Τους ζωγράφους δε θα τους καταλάβουμε ποτέ

Τέχνη είναι η ταπεινή μας προσπάθεια να δώσουμε μορφή στην ίδια τη φύση του ανθρώπου. Αναρωτιέσαι τι θα ήταν ο κόσμος μας χωρίς το χρώμα και το σχέδιο; Ίσως μουδιασμένος, αφού θα είχε ποτίσει απ’ το ρεαλισμό μας, αψηφώντας κάθε ίχνος μαγείας.

Οι ζωγράφοι χαρίζουν στις πόλεις μας την ενσυναίσθησή τους, προκαλώντας λαούς μα και τον καθένα ξεχωριστά να χωθεί μέσα σε ιδανικά μέσω της λιτότητας. Πολύ απλά με ένα μολύβι, δυο πινέλα και τρία χρώματα, ενίοτε αρκεί μονάχα το μαύρο και το άσπρο για να σου διηγηθούν ιστορίες ολόκληρες. Άναρχα, χωρίς φραγμούς κι όρια, τα έργα τους μας φέρνουν σε επαφή με ό,τι είμαστε ικανοί να βιώσουμε. Τα μαγαζιά φιλοξενούν στις γωνιές τους πίνακες-στολίδια, οι τοίχοι πολυκατοικιών στις γειτονιές χρωματίζονται με γιγάντια γκράφιτι κι ανυποψίαστοι, ως περαστικοί, στεκόμαστε λίγο να τα θαυμάσουμε κι ίσως τα απαθανατίσουμε με φωτογραφίες.

Στα αποφθέγματα του Πάμπλο Πικάσο σκοντάφτει κάνεις πάνω στη φράση: «Η τέχνη ξεπλένει από την ψυχή τη σκόνη της καθημερινότητας» και σαν πέσει κάποιος μέσα στο βαθύ νόημα αυτών των διαδοχικά ενωμένων –μονάχα από ουσία– λέξεων, δε σηκώνεται ποτέ ξανά ο ίδιος. Διότι, αποπνέει ένα σεβασμό απέναντι στη γνήσια, ατόφια, προσπάθεια των ζωγράφων να γεμίσουν την πόλη μας χρώματα, σκίτσα, τοπία –κάποτε ίσως και μουτζούρες στο μάτι του απλού παρατηρητή– λουσμένα απ’ το δικό τους νόημα.

Αν έχει την τύχη να γνωρίσει κάποιος στη ζωή του ένα ζωγράφο θα έρθει σε επαφή με το παράδοξο. Άνθρωποι φαινομενικά απλοί και φιλελεύθεροι με θησαυρούς έμπνευσης μέσα τους. Καλλιτέχνες που ξεστομίζουν φράσεις φειδωλές, αμφισβητούν τα πάντα με μια μοναδική ικανότητα να καταλαβαίνουν, να δέχονται ακόμα και την τραγωδία, τα αρνητικά της ζωής με μια νότα ευγνωμοσύνης προς τα ανώτερα. Αντλούν τροφή για την τέχνη τους ακόμα κι απ’ τα πιο –ομολογουμένως– ασήμαντα πράγματα, που ένας άνθρωπος χωρίς τρέλα έχει μηδαμινές πιθανότητες να τα προσέξει.

Ερωτευμένοι με το «είναι» τους μοχθούν καθημερινά να βρουν την ουσία εκεί ακριβώς όπου οι ίδιοι τη σκόρπισαν, μα προλαβαίνουν πάντα να αποτυπώσουν όσα είδαν. Κάθε λευκό κενό γι’ αυτούς, από καμβάδες, χαρτιά έως και τοίχους, αποτελεί πιθανό σημείο εκκίνησης, έτοιμο να δεχτεί ό,τι μπορούν να του προσφέρουν οι χρωματιστές πένες του μυαλού τους.

Με τα πινέλα τους ακουμπούν απαλά τα έργα τους μέχρι να πάρουν τη μορφή, που γι’ αυτούς θα αγγίζει την τελειότητα. Μέχρι να το καταφέρουν θα περάσουν ώρες μοναχικότητας. Έχοντας συντροφιά τον εαυτό τους, αμφιταλαντευόμενοι, θα ακούν περίεργες μουσικές μέχρι να δουν τη φαντασία να ζωντανεύει πάνω στο χαρτί τους.

Είναι ανήσυχα πνεύματα, που μόνιμα θα σε ρωτάνε «τι εννοείς;» για καθετί που ξεστομίζεις, ακόμα κι αν έχουν εννοήσει το σκεπτικό σου. Ψάχνουν να βρουν την αιτία κι αν δεν τη βρουν με ένα φωτάκι συντροφιά το βράδυ θα ξαγρυπνήσουν έως ότου καταφέρουν να ζωγραφίσουν ακόμα και το ανεξήγητο. Εκτός απ’ τα ξενύχτια, άλλες φορές θα ξυπνήσουν νωρίς, διότι λατρεύουν να παρατηρούν τη φύση σε όλες τις ώρες της, κάποτε σε γνώριμα μέρη κι άλλοτε σε ταξίδια, αναζητώντας το απόλυτο μιας καινούργιας εμπειρίας. Μπορεί στη χαραυγή μιας μέρας να αποτυπώσουν ακόμα και μη απτές έννοιες, όπως την ηθική και την τιμιότητα. Μπορούν να χρωματίσουν τον ρυθμό μιας μουσικής, πάντα με τον δικό τους τρόπο, κι ας μην το καταλάβουν οι πολλοί. Αρκεί γι’ αυτούς που τα κατάφεραν.

