«Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου, ποια είναι η πιο όμορφη;» Μια πανέμορφη βασίλισσα κάθεται μπροστά στον καθρέφτη και αναρωτιέται αν υπάρχει κάποια πιο όμορφη απ’ αυτή. Όταν ο καθρέφτης τής απαντάει πως πλέον δεν είναι πια η πιο όμορφη, εκείνη θέλει να αφανίσει οποιαδήποτε προσπαθεί να πάρει τη θέση της. Ένα παραμύθι, χίλιες σκέψεις. Ποιος να μας έλεγε ότι στις μέρες μας η ιστορία της Χιονάτης με τη βασίλισσα θα ξαναέπαιρνε σάρκα κι οστά;
Θέλετε ένα ακόμα πιο ηχηρό παράδειγμα; Ακούει στο όνομα Νάρκισσος. Μια μέρα, ο ωραίος Νάρκισσος καθόταν κοντά σε μια πηγή και είδε το πρόσωπό του στα νερά της. Γοητεύτηκε από την εικόνα που καθρεφτιζόταν στο νερό και θέλησε βυθίζοντας τον βραχίονά του να την αιχμαλωτίσει. Όμως παρά τις προσπάθειές του δεν τα κατάφερε κι έτσι παρέμεινε στη θέση αυτή να θαυμάζει τον εαυτό του μέχρι που μαράζωσε και πέθανε. Στη θέση εκείνη μετά από λίγο φύτρωσε το ομώνυμο άνθος, ως σύμβολο της φθοράς και των χθόνιων θεοτήτων.
Κάπου εκεί, λοιπόν, στη σύρραξη μεταξύ του «καθρέφτη, καθρεφτάκι μου» και του όμορφου Νάρκισσου γεννιούνται οι απορίες μου. Ποια είναι τα πρότυπα ομορφιάς σήμερα και ποιος τα ορίζει; Πόσο μεγεθύνεται η ανάγκη αυτοπροβολής στη σύγχρονη εποχή και τι θέση έχει ο ναρκισσισμός στις μέρες μας; Κι όλα αυτά συνδέονται κάπως, κι, αν ναι, πώς;
Ας ξεκινήσουμε με τον όρο «ναρκισσισμός». Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον ναρκισσισμό σαν την σκοτεινή πλευρά του ατομικισμού και του εγωκεντρισμού. Ο εγωκεντρικός θέλει όλα τα «φώτα» της δημοσιότητας στραμμένα πάνω του, επιθυμεί να αποτελεί το κύριο αντικείμενο ενασχόλησης των υπολοίπων και αποζητά επιβεβαίωση, ενίοτε για την εξωτερική του εμφάνιση. Ο ναρκισσισμός είναι χαρακτηριστικό της εποχή μας.
Καλώς η κακώς, ζούμε σε μια εποχή που μας έχει επιβληθεί κατά κάποιο τρόπο το να αυτοπροβαλλόμαστε συνέχεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι χιλιάδες selfie που κατακλύζουν το Instagram κάθε φορά που ετοιμαζόμαστε να βγούμε (my guilty pleasure, too). Φυσικά, δεν υπονοώ ότι όποιος ανεβάζει φωτογραφίες είναι και ναρκισσιστής. Σχολιάζω το γεγονός ότι έχει περάσει σαν κάτι τόσο φυσιολογικό που πλέον θεωρώ πως έχει πάρει άλλη θέση -ίσως την πρωταρχική- στη ζωή μας. Μας ενδιαφέρει πώς θα δείχνουμε ωραίοι στους άλλους, με έντονο το αίσθημα του ανταγωνισμού, ενώ σκεφτόμαστε ακόμα και πώς θα αλλάξουμε για να αρέσουμε σε κάποιον.
Στις μέρες μας συνδέουμε τα πάντα με την ομορφιά. Εάν κάποιος είναι όμορφος, κατά πάσα πιθανότητα δε θα είναι και έξυπνος. «Μια ωραία γυναίκα είναι στη θέση που είναι επειδή εκμεταλλεύτηκε αυτό της το προσόν. Ένας ωραίος άντρας είναι σίγουρα Δον Ζουάν». Αυτά είναι μερικά από τα στερεότυπα που ακούμε καθημερινά. Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, πόσο σημαντικό θεωρείται σήμερα να είσαι ωραίος και να προβάλλεσαι; Ποιος όμως ορίζει τι είναι ωραίο και τι όχι;
Βομβαρδιζόμαστε καθημερινά από εικόνες και με την ευρεία χρήση του διαδικτύου ολοένα και περισσότερο επηρεαζόμαστε από τα πρότυπα ομορφιάς της εποχής. Όταν στα social media πρωταγωνιστούν πρόσωπα που προάγουν συγκεκριμένα πρότυπα, είναι πολύ λογικό να θες να μιμηθείς αυτούς τους ανθρώπους, αφού επηρεάζεσαι από το προσωπείο που έχουν χτίσει. Τα σημερινά πρότυπα ομορφιάς, λοιπόν, τα ορίζουν τα social media, με πρωτοστάτη το Instagram. Το Instagram μέσα από τις συνεχείς ανανεώσεις στο λογισμικό του και με την προσθήκη νέων φίλτρων, ιδιοτήτων που σε κάνουν πολλές φορές αγνώριστο, γίνεται υποστηρικτής του αψεγάδιαστου ανθρώπου. Και μας πιάνει όλους μια μανία να φτάσουμε αυτό το αψεγάδιαστο, το τέλειο! Ευτυχώς βέβαια που η βιομηχανία της μόδας έχει αρχίσει να αποδέχεται τη διαφορετικότητα και να την προβάλει και κάπως τα πράγματα αντισταθμίζονται.
Η επικράτηση συγκεκριμένων προτύπων ομορφιάς έχει οδηγήσει και σε αύξηση των φαινομένων bullying, ειδικά στις πιο μικρές ηλικίες, που τα παιδιά λόγω ανωριμότητας (κάτι που είναι άκρως φυσιολογικό) δεν μπορούν να φιλτράρουν αυτά που βλέπουν και τα καταπίνουν αμάσητα. Έτσι, κρίνουν αρνητικά οτιδήποτε δεν ταιριάζει με τη μόδα της εποχής.
Εγώ, δεν πιστεύω στους ωραίους και στους λιγότερο ωραίους ανθρώπους, αλλά στις ωραίες υπάρξεις που σε γοητεύον με τον εσωτερικό τους κόσμου και σε μαγνητίζουν με το υπέροχο μυαλό τους. Σε εκείνους που δε στέκονται στην εικόνα, αλλά στην ουσία σου. Είναι σημαντικό να δημιουργήσουμε έναν καλύτερο κόσμο που όλοι θα αντιμετωπίζονται ίσα, όλοι θα είναι όμορφοι με τον δικό τους μοναδικό τρόπο. Ας αγκαλιάσουμε τη διαφορετικότητα σε όλες τις εκφάνσεις της, γιατί είναι ωραίο να μη μοιάζεις με τους άλλους. Άλλωστε, σκέψου έναν κόσμο που θα επικρατούσε η απόλυτη συμμετρία. Δε θα ήταν κάπως βαρετός;
Συντάκτης: Εβίτα Πίσσα
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
