Υπάρχει ένα συγκεκριμένο είδος ανθρώπου που θα έπρεπε να έρθει με προειδοποιητική ταμπέλα. Είναι εκείνοι που λένε «εγώ απλά λέω τη γνώμη μου» με ένα αυτάρεσκο ύφος, νομίζοντας ότι η ειλικρίνειά τους είναι χάρισμα και όχι δείγμα ναρκισσισμού. Είναι εκείνοι που μπαίνουν σε μια συζήτηση, σε έναν διάλογο, σε μια παρέα και νιώθουν ότι έχουν το αναφαίρετο δικαίωμα να λένε ό,τι τους κατέβει στο κεφάλι. Το παίζουν ειλικρινείς, ευθείς, άμεσοι, αλλά στην πραγματικότητα είναι απλώς αγενείς, προσβλητικοί και τοξικοί. Το χειρότερο; Όταν τους το επισημαίνεις, γυρνάνε και σου λένε με ύφος αθώου περιστεριού: «Μα, εγώ απλά λέω τη γνώμη μου!» ή, ακόμα πιο ενοχλητικό, το «Δεν το είπα για κακό…». Δεν το είπες για κακό; Τέλεια. Τότε γιατί ακριβώς το είπες; Για να με βοηθήσεις; Για να μου κάνεις τη ζωή καλύτερη; Ή απλώς για να νιώσεις για λίγο πιο έξυπνος, ανώτερος, κυρίαρχος στη συζήτηση;
Η ειλικρίνεια δεν είναι όπλο. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει μια τεράστια διαφορά ανάμεσα σε αυτή και στην απλή, ξεκάθαρη αγένεια. Ειλικρινής είναι εκείνος που ξέρει πώς να πει μια δύσκολη αλήθεια με σεβασμό. Ειλικρινής είναι αυτός που σκέφτεται «Αυτό που θα πω, θα είναι χρήσιμο ή απλά θα πληγώσει;». Ειλικρινής είναι κάποιος που μπορεί να εκφράσει άποψη χωρίς να την πετάει σαν δηλητήριο. Από την άλλη, οι «επαγγελματίες σχολιαστές των πάντων» νομίζουν ότι είναι οι προστάτες του σωστού και ότι οι υπόλοιποι είναι υπερευαίσθητοι, αν δεν αντέχουν την κριτική τους. Στην πραγματικότητα, όμως, απλώς είναι άτομα που απολαμβάνουν να πληγώνουν τους άλλους.
Τους αναγνωρίζεις εύκολα. Είναι αυτοί που θα σου πουν «Εγώ δε μασάω τα λόγια μου», λες κι αυτό είναι πάντα καλό. Είναι αυτοί που θα σου κάνουν ένα «ειλικρινές σχόλιο», κι αν στραβώσεις, θα σου πουν «Έλα μωρέ, μη δραματοποιείς!». Είναι αυτοί που, όταν τους απαντήσεις στο ίδιο ύφος, θα τσινίσουν και θα προσβληθούν. Γιατί η ειρωνεία είναι αυτή! Ότι, οι άνθρωποι που «λένε τα πράγματα όπως είναι», συνήθως δεν αντέχουν όταν κάποιος τους μιλήσει με τον ίδιο τρόπο. Όταν τους πετάξεις την αλήθεια τους στα μούτρα, γίνονται ξαφνικά οι πιο ευαίσθητοι άνθρωποι του κόσμου.
