Ο γάμος σε μικρή ηλικία είναι καταδικασμένος ν’ αποτύχει;

Ο γάμος θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι μία ένωση πάνω στην οποία δημιουργείται ο οικογενειακός πυρήνας. Αυτές οι ενώσεις επικυρώνονται νομικά είτε με τη θρησκευτική μορφή του γάμου, καθιστώντας τον μυστήριο για τους πιστούς, είτε απλά με την πολιτική του εκδοχή. Ο θεσμός του συναντάται από τότε που ο άνθρωπος δημιούργησε οργανωμένες κοινωνίες και χρειάστηκαν τρόποι και μέσα για να οριοθετηθούν και να μπορούν να λειτουργήσουν. Το γεγονός πως μέχρι και σήμερα αποτελεί τον πιο ισχυρό θεσμό, αποδεικνύει περίτρανα την ανάγκη του ανθρώπου που σχετίζεται με το βιολογικό-σεξουαλικό κομμάτι, εκείνο της αναπαραγωγής αλλά και της συντροφικότητας.

Η γαμήλια συμπεριφορά έχει να κάνει με τα κοινωνικά πρότυπα αλλά και το περιβάλλον. Στις χώρες που επικρατεί το παραδοσιακό πρότυπο, τα ζευγάρια αποφασίζουν να παντρευτούν σε σχετικά μικρή ηλικία. Τη νοοτροπία αυτή συναντάμε περισσότερο σε αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς και σε αναπτυσσόμενες περιοχές των αναπτυγμένων χωρών.

Βλέπουμε συχνά γύρω μας ζευγάρια να ‘χουν αποφασίσει να κάνουν το επόμενο βήμα στη σχέση τους είτε με την τέλεση ενός γάμου είτε με την απόκτηση ενός παιδιού, όταν οι ίδιοι βρίσκονται σε μικρή ηλικία, δηλαδή κάτω των 20 ετών. Οι γάμοι αυτοί, σύμφωνα με έρευνες που ‘χουν πραγματοποιηθεί και στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, τείνουν να ‘χουν το διαζύγιο ως κατάληξη. Συγκεκριμένα, στις ΗΠΑ αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία χωρισμού, με 43%. Οι λόγοι, όμως, που οδηγούν τους νέους σε μια τέτοια απόφαση ποικίλουν.

Αρχικά, είναι ξεχωριστές οι περιπτώσεις που αφορούν στην κουλτούρα και τον πολιτισμό ενός λαού ή μία φυλής ενός λαού. Παραδείγματος χάρη, οι Ρομά είναι μια φυλή όπου μας έχει συνηθίσει στην τέλεση γάμων σε μικρή ηλικία, ακόμη και μεταξύ ανηλίκων, χωρίς να μας προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση και χωρίς να αντιμετωπίζονται κοινωνικά ζητήματα όπως εκείνο του διαζυγίου. Εκεί ίσως προκύπτουν διαφορετικά κοινωνικά θέματα. Επιπλέον, σε αγροτικές περιοχές και κοινωνίες όπου η εκπαίδευση είναι περιορισμένη κι οι χειρωνακτικές δουλειές στηρίζονται στην οικογενειοκρατία, συναντάμε πάλι γάμους που ενώνουν συμφέροντα, αλλά ταυτόχρονα δημιουργούν χέρια εργασίας και δυναμικό που θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της οικογενειακής δουλειάς. Είναι ένα ολόκληρο σύστημα ιδιοκτησίας και κληρονομιάς, που πρέπει να διευθετηθούν, καθώς κι επιθυμίες γονέων που δεν μπορούν να τους αρνηθούν τα παιδιά τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, λοιπόν, ο γάμος δεν είναι μια συνειδητή επιλογή των νέων αλλά ένας κοινωνικός εκβιασμός να ζήσουν μια προκαθορισμένη ζωή όπως εκείνη επιτάσσεται απ’ το περιβάλλον τους.

