Ο πλατωνικός έρωτας αντέχει ίσως και για πάντα

Έρωτας· αίσθημα μεγαλειώδες, ανυπότακτο και καθολικά γοητευτικό. Μπορείς να ελέγξεις σχεδόν όλα όσα πράττεις μα όχι όσα νιώθεις, έτσι, εύκολα μπορείς να υποταχθείς μπροστά στη δύναμή του. Όλη η ανθρώπινη αίγλη κι η απεραντοσύνη μας μπορούν να καταρρεύσουν μόνο με ένα σκίρτημα. Παραδίνεσαι εφ’ όλης της ύλης στο βωμό του πιο ολοκληρωτικού συναισθήματος.

Απ’ την αρχαιότητα μέχρι σήμερα είναι ένα ζήτημα που απασχολεί και θα απασχολεί, καθώς κανείς ποτέ δεν μπόρεσε να ανακαλύψει και να αναλύσει τη μαγεία που κρύβει ο έρωτας. Δεν υπάρχει καμία αντικειμενική κι εμπεριστατωμένη έρευνα για το τι ερωτευόμαστε κάθε φορά σε έναν συγκεκριμένο άνθρωπο, με ποιο κριτήριο διαλέγουμε και πώς παραδινόμαστε. Μελέτες δείχνουν κάποια γενικά χαρακτηριστικά για το τι μπορεί να μας έλκει σε κάποιο άτομο, μα κάθε περίπτωση είναι μοναδική, εξατομικευμένη και καθόλου προβλέψιμη.

Ο τρόπος που ερωτεύεται κάθε άνθρωπος διαφέρει απ’ το πώς ερωτεύονται οι γύρω του, ακόμη κι απ’ το πώς ερωτεύεται ο ίδιος σε διαφορετικό ηλικιακό φάσμα κι άλλες συνθήκες. Ο έρωτας έχει πολλές μορφές μα οι βασικές –στις οποίες γίνεται αναφορά ήδη απ’ τον Πλάτωνα– είναι δύο, ο σαρκικός και ο θείος έρωτας. Στον σαρκικό, ο άνθρωπος εκπληρώνει το συναίσθημά του με τη σωματική ένωση, ικανοποιώντας όλες τις πτυχές της επιθυμίας του. Παραδίνεται ολοκληρωτικά, ψυχή τε και σώματι στο αντικείμενο του πόθου του δημιουργώντας μία σχέση απτή και ρεαλιστικά βιώσιμη.

Απ’ την άλλη πλευρά, η θεία έλξη ξεπερνά κάθε σωματικό κι υλικό όριο και φτάνει σε ένα επίπεδο σπάνιας πνευματικής ένωσης που μπορεί να ξεκινά απ’ τη σωματική έλξη, αλλά αυτό δεν είναι αυτοσκοπός. Η δεύτερη περίπτωση είναι αυτό που ονομάζουμε στις μέρες μας «πλατωνικός έρωτας».

Αυτή η μορφή έρωτα είναι λιγότερο συχνή, μα μπορεί να δημιουργήσει πολύ έντονες συναισθηματικά καταστάσεις, που δύσκολα θα μπορέσει κάποιος να τις εκλογικεύσει και να τις ξεπεράσει. Ακριβώς επειδή αυτός ο έρωτας είναι πιο δύσκολος και σπάνιος, είναι πιο γοητευτικός κι ειδυλλιακός. Η εξάρτηση του σώματος από ένα άλλο σώμα είναι βάναυση, η εξάρτηση όμως ενός μυαλού από ένα άλλο είναι ανελέητη.

Στον πλατωνικό έρωτα ερωτεύεσαι το μυαλό του άλλου. Τον τρόπο που σκέφτεται, το πνευματικό του πεδίο. Εξιδανικεύεις τόσο πολύ την εικόνα του που θεωρείς πως είναι κάτι ασύγκριτο με τα γήινα δεδομένα, κάτι έξω απ’ αυτά που συναντάς καθημερινά. Το εξυψώνεις και το τοποθετείς στο πιο ψηλό βάθρο της εκτίμησής σου, χαρίζοντάς του ιδιότητες εξωπραγματικές.

Αυτός ο έρωτας μπορεί να μην προχωρήσει ποτέ σε σαρκικό επίπεδο είτε γιατί δεν πρόλαβε, είτε γιατί οι πρακτικές συνθήκες δεν ευδοκίμησαν, είτε γιατί η πνευματική επιθυμία καθιστά τη σωματική επαφή απαγορευμένη με την υπόνοια κηλίδωσής της. Το γεγονός, λοιπόν, της απουσίας της καθημερινής τριβής κι ενασχόλησης με τα καθημερινά ζητήματα δεν προκαλεί καμία φθορά κι απομυθοποίηση ως προς το πρόσωπο που έχουμε ερωτευτεί.

Συνεπώς, ο πλατωνικός έρωτας μπορεί να έχει απίστευτα μεγάλη διάρκεια ή ακόμη και να μην τελειώσει ποτέ. Δημιουργεί ένα απωθημένο που μένει ανικανοποίητο και γυρίζει συνεχώς στο μυαλό μας θυμίζοντάς μας ότι κάτι έχουμε αφήσει ημιτελές. Η αίσθηση του ανολοκλήρωτου είναι εκείνη που διατηρεί το αίσθημα αμείωτο και το τροφοδοτεί με υποθέσεις.

Οι υποθέσεις αυτές είναι πάντα θετικές, πλάθουμε δηλαδή στο μυαλό μας τη σχέση αυτή όπως θα θέλαμε να είναι χωρίς να υπολογίζουμε τα ελαττώματα του άλλου κι απ’ τη στιγμή που δεν τα βλέπουμε σε μία καθημερινή επαφή τότε απλά δεν υπάρχουν. Βάζουμε τον εαυτό μας στη διαδικασία να φτιάξει τη τέλεια σχέση με το τέλειο άλλο του μισό. Η σκέψη αυτή φωλιάζει μέσα μας και μένει εκεί.

Ο πλατωνικός έρωτας, λοιπόν, άπαξ κι είναι δυνατός, δύσκολα θα μπορέσει να ξεπεραστεί και να σβηστεί από μέσα μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δε συνεχίζει η ζωή την πορεία της προς το μέλλον. Εκείνος, όμως, είναι παρών σαν μία παλιά ασπρόμαυρη φωτογραφία καταχωνιασμένη στο πιο αγαπημένο μας συρτάρι. Δεν αλλάζει το παρόν μας ούτε το μέλλον μας, αλλά μας θυμίζει πάντα κάτι ονειρικό.