Η μεγαλύτερη εξάρτηση είναι ένας άλλος άνθρωπος

Ο καφές.

Το τσιγάρο.

Η πρέζα.

Το ίδιο το φαγητό από τη φύση του.

Η σοκολάτα.

Μια λίστα με εξαρτήσεις, είναι μια λίστα που θα μπορούσε να συνεχιστεί για μήνες και κάθε μέρα να βρίσκεις κάτι καινούριο για να προσθέσεις στις γραμμές της. Μα όσο και να ψάξεις, όσα διαφορετικά υλικά ή άυλα και να βρεις που θα κάνουν έναν άνθρωπο εξαρτημένο, υπάρχει νικητής. Υπάρχει εκείνη η εξάρτηση που δε συγκρίνεται με καμία, που σε κατακλύζει και δεν μπορείς να κάνεις βήμα μακριά της. Είναι η εξάρτηση από κάποιον άλλον άνθρωπο.

Ναι προφανώς κι εξαρτιόμαστε από άλλους ανθρώπους, είναι γραμμένο μέσα μας απ’ τη φύση μας. Απ’ τη βρεφική κιόλας ηλικία, εξαρτάσαι ως ύπαρξη απ’ τη μητέρα σου. Το αν θα τραφείς, αν θα κοιμηθείς, αν θα έχεις ζέστη ή καθαρά ρούχα, εξαρτάται καθαρά από εκείνη και τις διαθέσεις της. Χωρίς εκείνη, την τροφή που το ίδιο της το σώμα παράγει για να ζήσεις, πεθαίνεις. Τόσο απλό και τόσο τεράστιο.

Όταν λοιπόν απ’ την έναρξη της ζωής σου έχεις μια τόσο ισχυρή εξάρτηση, προφανώς κι όλες σου οι σχέσεις αργότερα, θα έχουν κάποια ή και πολλά παρόμοια στοιχεία, γιατί έτσι αντιλαμβάνεσαι την αγάπη. Κι εσύ κι εγώ κι όλος ο πλανήτης. Είναι ψυχολογικά μελετημένο πως ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να εξαρτιέται, να έχει ανάγκη, δηλαδή, πράγματα κι ανθρώπους, πέραν των βιολογικών του αναγκών και να τις βάζει στην ίδια κατάσταση σημαντικότητας. Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχει οξυμένο το φαινόμενο της αντίληψης, που μας ξεχωρίζει απ’ τα υπόλοιπα ζώα.

Η αντίληψη λοιπόν, είναι εκείνη που σε κάνει να θεωρείς πως όσο χρειάζεσαι το φαγητό, άλλο τόσο, ίσως και περισσότερο, χρειάζεσαι μια σχέση. Ακόμα κι αν αυτό, βιολογικά καθαρά, δε στέκει, ο πόνος που σου προκαλείται όταν αυτή σου η ανάγκη δεν πραγματοποιείται για μεγάλο χρονικό διάστημα, συγκρίνεται με εκείνον ενός ελαφριού εμφράγματος. Σοκαριστικό και πραγματικό, αν σκεφτείς πως ακόμα κι η ατάκα «πονάει η καρδιά μου», έχει βγει για κάποιον λόγο.

Είναι μεγάλη η εξάρτηση που έχουμε για άλλους ανθρώπους και το συναντάς καθημερινά στις σχέσεις που φτιάχνουμε. Ανεχόμαστε συμπεριφορές που κατά τα φαινόμενα μας διαλύουν γιατί υπάρχει η ανάγκη να μείνει ο άλλος στη ζωή μας. Μπαίνουμε στη θέση του θύματος, ενοχοποιούμε τον ίδιο μας τον εαυτό, μειώνουμε τις ανάγκες και τα δικαιώματά μας, γιατί νομίζουμε πως χρειαζόμαστε τον άλλον περισσότερο απ’ ό,τι την αυτονομία μας.

Μα όταν δένεσαι τόσο πολύ με έναν άνθρωπο, όταν αφήνεσαι στην κρίση του και την ευχέρειά του, ουσιαστικά δίνεις το «ναι» για συμπεριφορές που σε υποτιμούν και σε μειώνουν. Κι αυτό συναντάται πολύ συχνά και σε μεγάλη διακύμανση σοβαρότητας καταστάσεων. Μπορεί να ανεχτείς μια βίαιη σχέση, επειδή μεταφράζεις τη βία ως αναγκαίο κακό για να καλυφθεί η ανάγκη σου για συντροφικότητα. Ή μια αδιάφορη συμπεριφορά, μια απουσία συναισθηματική, ή μια απιστία, για τους ίδιους ακριβώς λόγους.

Και το να πεις όχι, το να διεκδικήσεις πράγματα, φέρνει στην επιφάνεια ανασφάλειες τις οποίες καλείσαι να αντιμετωπίσεις. Σε κάθε άλλη περίπτωση, πετάς το μπαλάκι και δίνεις το πράσινο φως στο να είναι ο άλλος μόνιμα η δράση κι εσύ, μια παθητική αντίδραση, χωρίς όμως την πιθανότητα δραστικών και μεγάλων αλλαγών.

Καφές, τσιγάρο, πρέζα κι άνθρωποι. Πρώτα, κύρια και πέρα απ’ όλα, οι άνθρωποι. Αυτοί που χωρίς εκείνους, δε θα υπήρχε νόημα. Μα το χωρίς, δε σημαίνει απαραίτητα, χωρίς κανέναν. Μπορεί ένα «χωρίς», να σημαίνει ένα άλλο «με». Με την αλήθεια σου, με τη διεκδίκηση της δικής σου φωνής, με τον εαυτό σου στην πρώτη γραμμή. Ναι, κι αυτό δεν είναι πάντα εγωισμός. Καμιά φορά, είναι υγεία.