Στην αναπτυγμένη Δύση τα πράγματα τείνουν να ‘ναι διαφορετικά, χωρίς να σημαίνει ότι δεν αντιμετωπίζουμε κρούσματα κοινωνικού εκβιασμού, απλά εδώ μιλάμε για μεμονωμένες περιπτώσεις και ξεχωριστά συμβάντα κι όχι για μαζική κουλτούρα. Οι λόγοι τώρα που μπορεί να οδηγήσουν ένα ζευγάρι στα σκαλιά του γάμου, ή του δημαρχείου ή απλά στο γραφείο ενός δικηγόρου, είναι αρχικά το πολύ έντονο συναίσθημα κι ο ενθουσιασμός που τους κατακλύζει.

Ο έρωτας είναι ίσως το δυνατότερο συναίσθημα κι η παρόρμηση της ηλικίας μπορεί να οδηγήσει στην επισημοποίησή του αλλά και στη δημιουργία οικογένειας. Επίσης, ο φόβος πως η ευτυχία στη ζωή μας έγκειται στην επιτυχία επιλογής συντρόφου, ίσως να αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα για μια τέτοια κίνηση. Δεν αποκλείεται, όμως, σε αυτές τις ηλικίες η αμφισβήτηση κι η ανάγκη δημιουργίας μιας ανεξάρτητης προσωπικότητας απ’ το οικογενειακό πλαίσιο, να σιγοντάρουν μία κίνηση επανάστασης έναντι των γονέων.

Το βέβαιο είναι πως οι γάμοι αυτοί αποτυγχάνουν, συνήθως, στα πέντε κιόλας πρώτα έτη, με τις έρευνες να δίνουν 32% περισσότερες πιθανότητες. Οι πιο στέρεοι γάμοι στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα δημιουργούνται από άτομα όπου η ηλικία τους βρίσκεται κοντά στα τέλη της δεκαετίας των 20 και τις αρχών των 30.

Γιατί, όμως, αυτές οι σχέσεις είναι καταδικασμένες να λήγουν άδοξα; Η κύρια αιτία είναι η δυσκολία στη διαχείριση των διαπροσωπικών σχέσεων. Το νεαρό της ηλικίας κι η έλλειψη εμπειριών οδηγεί στην απολυτότητα και σε ένα περιορισμένο φάσμα σκέψης, που δεν αφήνει τη σχέση να εξελιχθεί και να τοποθετηθεί σε λογικές και γερές βάσεις. Δεν μπορούν να διαχειριστούν τα προβλήματα που προκύπτουν και να καλύψουν τα κενά που δημιουργούνται από απωθημένα, όλα εκείνα που δεν έζησαν και δε συμπλήρωσαν την εικόνα τους στον κόσμο.

Ακόμη σημαντική είναι κι η οικονομική αποκατάσταση, όπου στις ημέρες μας κι ειδικά σε αυτές τις ηλικίες είναι σχεδόν ανύπαρκτη, με αποτέλεσμα να δημιουργείται εξάρτηση από άλλα μέλη της οικογένειας τα οποία αποκτούν λόγο στη ζωή του ζευγαριού. Οι προστριβές μπορεί να ‘ναι πολλές και να διαλύσουν τη σχέση που δεν είναι στηριγμένη σε ένα στέρεο έδαφος.

Συνοψίζοντας, οι λόγοι που μπορεί να κάνουν δυο ανθρώπους να αποφασίσουν να δημιουργήσουν οικογένεια είναι πολλοί ενώ σε πολλές περιπτώσεις δεν αποτελεί καν συνειδητή δική τους επιλογή. Ανάλογα με το μέρος και τον τρόπο που ‘χουν μεγαλώσει επηρεάζονται κι οι αποφάσεις όπως κι οι ανάγκες τους. Η εμπειρία κι η επιστήμη απέδειξαν πως οι σχέσεις αυτές είναι αδιέξοδες, με μοναδικές περιπτώσεις που μειώνουν τις πιθανότητες να ‘ναι εκείνες όπου οι σύντροφοι έχουν μεγαλώσει μαζί και ζουν από πάντα σχεδόν σε αυτές τις συνθήκες.

Γενικότερα, η απόφαση αυτή, μιας κι ανήκει στις πιο σημαντικές της ζωής μας, καλό θα ήταν να γίνεται κάτω από ώριμη σκέψη και σύνεση, για να γλυτώσουμε τα αποτελέσματα που μπορεί να επιφέρει ένας χωρισμός είτε σε εμάς τους ίδιους αλλά ακόμη περισσότερο στα παιδιά μας.