Από μικρή ηλικία αρχίζουμε να διαμορφώνουμε το χαρακτήρα μας. Παρατηρούμε συμπεριφορές ανθρώπων γύρω μας κι ως επί το πλείστον κρίνουμε τις πράξεις άλλων, ανάλογα με το πώς θα είχαμε χειριστεί εμείς μια αντίστοιχη κατάσταση. Στις συμπεριφορές που δεν αρμόζουν στη δική μας ιδιοσυγκρασία απαντάμε συνήθως με τη φράση: «εγώ ποτέ δεν θα..»
Είναι εύκολο να είσαι απόλυτος και να κρίνεις τρίτους για τη συμπεριφορά τους σε συγκεκριμένες καταστάσεις, ειδικά όταν δεν έχεις ζήσει κι εσύ παρόμοιες ή δεν έχεις βρεθεί στη θέση τους. Για παράδειγμα, μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι σε μια σχέση ποτέ δεν θα απιστήσουμε. Οι περισσότεροι όμως μιλάνε εκ του ασφαλούς με γνώμονα την προηγούμενή τους εμπειρία, μιας και δεν το έχουν κάνει ποτέ ως τώρα. Θα κατηγορήσουν όμως εύκολα το διπλανό τους επειδή υπέκυψε στον πειρασμό, θα τον χαρακτηρίσουν ανήθικο με βάση τους δικούς τους άγραφους κανόνες ηθικής, χωρίς καν να αναλογιστούν τους λόγους για τους οποίους έφτασε εκεί. Δεν υπάρχει δικαιολογία – κατά τη γνώμη μου- στην απιστία, αλλά σίγουρα υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να συντελέσουν και να οδηγήσουν κάποιον στην πράξη αυτή, κι επομένως και πολλά ελαφρυντικά, ώστε αντί να κρίνουμε μόνο την κατάσταση, να τους κατανοήσουμε κιόλας.
Ομοίως, πολλοί από εμάς έχουν ορκιστεί ότι δεν πρόκειται ποτέ να συγχωρέσουν την απιστία. Ίσως κι εσύ να ανήκεις στην κατηγορία αυτή. Αλλά το αν θα τη συγχωρήσεις ή όχι, μπορείς να το ξέρεις με σιγουριά μόνο αν βρεθείς στη συγκεκριμένη θέση και μάλιστα με κάθε άτομο η περίπτωση είναι διαφορετική. Είναι πολύ εύκολο να δηλώνουμε πως είμαστε σκληροί και αδυσώπητοι, πως δεν συγχωρούμε, αλλά απλά διαγράφουμε, μα συνήθως μιλάμε χωρίς να λογαριάζουμε τον ξενοδόχο, δηλαδή τα συναισθήματά μας.
Σε πόσες συζητήσεις πήρες μέρος, ενώ είχες ορκιστεί ότι ποτέ δε θα εμπλακείς ανάμεσα σε δύο πρόσωπα, μόνο και μόνο γιατί δεν αρμόζει στο χαρακτήρα σου; Η ζωή όμως έχει μια κακή αίσθηση του χιούμορ και τις περισσότερες φορές που δηλώνουμε με σιγουριά ότι «εμείς ποτέ δε θα..», σαν να μας ακούει και θέλει να μας τεστάρει. Ξυπνάς ένα πρωινό κι συνθήκες σ’ αναγκάζουν να αμφιταλαντεύεσαι ανάμεσα στο «πρέπει να…» και στο «θέλω να…». Τι από τα δύο όμως θα επιλέξεις τελικά και σε ποιο έχει για σένα τη μεγαλύτερη βαρύτητα;
Πόσοι από εμάς δε δηλώσαμε ότι ποτέ δε θα τρέξουμε πίσω από έναν έρωτα και ότι δε θα πάμε κόντρα στις πεποιθήσεις μας για κανέναν και για τίποτα, και τελικά διαψεύσαμε μόνοι μας πανηγυρικά τον εαυτό μας; Παλέψαμε για ανθρώπους τους οποίους νοιαστήκαμε, βάζοντας στην άκρη τον εγωισμό και την υπερηφάνειά μας, φάγαμε τα μούτρα μας, αλλά τη στιγμή εκείνη δεν είχαμε σώας τας φρένας -ή δε θέλαμε να έχουμε- για να υπενθυμίσουμε στον εαυτό μας τις πρότερες δηλώσεις μας.
