Από τον Ίψεν στην απιστία και τα ερωτικά τρίγωνα

Το τρίγωνο είναι ένα σχήμα που παρατηρείται πολύ συχνά στις αισθηματικές σχέσεις και το συναντάμε στις ανθρώπινες κοινωνίες ίσως ακόμη και από την ύπαρξή τους. Οι αρχαίοι τραγικοί ποιητές έχουν δώσει ήδη ένα δείγμα τέτοιου σχήματος με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Μήδεια του Ευριπίδη όπου βλέπουμε δύο γυναίκες να διεκδικούν την καρδιά του Ιάσονα ενώ από τον Αισχύλο διαβάζουμε για το τρίγωνο Αγαμέμνονα, Κλυταιμνήστρας και Αιγίσθου. Σε όλες τις αντίστοιχες περιπτώσεις παρουσιάζεται ένα τρίτο πρόσωπο που με κάποιο τρόπο μπαίνει στη σχέση και διεκδικεί το ταίρι του άλλου.

Το θέατρο αντιγράφει τη ζωή και σίγουρα η ζωή πολλές φορές μπορεί να αντιγράψει το θέατρο, έτσι βλέπουμε και διαβάζουμε για ήρωες που μπλέκονται σε τέτοιες καταστάσεις. Είναι τόσο σύνηθες στη ζωή μας που όσο υπάρχει θέατρο και λογοτεχνία οι συγγραφείς επιλέγουν να δημιουργούν χαρακτήρες και συνθήκες σε τριγωνικό σχηματισμό. Ένας πολύ μεγάλος θεατρικός συγγραφέας, ο Ίψεν, κατάφερε να πλάσει πολλά ερωτικά τρίγωνα μέσα στα έργα του με αποτέλεσμα οι αναλυτές να τα χαρακτηρίσουν Ιψενικά.

Το Ιψενικό τρίγωνο, λοιπόν, είναι ένα μοτίβο που αναπαράγεται πολύ συχνά και μας δείχνει πώς η ζωή μερικών ανθρώπων τείνει να ακολουθήσει κοινό μονοπάτι. Στην «Έντα Γκάμπλερ» βλέπουμε την πρωταγωνίστρια Έντα να ψάχνει να ξεφύγει από τον πληκτικό γάμο της και να ενδίδει σε ένα πλατωνικό ménage à trois με έναν άλλον άνδρα που την κορτάρει φυσικά πίσω από τις πλάτες του συζύγου της. Αντίστοιχα ο σύζυγός της εξουθενωμένος ψυχικά έρχεται κοντά με μία άλλη γυναίκα την Τεα. Σε άλλο έργο του, στο «Ρόσμερσχολμ» βλέπουμε το τρίγωνο Μπεάτα, Ρόσμερ και Ρεβέκκα όπου η τελευταία γίνεται το τρίτο πρόσωπο στη σχέση και διεκδικεί με κάθε τρόπο τον άντρα που θέλει. Η Ρεβέκκα του Ίψεν είναι η δυνατότερη γυναίκα του τριγώνου και το ξέρει. Η Μπεάτα νιώθει νικημένη από την αγάπη που βλέπει να έχει ο άντρας της για τη νέα γυναίκα και αντιμετωπίζει τον εαυτό της ως εμπόδιο, έτσι επιλέγει να δώσει τέλος στη ζωή της.

Όλα αυτά θα μπορούσαν να έχουν συμβεί στο διαμέρισμα δίπλα από το δικό μας. Το τρίγωνο αποτελεί το σταθερό σχήμα της γεωμετρίας και αν το σκεφτούμε, από τη γέννησή μας ζούμε σε σχήμα τριαδικό γι΄αυτό μας είναι και εξαιρετικά οικείο. Από την Εύα και τον Αδάμ, μέχρι σήμερα, χρειαζόμαστε εκείνο το πρόσωπο που θα μπει ανάμεσα στο ζευγάρι και θα ανατρέψει την κατάσταση. Η τριγωνική αυτή σχέση προϋποθέτει μία απαγόρευση, αντλεί τη γοητεία του από την ξαφνική λύση του οιδιπόδειου και ενισχύεται από το αμετάκλητο πρόσταγμα της κοινωνίας για μονογαμία, αποκλειστικότητα, αφοσίωση και μόνιμη δέσμευση.

Όταν εντοπίζεται το οιδιπόδειο, το παιδί αναγκάζεται να υποχωρήσει, υπάρχουν όμως περιπτώσεις που μπορεί να κερδίσει ολοκληρωτικά τον γονιό και την προσοχή του, έτσι μεγαλώνοντας αρέσκεται στο να δημιουργεί σχέσεις που εμπεριέχουν τον ανταγωνισμό και την διεκδίκηση αναζητώντας με αυτό τον τρόπο εκείνη την πρώτη νίκη. Τα ερωτικά/ ιψενικά τρίγωνα μοιάζουν ακαταμάχητα, ακριβώς επειδή είναι ημιτελή. Το τρίτο πρόσωπο πάντα θα στερείται το αντικείμενο του πόθου του, το οποίο θα μοιράζεται ανάμεσα σε δύο διεκδικητές: το σταθερό και το μη δοκιμασμένο, το σίγουρο και το αμφίβολο. Επίσης, το ενδιάμεσο άτομο πολλές φορές μοιάζει με πανάκεια για όλες τις δυσκολίες που υπάρχουν στη ζωή του άλλου, εκείνος ο σωτήρας που θα έπρεπε να έχει εμφανιστεί στη σωστή στιγμή μέσα στο χρόνο. Μετατρέπεται σε από μηχανής θεό, που θα άρει με την κατανόησή του τις πληγές τόσων ψυχολογικών μεταπτώσεων.

Αυτές οι καταστάσεις έγκειται  στην υπέρβαση των ορίων και δημιουργούν παράλογες αντιδράσεις όπως το τρίτο πρόσωπο να μη ζηλεύει το μόνιμο ταίρι του αγαπημένου του προσώπου αλλά να νιώθει ζήλια για οποιοδήποτε νέο πρόσωπο μπορεί να το πλησιάσει. Η ενδεχόμενη νίκη για την υπάρχουσα κατάσταση είναι πιο εύκολη άρα και πιο ανεκτή. Είναι σχεδόν βέβαιο πως όλα σχετίζονται απλά με το θέλω, όμως αυτό είναι τόσο ρηχό άρα όχι κι αρκετό.

Ο Ίψεν και όλοι οι συγγραφείς από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, εντόπισαν όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης που δύσκολα μπορούν να δαμαστούν και αποτελούν κοινωνιολογικά σημεία. Το τρίγωνο μπορεί να αποτελεί το πρώτο σχήμα που βιώνουμε όμως πάντα θα αποτελεί παρία έναντι της ρομαντικής αγάπης που μας έχουν σκηνοθετήσει.