Καταρρίπτοντας την ιδέα του στερεότυπου σε τρία απλά βήματα

Εν έτει 2020 η καθημερινότητα μας ξεχειλίζει από στερεότυπα. «Οι Έλληνες είναι φιλόξενοι», «οι γυναίκες είναι συναισθηματικές», «τα κόκκινα μπλουζάκια βγάζουν χρώμα». Γεννώντας γενικευμένες πεποιθήσεις σχετικά με κατηγορίες και την πεποίθηση ότι όλοι όσοι ανήκουν στη συγκεκριμένη κατηγορία έχουν όλα και όλα τα χαρακτηριστικά που ψευδώς κατατάχτηκαν εξ’ αρχής σε αυτήν πορευόμαστε σε έναν κόσμο που κρίνει αλόγιστα και κυρίως, λανθασμένα.

Με τα στερεότυπα μεγαλώσαμε, ζούμε κάθε μέρα και θα συνεχίσουμε να ζούμε. Κατά πόσο όμως επηρεάζουν τη ζωή μας; Κατά πόσο επηρεάζουν το πώς συμπεριφερόμαστε, το πώς αντιμετωπίζουμε τους γύρω μας, το πώς αντιδρούμε, το πώς απαντάμε, το πώς μιλάμε, το πώς ζούμε;

Οι Έλληνες αδιαμφισβήτητα είναι ένας λαός που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως φιλόξενος. Κι αυτό διότι πολλοί Έλληνες απέδειξαν ανάμεσα στα χρόνια με πράξεις πως η φιλοξενία κυλάει στο αίμα τους. Μα δεν είναι όλοι οι Έλληνες φιλόξενοι, κάποιοι είναι πιο απόμακροι, πιο κρύοι. Κι αυτό είναι ένα μόνο παράδειγμα.

Οι άνθρωποι μπορεί να ανήκουν σε κατηγορίες, είτε αυτές είναι βασισμένες στο φύλο τους, στη φυλή τους, στη χώρα που γεννήθηκαν, στο χρώμα των μαλλιών τους ή στη δουλειά που κάνουν αλλά δεν παύουν να έχουν και τα δικά τους μοναδικά χαρακτηριστικά τα οποία είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον προσωπικό τους χαρακτήρα και είναι αυτά που τους κάνουν να ξεχωρίζουν από το πλήθος, είναι αυτά που τους κάνουν μοναδικούς ακόμα κι αν εμείς επιμένουμε να τους εντάσσουμε σε κατηγορίες. Βήμα πρώτο λοιπόν κι ο πύργος ήδη γέρνει.

Οι κατηγορίες βολεύουν, είναι εύκολες. Δε χρειάζονται πολλή σκέψη. Οι κατηγορίες ταξινομούν, οργανώνουν, συγυρίζουν. Μα οι άνθρωποι δεν είναι για να τους βολέψουμε σε ράφια, τακτικά οργανωμένα ενός σουπερμάρκετ. Οι άνθρωποι δεν είναι για να οργανωθούν, για να ταξινομηθούν, για να συγυριστούν. Δεν είναι μπλε σακάκια, ούτε κόκκινες ζακέτες, ούτε άσπρες κάλτσες. Είναι όντα που αλλάζουν κάθε μέρα. Αλλάζουν μορφή, ιδέες, σχέσεις, χαρακτήρα. Αλλάζουν παρέες, συναναστροφές, αλλάζουν χώρες, αλλάζουν πόλεις, αλλάζουν γούστα και απέχθειες. Σήμερα λατρεύουν το παγωτό κεράσι, αύριο λατρεύουν την κρέπα μερέντα. Πώς να ταξινομηθούν όντα σαν κι αυτά; Και κυρίως, γιατί να ταξινομηθούν;

Είναι περίεργα τα στερεότυπα. Δημιουργούν σε όλους μας εντυπώσεις, καλούπια απόψεις χωρίς κρίση. Μπορεί να μην έχουμε γνωρίσει Ιρλανδό, μα έχουμε ήδη μια ιδέα, μια εντύπωση –ίσως και μία άποψη- για αυτούς. Ίσως και κάποιος να έλεγε πως τα στερεότυπα κατά κάποιο τρόπο μας στερούν την ελευθερία της σκέψης μας. Την ελευθερία να αποφασίσουμε εμείς πώς νιώθουμε για κάποιον, αν τον γουστάρουμε ή αν δεν τον γουστάρουμε χωρίς να είμαστε από πριν εμβολιασμένοι με μια άποψη που κάποιος κάποτε αποφάσισε κι έσπειρε ευρέως. Βήμα δεύτερο. Όλες οι ρωγμές που οδηγούν προς την ελευθερία έχουν ήδη γίνει.

Δε λέω πως από τη μία μέρα στην άλλη μπορούμε να εξαφανίσουμε τα στερεότυπα κι αυτό διότι κατά κάποιο τρόπο δημιουργούν μία ισορροπία στα υπάρχοντα γύρω μας, που ίσως βέβαια δεν είναι κι απαραίτητο να υπάρχει. Λέω πως θα ήταν καλό να έχουμε ανοιχτό μυαλό, ανοιχτό σε απόψεις, ανοιχτό σε ανθρώπους, ανοιχτό στο τα καταρρίψει από μόνο του κάποια στερεότυπα. Λέω πως θα ήταν καλό να μετράμε τους ανθρώπους όπως μας παρουσιάζονται, όπως μας συστήνονται οι ίδιοι, να μετράμε πράγματα απτά όπως τα μάτια τους κι ο τρόπος που μας κοιτάζουν, όπως οι λέξεις τους κι ο τρόπος που μας μιλάνε, όπως οι χειραψίες τους κι οι αγκαλιές τους. Βήμα τρίτο. Ο πύργος έπεσε.