Στα πορτρέτα τους οι φιγούρες των αγνώστων ανθρώπων που εφηύραν ξαφνικά στο μυαλό τους, κρύβουν στα μάτια τους κάποιο αίσθημα θυμού, αγάπης, συμπόνιας ή ακόμα και το αίσθημα ενός κενού. Μα ως καλλιτέχνες δίνουν στο θεατή πάντα το δικαίωμα να βρει το δικό του νόημα στο σκίτσο τους. Άλαλοι θα μένουμε πάντα οι θεατές, προβληματισμένοι στην όψη τους, προσπαθώντας να νιώσουμε τη ζωγραφιά στο σύνολό της. Ακόμα, αν την αναλύσουμε κατακερματίζοντάς τη σε κομμάτια, τα νοήματα θα πληθαίνουν και θα αναδύονται από μέσα μας σκέψεις κρυφές που οι περίτεχνες εικόνες μπορούν να χαρίσουν.

Σπάνια θα κατανοήσεις το προφίλ ενός ζωγράφου, αφού πίσω απ’ την έμπνευσή του κρύβεται μια παράλογη αλληλουχία συνειρμών κι αισθημάτων που τον οδηγεί στην ολοκλήρωση του εκάστοτε έργου του. Μερικές φορές ούτε ο ίδιος μπορεί να στο εξηγήσει. Αποκαλεί τον εαυτό του ερασιτέχνη, δεν επαγγέλλεται ζωγράφος, γιατί το νιώθει άδικο. Αυτός το μόνο που κάνει είναι να απελευθερώνει την ίδια του τη φύση μέσω της τέχνης του. Θαυμάζει το ίδιο του το χέρι όταν το βλέπει –ως προέκταση της ομορφιάς αυτού του κόσμου– να υπογραμμίζει στο χαρτί πιστά τις γραμμές τους μυαλού του. Ένα μυαλό που ασφυκτιά από μέρη που δεν τα γνωρίζουν οι πολλοί, γιατί δεν μπήκαν στη διαδικασία να τα ψάξουν.

Δε θα βαρεθείς ποτέ με ένα ζωγράφο, γιατί δε θα τον καταλάβεις και ποτέ. Η ψυχή του δε θα κατακτηθεί από κανέναν εξολοκλήρου. Θα προσπαθείς να τον ξεκλειδώσεις, να γνωρίσεις τις κρυφές πτυχές του κι έτσι στο πέρας του χρόνου η γνωριμία μαζί του θα είναι ένας κύκλος αέναος που, όμως, δε θα θελήσεις να εγκαταλείψεις.

Οι άνθρωποι της τέχνης είναι προσωπικότητες χωρίς συγκεκριμένη ταυτότητα που έχουν πολλά να σου διδάξουν. Ζουν ελεύθεροι κι αυτοπροσδιορίζονται μέσα απ’ τους κατακτημένους στόχους τους. Οι πραγματικοί καλλιτέχνες δε διατρανώνουν την αξία τους. Στέκονται ήρεμοι και θαυμάζουν το έργο τους σαν να ‘ναι θεατές που τυχαία επισκέφτηκαν μια έκθεση ζωγραφικής. Με μια απορία αναπολούν εκείνο τον εαυτό που το δημιούργησε, προσπαθώντας κι οι ίδιοι να τον κατανοήσουν.

Οι άνθρωποι που ζωγραφίζουν έχουν αποδεσμεύσει τον εαυτό τους από καθετί προγραμματισμένο και στυφό. Χαρακτηρίζονται από μια φλόγα που εκστασιασμένους τους καθιστά ελεύθερους να προσμένουν τα ερχόμενα, πέρα από στερεότυπα και κλισέ ιδέες. Στα κουτάκια του μυαλού τους όλες οι πόρτες είναι ανοιχτές κι επικοινωνούν μεταξύ τους. Δεν υφίστανται όρια, μονάχα το άπειρο της σκέψης και των συναισθημάτων.  Θα σκαρώνουν πάντα όνειρα άπιαστα, κάπου στο απόλυτο στημένα. Πιστεύουν στη μαγεία της ανθρώπινης φύσης, στην αγάπη και στον έρωτα και το προδίδει η αιώνια ανήσυχη δημιουργικότητά τους, που επαυξάνει το ρομαντισμό που φώλιασε μέσα τους.

Υ.Γ: Η τέχνη στόχο έχει να μας αφυπνίσει με έναν τρόπο παράξενα ανατριχιαστικό και ερωτεύσιμο.
Όποια μορφή κι αν πάρει, απ’ τη ζωγραφική ως τη γραφή, έχει τη δύναμη να φέρει κοντά τους ανθρώπους.