Κάποιοι από αυτούς το κάνουν συνειδητά, απολαμβάνουν να προκαλούν αντιδράσεις, να νιώθουν ότι έχουν το πάνω χέρι. Άλλοι το κάνουν ασυνείδητα, γιατί έτσι έμαθαν. Δεν έμαθαν να φιλτράρουν τις σκέψεις τους, να υπολογίζουν τους άλλους, να συνειδητοποιούν ότι δεν είναι όλα θέμα ελευθερίας λόγου, αλλά και θέμα ευθύνης για το πώς επηρεάζεις τους γύρω σου. Και δεν υπάρχει πιο ύπουλη μορφή χειρισμού από αυτόν που καμουφλάρεται ως ειλικρίνεια. Είναι ο εργοδότης που σου λέει «Αν θες να πετύχεις, πρέπει να σκληρύνεις», αλλά στην πραγματικότητα είναι απλά ένας τύπος που νομίζει ότι το bullying είναι αποδεκτό στη δουλειά. Είναι ο φίλος που σχολιάζει την εμφάνισή σου λέγοντας «καλά, έχεις πάρει κιλά, αλλά εντάξει, αν εσύ νιώθεις καλά…» και περιμένει να το καταπιείς αμάσητο. Είναι ο συγγενής που σε συγκρίνει με άλλους λέγοντας «μην παρεξηγείσαι, για το καλό σου το λέω». Όχι. Δεν το λες για το καλό μου. Το λες γιατί θέλεις να μειώσεις, να νιώσεις καλύτερος, να ρίξεις το δηλητήριό σου και να το βαφτίσεις ειλικρίνεια. Δεν είσαι «ωμός», είσαι απλώς αγενής. Οι άνθρωποι αυτοί βαφτίζουν την αγένεια ως ευθύτητα και τη σκληρότητα ως ρεαλισμό. «Εγώ λέω τα πράγματα όπως είναι.» Όχι. Εσύ απλώς δεν ξέρεις πώς να είσαι ευγενικός. «Εγώ δε χαϊδεύω αυτιά.» Δε χρειάζεται να χαϊδεύεις αυτιά, αλλά ούτε να τα ματώνεις. «Εγώ απλά λέω αυτό που σκέφτομαι.» Δεν είναι όλα όσα σκέφτεσαι χρήσιμα ή απαραίτητα. Η πραγματική ειλικρίνεια δεν είναι το να λες τα πάντα, είναι το να ξέρεις τι αξίζει να ειπωθεί, πότε και πώς. Και κυρίως, να αντέχεις την αλήθεια όταν γυρνάει σε σένα.
Αν έχεις έναν τέτοιο άνθρωπο στη ζωή σου, είτε είναι φίλος, είτε συνεργάτης, είτε ακόμα και οικογένεια, έχεις δύο επιλογές: Η πρώτη, είναι να τον βάλεις στη θέση σου. Όταν σου πετάει ένα δήθεν ειλικρινές σχόλιο, ρώτα: «πώς ακριβώς αυτό με βοηθάει;» ή «γιατί νιώθεις την ανάγκη να το πεις αυτό;». Δες πώς αντιδρά. Οι περισσότεροι κομπλάρουν. Η δεύτερη, είναι να βάλεις όρια. Αν κάποιος συνεχίζει να συμπεριφέρεται έτσι, είναι απλό. Μπορείς να του πεις ξεκάθαρα ότι δεν αποδέχεσαι τέτοιες συμπεριφορές. Κι αν δεν αλλάξει, μπορείς να τον απομακρύνεις από τη ζωή σου. Γιατί η αλήθεια είναι ότι δε χρειάζεσαι ανθρώπους που προσπαθούν να σε μικρύνουν για να νιώσουν εκείνοι μεγαλύτεροι. Στο τέλος της ημέρας, η πραγματική ευθύτητα είναι να μπορείς να μιλήσεις με σεβασμό. Κι αν κάποιος δεν το καταλαβαίνει αυτό, τότε το πρόβλημα δεν το έχεις εσύ, το έχει εκείνος.
Οπότε, την επόμενη φορά που κάποιος θα πετάξει ένα «Εγώ απλά τη γνώμη μου λέω…», κάνε στον εαυτό σου μια χάρη. Κοίταξέ τον στα μάτια και πες του, με το πιο ήρεμο χαμόγελο που μπορείς να βρεις: «Εγώ απλά σε βγάζω από τη ζωή μου.»
Συντάκτης: Ροδάνθη Πατρώνα
