Αν πριν από 25 χρόνια ένα ζευγάρι αποφάσιζε να συγκατοικήσει, το πιθανότερο να μην τα κατάφερνε, αν πρώτα δεν επισημοποιούσε με κάποιο τρόπο τη σχέση του (π.χ. με λόγο ή αρραβώνα ή ακόμα και γάμο). Σήμερα, αν ένα ζευγάρι αποφάσιζε να συγκατοικήσει, θα ήταν απλώς άλλη μία Παρασκευή. Μέσα σε 25 μόλις χρόνια (ίσως λέω και πολλά), αυτό που θεωρείται «καθωσπρέπει» ή «αποδεκτό» για την κοινωνία, αναστράφηκε τελείως. Κάποιες παγιωμένες αντιλήψεις και ηθικές κατακερματίστηκαν. Προφανώς και δεν έγινε από τη μία στιγμή στην άλλη, αλλά έγινε.
Η ηθική μεταβάλλεται από κοινωνία σε κοινωνία κι από εποχή σε εποχή. Καθώς εξελίσσεται η κοινωνία, εξελίσσονται και οι αντιλήψεις της. Η έννοια της ηθικής δημιουργήθηκε από τον άνθρωπο, ώστε να διευκολυνθούν οι αλληλεπιδράσεις μέσα σε μια κοινωνία. Δεν υπάρχει «λάθος και σωστό», υπάρχει «αποδεκτό» και «μη αποδεκτό» για μία κοινωνία, μία συγκεκριμένη περίοδο.
Παρά την τόση πρόοδο, στο κομμάτι του έρωτα, κάποιες παλιές αντιλήψεις καλά κρατούν ακόμη. Μπορεί να μην είναι τόσο έντονες πλέον, αλλά υπάρχουν. Εκφράσεις τύπου «Καλά, ακόμα δε χώρισε και βρήκε νέο σύντροφο;», «Είναι δυνατόν να κάνει ακόμη παρέα με παλιά σχέση και να νομίζουμε ότι δε γίνεται τίποτα μεταξύ τους;», «Είναι μαζί, παρά την τόση διαφορά ηλικίας;», «Τι θα πει η γειτονιά αν σας δουν μαζί;» κι άλλα τέτοια παρόμοια σίγουρα έχουν ακουστεί σε κάθε σπίτι.
Δυστυχώς, η ηθική στον έρωτα κατακλύζεται από ταμπού. Ευτυχώς, η ηθική στον έρωτα είναι χαοτική. Δυστυχώς ή ευτυχώς, ακόμα και στον έρωτα, υπάρχει το κατά κοινή ομολογία «αποδεκτό» και «μη αποδεκτό».
«Μην το προχωρήσεις από το πρώτο ραντεβού». Και ποιος δεν έχει ακούσει έστω και μία φορά αυτή τη φράση σαν συμβουλή. Τόσο τετριμμένο και παρ’ όλα αυτά ενδόμυχα ακόμη το σκέφτεσαι όταν πλησιάζει η στιγμή του πρώτου φιλιού. Σκέφτεσαι τι εντύπωση θα δώσεις, τι θα σκεφτούν οι υπόλοιποι. Σκέφτεσαι την ηθική που σου προστάζει η κοινωνία και όχι τι προστάζει η καρδιά σου.
«Ο ένας πρέπει να είναι μεγαλύτερος από τον άλλο». Συμπλήρωσε τα φύλα όπως θέλεις. Πιο ταμπού πεθαίνεις. Λες και για να ερωτευτείς κάποιον πρέπει να ξέρεις την ηλικία του. Έναν αριθμό. Οι μεγάλοι βασίζονται στους αριθμούς για να μάθουν κάποιον, γιατί νομίζουν πως έτσι μπορούν να σχηματίσουν μία καλύτερη γνώμη για αυτόν, λέει ο Μικρός Πρίγκηπας.
Αλλά ακόμα και όταν κερδίσεις κάποιον, το αν θα του φερθείς «καλά» ή «σωστά» είναι υποκειμενικό. Μπορεί να είναι αυτονόητο ότι κανείς δε θέλει να τον κερατώσει ο σύντροφός του, αλλά δεν είναι αυτονόητο το τι θεωρείται κέρατο. Κάποιοι δε δέχονται ο σύντροφός τους να μιλάει ερωτικά με άλλα άτομα. Άλλοι είναι πιο «ελαστικοί» και κέρατο για αυτούς είναι κάποιου είδους ολοκληρωμένη επαφή. Τα όρια είναι ομιχλώδη και η ηθική της κοινωνίας κρύβεται πίσω από την ατομική ηθική.
Ακόμα όμως και το να έχεις τα κότσια να παραδεχτείς το λάθος σου (το κατά κοινή ομολογία «μη αποδεκτό»), χωρίς να χρειαστεί να κρυφτείς πίσω από δικαιολογίες ή ψέματα, σε τιμάει. Σε τιμάει το να είσαι ηθικός απέναντι στις αξίες σου, να είσαι ειλικρινής, ακόμα κι όταν η κοινωνία «βλέπει» την ανηθικότητά σου. Η στάση σου θα εκτιμηθεί από τον σύντροφό σου, που είναι και ο τελικός αποδέκτης της συμπεριφοράς σου.
Τι γίνεται αν είσαι σε σχέση και ξαφνικά ερωτευτείς κάποιον άλλο; Είναι αυτό ανήθικο; Μπορεί κάποια μορφή έρωτα να είναι ανήθικη; Ή μήπως ο τρόπος που θα χειριστείς αυτό το νέο συναίσθημα μπορεί να είναι ηθικός ή ανήθικος; Το να σεβαστείς το ταίρι σου και να είσαι ειλικρινής απέναντί του, μόνο «αποδεκτό» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Το να κρύψεις τον νέο σου έρωτα και να τον κυνηγήσεις, ενώ είσαι ακόμα σε σχέση, μόνο «μη αποδεκτό» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Όμως κι αυτό ένα σύνολο κανόνων είναι που αφήνουν απ’ έξω την προσωπική οπτική και τον παράγοντα τον συναισθηματικό που πάντα περιπλέκει τα πράγματα. Άρα, ίσως βιαστικά βγαίνει κι αυτό το συμπέρασμα.
Πόσο χρόνο μέσα στη μέρα πρέπει να αφιερώνεις στον νέο σου σύντροφο; Πώς πρέπει να είσαι με κάποιον; Το λάθος των ερωτήσεων έγκειται στο ρήμα «πρέπει». Τίποτα δεν «πρέπει» στον έρωτα. Στον έρωτα μετράει τι θέλεις εσύ και πώς εσύ θα είσαι εντάξει με τον εαυτό σου και την ηθική σου.
Φτάνει πια με τα καλούπια στον έρωτα και την ηθική. Φτάνει με τα «πρόσεχε» και τα «μη». Φτάνει με τα στερεότυπα και τα κλισέ. Ηθική (όπως κι έρωτας) σημαίνει σεβασμός. Ηθική (όπως κι έρωτας) σημαίνει υποκειμενικότητα.
Συντάκτης: Χρυσούλα Τ.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
