Η συναισθηματική νοημοσύνη επηρεάζει καθοριστικά τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε, επικοινωνούμε κι εν τέλει διαμορφώνουμε τη ζωή μας. Ένα βασικό στοιχείο που διαχωρίζει όσους επιτυγχάνουν κάτι αξιοσημείωτο από εκείνους που παρασύρονται απ’ τις περιστάσεις, είναι η επιμονή τους να διαχειρίζονται και ν’ αξιοποιούν τα συναισθήματά τους. Διότι κάθε επιλογή, απόφαση και αποτέλεσμα καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό απ’ αυτά. Μερικοί θεωρούν ότι η συναισθηματική νοημοσύνη είναι εγγενές χαρακτηριστικό. Άλλοι, πάλι, υποστηρίζουν πως χτίζεται μέσα απ’τις εμπειρίες μας και τις καθημερινές μας αλληλεπιδράσεις. Ίσως, η αλήθεια να βρίσκεται κάπου ενδιάμεσα.
Ακολουθούν πέντε ενδείξεις που υπογραμμίζουν γιατί η διαχείρισή της είναι ουσιώδης για τη βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας, την ανάπτυξη υγιών σχέσεων και την ενίσχυση της κοινωνικής μας ζωής.
1. Αυτογνωσία
Όλα ξεκινούν από εκεί. Αν δεν έχεις επίγνωση των συναισθημάτων σου, εκείνα αναπόφευκτα θα σε ορίσουν. Κι όχι με θετικό πρόσημο πολλές φορές. Το ζητούμενο είναι να τ’αναγνωρίζεις τη στιγμή που αναδύονται, πριν επηρεάσουν τη συμπεριφορά σου. Ας πάρουμε ως παράδειγμα μια ερωτική σχέση. Όταν συνειδητοποιείς ότι η ζήλια ή οι ανασφάλειες οξύνουν τις αντιδράσεις σου πρέπει ν’αναρωτηθείς τι πραγματικά κρύβεται πίσω απ’ αυτά τα συναισθήματα. Η αυτογνωσία ενισχύει τη διαύγεια στη συνεννόηση. Μέσα απ’ αυτήν μαθαίνεις να θέτεις όρια και να διατηρείς ηρεμία βασισμένη στον διάλογο και στην αλληλοκατανόηση.
2. Εσωτερικό κίνητρο
Το εσωτερικό κίνητρο, είναι ο μηχανισμός που μας ωθεί να κυνηγήσουμε τους στόχους μας και να ξεπεράσουμε τα εμπόδια που προκύπτουν. Συνδέεται άμεσα με τις αξίες, τις πεποιθήσεις και την επιθυμία μας για εξέλιξη. Όταν αντλείται από εσωτερικές ανάγκες κι όχι από εξωτερικούς παράγοντες αποκτάει σταθερότητα και προοπτική. Ας πούμε ότι αν επιδιώκεις να γίνεις καλύτερος σ’ έναν τομέα που σε συναρπάζει το κίνητρό σου δεν εξαρτάται από πιέσεις ξένες προς εσένα, αλλά απ’τη δική σου ανάγκη γι’ αναβάθμιση. Ένα γνήσιο, εσωτερικό κίνητρο ενισχύει τη συνέπεια και καθιστά τη διαδρομή προς την επιτυχία ανθεκτική στις αντιξοότητες.
3. Ενσυναίσθηση
Μια πολυσυζητημένη αρετή στις μέρες μας. Κι όχι άδικα. Αφού τονίζει την ευχέρεια ν’ αντιλαμβάνεσαι και ν’ αφομοιώνεις τα συναισθήματα των άλλων. Δε συνδέεται μόνο με τη συνειδητοποίηση όλων όσων εκφράζουν λεκτικά, αλλά και την παρατήρηση των μη λεκτικών σημάτων. Όπως η γλώσσα του σώματος, οι αλλαγές στον τόνο της φωνής ή οι ενέργειες τους. Η ενσυναίσθηση μάς επιτρέπει να δίνουμε προσοχή στις λεπτομέρειες που συχνά περνούν απαρατήρητες, δείχνοντας ότι ενδιαφερόμαστε πραγματικά για τον άνθρωπο που στέκεται απέναντί μας. Η εμπιστοσύνη χτίζεται όταν κάποιος νιώθει ότι τον ακούμε χωρίς βιαστικά συμπεράσματα ή ρηχές ερμηνείες.
4. Αυτορρύθμιση
Για πολλούς, η αυτορρύθμιση ερμηνεύεται λανθασμένα ως καταπίεση ή καταστολή των συναισθημάτων. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τη συνειδητή επιλογή του πως και πότε θα τα εκφράσουμε. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι η διαχείριση μιας έντονης συζήτησης. Αντί ν’ αντιδράσουμε παρορμητικά μπορούμε να σταματήσουμε για λίγο και να επεξεργαστούμε τις πληροφορίες, ώστε ν’ απαντήσουμε με σύνεση. Αυτή η παύση μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα σε μια άγονη αντιπαράθεση και σ’ έναν γόνιμο διάλογο. Όταν αφήνουμε το θυμό ή την απογοήτευση να καθοδηγούν τις αποκρίσεις μας, τότε η επικοινωνία καταλήγει σ’ αδιέξοδο και για τις δύο πλευρές.
5. Κοινωνικές δεξιότητες
Όλα τα παραπάνω έχουν άμεση σχέση με τις κοινωνικές δεξιότητες. Οι οποίες περιλαμβάνουν τη σκέψη, την ομιλία, την ακρόαση, τη διαχείριση διαφωνιών, τη συνεργασία, τη διαπραγμάτευση, την κατανόηση, την ευγένεια, τον σεβασμό, την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση. Όλες αυτές οι δεξιότητες μας επιτρέπουν ν’ αλληλεπιδράμε με τους γύρω μας μ’ έναν αξιόλογο τρόπο που ενισχύει την αμοιβαιότητα κι ελαχιστοποιεί τις παρερμηνείες. Παράλληλα, βοηθάνε να χτίζονται ειλικρινείς και παραγωγικές σχέσεις. Είτε στον επαγγελματικό τομέα, είτε στην προσωπική μας ζωή. Σ’ έναν κόσμο όπου η συναισθηματική νοημοσύνη είναι θεμελιώδης για την ευτυχία και την επιτυχία, η ικανότητα να επικοινωνούμε, να ταυτιζόμαστε, να διαφωνούμε μ’ επιχειρήματα και να βρίσκουμε λύσεις με αποτελεσματικότητα δύναται να κρίνει την κατεύθυνση της πορείας της ζωής μας.
Συντάκτης: Δημήτρης Μπότης
