πιο «περίπλοκη» μουσική, όπως η κλασική και πιο επαναστατική, όπως η ροκ, ενώ αδιαφορεί για συμβατική μουσική, όπως η pop. Από την άλλη, η δεύτερη ομάδα (Extraversion) δείχνει μία προτίμηση στη ρυθμικού είδους μουσική, συμβατική και πιο ενεργητική, όπως η rap και η hip-hop.

Ακόμα και το τέμπο της μουσικής που προτιμάς μπορεί να υποδείξει ως ένα βαθμό χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς σου. Πιο συγκεκριμένα, η προτίμηση για γρήγορο ρυθμό στη μουσική υποδεικνύει συναισθηματική σταθερότητα κι αισιοδοξία, ενώ ο αργός ρυθμός είναι ενδεικτικός της τρίτης κατηγορίας ατόμων (Openness to experience) και των εσωστρεφών ατόμων.

Αντίστοιχα, ο τρόπος που βιώνουμε τη μουσική διαφέρει μεταξύ εσωστρεφών κι εξωστρεφών ατόμων. Οι πρώτοι στρέφονται στη μουσική με έναν πιο συναισθηματικό τρόπο (π.χ. λόγω αλλαγών στη διάθεση), ενώ οι δεύτεροι με πιο ορθολογικό τρόπο, συνήθως κατά τη διάρκεια μονότονων καθηκόντων, όπως το καθάρισμα ή το jogging. Το να ακούς, για παράδειγμα, μουσική όταν διαβάζεις δεν είναι το ίδιο εύκολο για όλους. Κάποιους τους αποσυντονίζει, ενώ άλλους τους βοηθάει στη συγκέντρωση. Μελέτες δείχνουν πως η μουσική στο backround δυσκολεύει τις γνωστικές δραστηριότητες στους εσωστρεφείς ανθρώπους σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι στους εξωστρεφείς.

Μια συχνή παρανόηση που δημιουργείται σχετικά με τις μουσικές προτιμήσεις είναι η αυξημένη ευστροφία. Σύμφωνα με μελέτες, πάντως, η μουσική που ακούει κάποιος δε σχετίζεται με τη γενική ευστροφία του, καθώς η επίδραση της ευστροφίας στην επιλογή μουσικής δεν είναι συνειδητή. Παρ’ όλα αυτά, το IQ επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε τη μουσική. Άτομα με υψηλό δείκτη IQ χρησιμοποιούν τη μουσική με έναν πιο λογικό/συνειδητό τρόπο.

Αν το καλοσκεφτείς, βγαίνει ένα νόημα. Αυτοί που προτιμούν πιο περίπλοκη μουσική σε σύγκριση με τη συμβατική, ρυθμική, αναμένεται να τη βιώνουν με έναν πιο διανοητικό τρόπο, παρά συναισθηματικό, άρα και να χρησιμοποιούν περισσότερο τις γνωστικές οδούς του εγκεφάλου τους (cognitive processing). Με άλλα λόγια, η περιπλοκότητα της μουσικής ενεργοποιεί περισσότερο αυτά τα άτομα που αναζητούν διανοητική διέγερση.

Σίγουρα κάθε άνθρωπος δεν ανήκει ξεκάθαρα σε μία και μόνο κατηγορία, όπως, επίσης, δεν ακούει μόνο ένα είδος μουσικής κατά τη διάρκεια της ζωής του. Παρ’ όλα αυτά, βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του μπορούν να εξηγήσουν τις μουσικές επιλογές του. Εσύ πού βρίσκεις τον εαυτό σου;