Να μη γίνουν οι ζωές μας το παράπονο του Ελύτη

Εδώ στου δρόμου τα μισά
έφτασε η ώρα να το πω
Άλλα είν’ εκείνα που αγαπώ
γι’ αλλού γι’ αλλού ξεκίνησα

Στ’ αληθινά στα ψεύτικα
το λέω και τ’ ομολογώ
Σαν να ‘μουν άλλος κι όχι εγώ
μες στη ζωή πορεύτηκα

Όσο κι αν κανείς προσέχει
όσο κι αν τα κυνηγά
Πάντα πάντα θα ‘ναι αργά
δεύτερη ζωή δεν έχει.

Από τη συλλογή Τα Ρω του έρωτα (1972)

[πηγή: Οδυσσέας Ελύτης, «Το παράπονο», Ποίηση, Ίκαρος, Αθήνα 2002, σ. 298-299]

Άλλος ένας χρόνος έγραψε τον επίλογό του στην τελευταία του σελίδα, αφήνοντας ανοιχτή την πλοκή για τον επόμενο που υποδεχτήκαμε. Είναι αυτή η στιγμή που θέλοντας και μη, κάνεις τον απολογισμό σου για όσα πέρασαν, για όσα έζησες, για ό,τι ένιωσες. Είναι η στιγμή της συνειδητοποίησης για ό,τι έγινες μέσα απ’ όλα αυτά, όχι μόνο στη χρονιά που αποχαιρέτησες αλλά στο βάθος των χρόνων που πέρασαν από πάνω σου, αφήνοντας ο καθένας τη δική του πινελιά στο πρόσωπο, στα μαλλιά, στο σώμα, στην ψυχή.

Έχοντας βαδίσει τα δικά σου χιλιόμετρα, φτάνεις σ’ εκείνο το σημείο που ο ποιητής τόσο εύστοχα αναφέρει ως «εδώ, στου δρόμου τα μισά» κι αφήνεις την ταινία της ζωής σου να προβάλλεται με τα highlights όλων των στιγμών σου ως τώρα, των αποφάσεών σου και του κόστους που είχε η κάθε μία απ’ αυτές. Πώς διέθεσες τον εαυτό σου, πώς αξιοποίησες τη ζωή σου, αν αδίκησες, πότε αδικήθηκες, αν στο τέλος μετάνιωσες και τι θα μπορούσες να είχες αλλάξει ή τι θα ήταν αυτό που θα μπορούσες ν’ αποφύγεις ή να μην ξανακάνεις, τι είναι αυτό που δεν έκανες.

Κάποιος μπορεί να πει πως, ό,τι έγινε έγινε και το παρελθόν ανήκει στο παρελθόν. Το πιο κρίσιμο ερώτημα όμως είναι το τελευταίο: Τι είναι αυτό που δεν έκανες; Όλοι κρύβουμε μέσα μας έναν ενδόμυχο πόθο, μια βαθιά επιθυμία που μένει σαν παράπονο μέσα μας άλλοτε να κλαψουρίζει σιγανά και άλλοτε ουρλιάζοντας να δηλώνει παρουσία κάθε φορά που προσπαθούμε να ονειρευτούμε, κάθε φορά που ανακεφαλαιώνουμε, σε μια προσπάθεια να καταλάβουμε προς τα πού βαδίζουμε. Πόσες φορές δε διαπιστώσαμε ότι σκεφτήκαμε ή πράξαμε, όχι με τον τρόπο που θέλαμε, αλλά με τον τρόπο που μας επέβαλλαν οι συνθήκες ή οι άλλοι; Πως οι αποφάσεις που πήραμε μπορεί να ήταν τυχαίες ή σύμφωνα με την παρόρμηση της στιγμής, πως μπορεί στο τέλος να ζήσαμε τυχαία κι ενώ είχαμε ξεκινήσει με άλλο πλάνο, άλλο σχέδιο, άλλα όνειρα στο τέλος που κληθήκαμε να κάνουμε τη σούμα, κάτι έλειπε.

Μπορεί να φαντάζει θλιβερή η στιγμή της συνειδητοποίησης αυτής, κρύβει μέσα της όμως τη μεγαλύτερη αλήθεια και μπορεί να γίνει μοχλός για να ξεκινήσεις την «επιδιόρθωση» σε ό,τι πιστεύεις ότι μπορεί να επιδέχεται «επισκευή» ή «ανακατασκευή». Όλα στηρίζονται στη δράση και στον χρόνο που αφήνεις να περνάει αναξιοποίητος. Προκειμένου να καταφέρεις να δώσεις στη ζωή σου ισορροπία, δε θα πρέπει ν’ αφήσεις καμία στιγμή να πάει χαμένη για να μη φτάσεις ποτέ στο σημείο να πεις «σαν να ‘μουν άλλος κι όχι εγώ, μες στη ζωή πορεύτηκα».

Δεν υπάρχει περίπτωση να ζήσεις χωρίς να κάνεις λάθη, χωρίς να χάσεις τον στόχο σου ή να λοξοδρομήσεις, όμως μη διστάσεις ν’ αναθεωρήσεις και να διορθώσεις το τιμόνι όταν ο καιρός σε πηγαίνει αλλού από εκεί που είχες χαράξει για να φτάσεις ως τον τελικό προορισμό. Ακόμα κι αν πεις πως είναι αργά, προσπάθησε να διαγράψεις από μέσα σου κάθε ανασφάλεια που θα σε κάνει να το πιστέψεις. Δυνάμωσε την  ένταση στη φωνή που ακούγεται μέσα σου κι άσ’ τη να σε οδηγήσει όσο πιο βαθιά γίνεται, στο επίκεντρο των ξεχασμένων επιθυμιών σου. Άσ’ την να ακουστεί ατόφια και χωρίς παρεμβολές, χωρίς μικρά ή μεγάλα ψέματα που θα επικαλεστείς για ν’ αναβάλεις, χωρίς δικαιολογίες και μετανιώματα.

Ακόμα κι αν δεν πετύχει, θα ξέρεις ότι προσπάθησες. Ότι έδωσες μια ευκαιρία στον εαυτό σου να τολμήσει και πού ξέρεις; Μπορεί να οδηγηθείς σε νέους δρόμους που δεν είχες καν φανταστεί, γιατί έτσι είναι η ζωή, ανατρεπτική και χωρίς σενάριο. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να παίξεις τον ρόλο που θα είναι κομμένος και ραμμένος  στα δικά σου μέτρα. Μη στερείς από τον εαυτό σου την ευκαιρία να δοκιμάσει. Άλλωστε, ποιος θα το κάνει, νομίζεις, για σένα;