Σε καταστάσεις θλίψης κι ενώ αισθανόμαστε προδομένοι έχουν δοθεί οι μεγαλύτεροι όρκοι του στιλ: «εγώ δε θα ξαναεμπιστευτώ ποτέ κανέναν». Στις μεγαλύτερες αγάπες μας ορκιστήκαμε ότι θα ήμασταν πάντα εκεί κι ότι ποτέ δε θα εγκαταλείψουμε εκείνους και την προσπάθεια, όμως υπήρξαν στιγμές που αναθεωρήσαμε, που πήραμε τα λόγια μας πίσω, και μάλιστα πολλές φορές με το χέρι στην καρδιά, χωρίς τύψεις.
Βαριά, πολύ βαριά η λέξη «ποτέ». Καλό είναι να μην τη συμπεριλαμβάνουμε συχνά στο λεξιλόγιό μας και να μην είμαστε απόλυτοι. Πίσω της κρύβεται ένας όρκος σιωπηρός, που σπάει εύκολα. Εννοείται πως πρέπει να παλεύεις κάθε μέρα και στιγμή για να ακολουθείς τους δικούς σου κανόνες ηθικής. Για να τα ‘χεις καλά πρώτα με τον εαυτό σου και μετά με τους γύρω σου και να μπορείς το βράδυ πριν πέσεις για ύπνο να ‘χεις τη συνείδησή σου καθαρή και την ψυχή σου ήρεμη.
Το να μείνεις σταθερός στις πεποιθήσεις σου και να μην υποκύψεις σε αυτά που ποτέ δε θα ήθελες να κάνεις, απαιτεί δύναμη και να κρατήσεις χαρακτήρα, γιατί η γραμμή στο να ξεφύγεις είναι πολύ λεπτή. Το μην υπακούς στους δικούς σου κανόνες ηθικής σημαίνει να βάζεις το «πρέπει» πάνω από το «θέλω», σε στιγμές που το «θέλω» συνταράσσει όλο σου το είναι.
Το αν και κατά πόσο θα καταφέρεις να μείνεις πιστός στις δηλώσεις σου εξαρτάται πρώτα απ’ όλα από το αν θα βρεθείς σε αντίστοιχη κατάσταση στην οποία εσύ «ποτέ δε θα..», ώστε να δοκιμαστείς. Αλλά και πάλι κάθε περίπτωση είναι αλλιώτικη και κάθε άνθρωπος διαφορετικός. Ακόμη κι εσύ ο ίδιος κρίνεις διαφορετικά κάθε κατάσταση ανάλογα με τις συνθήκες. Καλό θα ήταν να μην κρίνεις κανέναν για τις πράξεις του, γιατί ποτέ δεν ξέρεις ακριβώς τους λόγους που τον οδήγησαν εκεί ούτε και τα συναισθήματά του.
Να κρίνεις μονάχα τον εαυτό σου, γιατί μεταξύ σας τίποτα δεν υπάρχει τίποτα κρυφό. Να αποφεύγεις όμως τα μεγάλα λόγια και τον όρκο του «ποτέ», γιατί μπορεί ανά πάσα ώρα και στιγμή να βρεθείς προ εκπλήξεως. Όταν δίνεις το λόγο σου πρέπει να είσαι βέβαιος ότι μπορείς να τον κρατήσεις. Και για να είσαι βέβαιος, πρέπει πρώτα να το έχεις επαληθεύσει. Και για να το επαληθεύσεις πρέπει να το ζήσεις. Μη βάζεις κανόνες στη ζωή σου, γιατί θα απογοητεύεσαι όταν δεν καταφέρνεις να τους τηρείς.
Ίσως και ναι ‘σαι από εκείνους που πράγματι έζησαν τέτοιες καταστάσεις και τις χειρίστηκαν με βάση το δικό τους κώδικα ηθικής, χωρίς να λάβουν υπόψιν τους τα συναισθήματά τους. Τώρα αν αυτό σου βγήκε σε καλό ή όχι, μόνο εσύ το ξέρεις. Και πάλι όμως, να είσαι επιφυλακτικός, γιατί το μέλλον είναι απρόβλεπτο και δεν μπορείς να ξέρεις τι σου επιφυλάσσει το αυριανό σενάριο.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.