Πρώτη φορά άκουσα την εν λόγω φράση να βγαίνει απ’ το στόμα ατόμου που πήγαινε σε ψυχολόγο. «Να μην έχεις ποτέ και για τίποτα ενοχές». Ξέρεις κάτι; Δε συμφώνησα. Ίσως δεν μπορούσα να αντιληφθώ την απαραίτητα μόνιμη αρνητική σημασία μιας ενοχής.
Έστω δηλαδή ότι έχεις κάνει χοντρή μαλακία κι έχεις πληγώσει πάρα πολύ ένα άτομο. Ε πώς να στο πω, μου φαινόταν αδιανόητο να έχεις κάνει ένα δυνατό λάθος και να μη σε απασχολήσει μέσα σου. Να μη νιώσεις άσχημα προς τα εσένα κι εκείνον που το προκάλεσες πρόβλημα. Δε συμφωνούσα που λες και μου φαινόταν κι ελαφρώς χάιδεμα αυτιών, κοιλίτσας κι άλλων μελών.
Μέχρι που άρχισα κι εγώ, με τη σειρά μου, να κάνω τη μια μαλακία μετά την άλλη, οπότε άρχισα να έχω τύψεις σχεδόν και για το ότι υπάρχω. Εκείνη λοιπόν την περίοδο μου έσκασε η μεγάλη συνειδητοποίηση. Το να μην έχεις τύψεις κι ενοχές για τις πράξεις σου, δε σημαίνει ότι δεν τις αναγνωρίζεις σαν συμβάντα ή δεν αντιλαμβάνεσαι το κόστος τους σε κάποιους ανθρώπους. Ίσα-ίσα.
Μόνο αν ξεπεράσεις την ενοχική σου συμπεριφορά απέναντι στα πράγματα, θα μπορέσεις να αναγνωρίσεις τις διαστάσεις και τον αντίκτυπο των πράξεών σου στα πλαίσια μιας γενικότερης πραγματικότητας. Γιατί η αλήθεια είναι ότι οι ενοχές είναι το άλλοθι που έχουν βρει οι άνθρωποι να φταίνε, αλλά να μη δέχονται συνέπειες επ’ αυτού, γιατί ήδη τιμωρούν μόνοι τους τον εαυτό τους.
Μα ουσιαστικά οι ενοχές είναι μια ξεκάθαρη παύση οποιασδήποτε δράσης, που απλά οδηγεί σε μια συμπεριφορά που εσύ είσαι το θύμα κι ο θύτης ταυτόχρονα και πρέπει να σε ρίξουμε στην πυρά με τις ξενέρωτες. Παύοντας δε, κάθε δράση, οδηγείς τον εαυτό σου και τους γύρω σου σε ένα ατελείωτο γαϊτανάκι γκρίνιας κι υπερανάλυσης για το τι έγινε και τι θα έπρεπε να είχε γίνει αντ’ αυτού. Τρέχα γύρευε δηλαδή.
Αυτή είναι κι η βασική ανατομία μιας ενοχής. Ότι ποντάρει στην ψυχολογική σου εξουθένωση, έτσι ώστε να μπορεί ο απέναντι μετά να σου δώσει την τελειωτική βολή. Οκ έχουμε νικητή και χαμένο, χωρίς να έχει βγει η παραμικρή άκρη και χωρίς να έχει βρει κανένας ούτε το δίκιο του ούτε τον τρόπο να προχωρήσει παρακάτω, αφού ο ένας έχει κολλήσει στο να τιμωρεί κι ο άλλος στο να τιμωρείται.
Πέραν του ότι το βρίσκω εξαιρετικά χρονοβόρο σαν διαδικασία. Γενικά βρίσκω εξαιρετικά χρονοβόρο το να αναλώνεσαι σε πράγματα που έχουν ήδη συμβεί κι απλά κάθεσαι και σκέφτεσαι πως θα μπορούσαν να είχαν συμβεί λίγο καλύτερα. Ούτε θεωρώ πως αξίζει ένα λάθος, ακόμα κι αν μιλάμε για το απόλυτο κακούργημα, να καταστρέψει κι άλλη μια ζωή, κάνοντάς την να παραιτηθεί από κάθε αυτοσεβασμό και προσπάθεια για εξέλιξη.
Γιατί όταν έχεις τύψεις, ουσιαστικά σταματάς να εξελίσσεσαι κι απλά βουλιάζεις σε μια δίνη προσωπικών «φταίω», που σε καθιστούν ανήμπορο να δώσεις κάποια αξία σε οτιδήποτε θετικό έχεις μέσα σου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αξιολογείς τον εαυτό σου σε χαμηλότερα κλιμάκια και να δέχεσαι συμπεριφορές πολύ καταστροφικές για σένα, απλά και μόνο ως τιμωρία και κάθαρση μαζί.
Δεχόμαστε την αγάπη που νομίζουμε ότι αξίζουμε, με λίγα λόγια. Αν είναι λοιπόν να έχεις τόσο πολύ ελεύθερο χρόνο, εστίασε την προσοχή σου στο τι γίνεται από ‘δω και πέρα κι όχι στο πόσο γαμήθηκε το πράγμα χθες ή πέρυσι.
Οι ενοχές δεν αξίζουν να υπάρχουν ούτε στη σοκολάτα που θα φας κρυφά στη δίαιτα. Πρώτον γιατί η σοκολάτα γαμάει. Και δεύτερον, αν η δίαιτα ήταν σωστή, θα είχε σίγουρα σοκολάτα τις Κυριακές.
Επιμέλεια Κειμένου Γιοβάννας Κοντονικολάου: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Γιοβάννα Κοντονικολάου
