Η φιλοσοφία, είναι ένας τρόπος σκέψης που καταφέρνει να μας βοηθήσει να δούμε τον εσωτερικό μας κόσμο και τις προκλήσεις της ζωής από μια διαφορετική οπτική γωνία. Μέσω του αυτοστοχασμού, της επίγνωσης και της βαθύτερης κατανόησης των αξιών και του τι θέλουμε και τι απορρίπτουμε απ’ τον κόσμο που ζούμε, μπορούμε να πλοηγηθούμε στις πολυπλοκότητες της ζωής με σοφία, ευφυΐα, συναισθηματική οξυδέρκεια, ειλικρίνεια κι αυθεκτικότητα. Ακολουθούν 6 φιλοσοφικά αποσπάσματα που μπορούν να μας οδηγήσουν να δούμε τον εσωτερικό μας κόσμο και τις προκλήσεις της ζωής από διαφορετική οπτική γωνία. Πιο στοχευμένη.
1. Ένα απ’ τα πιο διάσημα φιλοσοφικά αποσπάσματα που μας ενθαρρύνουν να κοιτάξουμε μέσα μας, είναι το «γνώθι σαυτόν» (γνώρισε τον εαυτό σου) που σε κάποιες ιστορικές πηγές αποδίδεται στον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο Σωκράτη και σε κάποιες άλλες στον Χείλωνα Δαμαγήτου τον Λακεδαιμόνιο, έναν απ’ τους επτά σοφούς της αρχαιότητας. Αυτό το ρητό τονίζει τη σημασία της αυτογνωσίας και της ενδοσκόπησης, για την κατανόηση των κινήτρων μας. Αναπτύσσοντας μια βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας, ενισχύουμε την προσωπική μας ανάπτυξη και βαδίζουμε με σαφήνεια κι αυθεντικότητα. Όταν κατανοούμε ποιοι είμαστε, επιτυγχάνουμε να κάνουμε πιο συνειδητές επιλογές και μαθαίνουμε ότι η κάθε μας επιλογή επιφέρει είτε θετικά αποτελέσματα είτε συνέπειες. Η αναγνώριση των αδυναμιών μας μπορεί να οδηγήσει σ’ εξέλιξη, ενώ η αποδοχή των προτερημάτων μας μπορεί να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή μας.
2. Ο Πλάτων, ένας απ’ τους φιλοσόφους που άσκησε μεγάλη επιρροή στη δυτική φιλοσοφική παράδοση μέχρι τις ημέρες μας, είχε πει στον Αντισθένη το εξής: «Του λόγου μέτρον εστίν ουχ ο λέγων, αλλ’ ο ακούων» (Την ομιλία αξιολογεί όχι αυτός που μιλάει αλλά αυτός που ακούει). Ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι μιλάνε περισσότερο απ’ ό,τι ακούνε. Κι, όμως, η αξία μιας συζήτησης δεν κρίνεται απ’ τον ομιλητή, αλλά απ’ την αφοσίωση και την ανταπόκριση του συνομιλητή. Όταν μιλάμε, μπορεί να έχουμε προετοιμάσει τι θα πούμε, αλλά αν ο άνθρωπος που βρίσκεται απέναντι μας δε συνδεθεί με τα λεγόμενά μας, η προσπάθειά μας μπορεί να ‘ναι άδοξη και μάταιη. Ο ακροατής παίζει καθοριστικό ρόλο στην επικοινωνία. Είναι εκείνος που θα αποφασίσει αν θα αποδεχτεί ή όχι το περιεχόμενο αυτών που λέμε. Αυτός είναι ένας απ’ τους κυριότερους λόγους που ‘ναι σημαντικό να κατανοούμε τις ανάγκες και τις προσδοκίες των άλλων. Μια αποτελεσματική επικοινωνία πρέπει να δημιουργεί ένα εποικοδομητικό κλίμα. Εστιάζοντας στο όχι μόνο τι λέμε, αλλά κυρίως στο πως αυτό γίνεται αποδεκτό, τότε μπορεί να επιτευχθεί η πολυπόθητη συνεννόηση.
3. Παραμένουμε στην αρχαία φιλοσοφία και συναντάμε το «Ταράττει τους ανθρώπους ου τα πράγματα, αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα» (Οι άνθρωποι ταράζονται όχι απ’ αυτά που συμβαίνουν, αλλά από την άποψή τους γι’ αυτά που συμβαίνουν) του Επίκτητου. Αποκαλύπτει μια βαθιά αλήθεια για τον ψυχισμό μας. Πολλές απ’ τις καταστάσεις που βιώνουμε είναι αντικειμενικά ουδέτερες, αλλά οι σκέψεις κι οι συναισθηματικές μας αντιδράσεις μπορούν να τις μετατρέψουν σε σκηνές θλίψης, άγχους ή αναστάτωσης. Η ικανότητά μας να ερμηνεύουμε γεγονότα επηρεάζει σημαντικά την ψυχική μας υγεία. Για παράδειγμα, μια αποτυχία σ’ έναν τομέα της ζωής μας μπορεί να θεωρηθεί ως ένα βήμα προς την αυτοβελτίωση ή ως προσωπική ανικανότητα. Η επιλογή του πως θ’ αντιληφθούμε το τι συνέβη κι οδηγηθήκαμε εκεί, είναι κρίσιμη επειδή καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο θα προχωρήσουμε μπροστά. Αντί, λοιπόν, να επιτρέπουμε στους εξωτερικούς παράγοντες να μας ελέγχουν, μπορούμε ν’ αναλάβουμε τον έλεγχο του μυαλού μας. Αναγνωρίζοντας ότι η αντίληψη διαμορφώνει την πραγματικότητα μας, έχουμε τη δυνατότητα να προσαρμόσουμε τις αντιδράσεις μας. Ενισχύοντας τη θέση μας απέναντι στις απόψεις και τις γνώμες των άλλων.
4. Ο Στωικός φιλόσοφος Σενέκας μας προσφέρει μια πολύτιμη συμβουλή για την ανθρώπινη εμπειρία με το απόφθεγμα του: «Όταν σκέφτεσαι πόσοι είναι καλύτερα από εσένα, να συλλογίζεσαι και πόσοι είναι χειρότερα από εσένα». Απ’ τη στιγμή που βυθιζόμαστε στη σκέψη ότι οι άλλοι είναι καλύτεροι από εμάς, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η σύγκριση αυτή ενδεχομένως και να ‘ναι παραπλανητική. Ο καθένας μας έχει τη δική του μοναδική πορεία και τα δικά του ταλέντα. Αντί να εστιάζουμε μόνο σ’ εκείνους που φαίνεται να υπερτερούν, ας αναλογιστούμε και πόσοι άλλοι αγωνίζονται ή βρίσκονται σε πιο δύσκολες καταστάσεις. Αυτή η σκέψη καταφέρνει να μας προσφέρει μια νέα προοπτική. Καθώς, αναγνωρίζουμε τις δυνατότητές μας. Η αυτοεκτίμηση δεν πρέπει να εξαρτάται απ’ τις επιτυχίες των άλλων, αλλά απ’ τη δική μας αποτελεσματικότητα και τους στόχους που έχουμε θέσει. Εν τέλει, η ζωή δεν είναι διαγωνισμός, αλλά μια διαδρομή γεμάτη από προκλήσεις κι ευκαιρίες για προσωπική πρόοδο.
5. Περνώντας απ’ την αρχαία φιλοσοφία στον σύγχρονο υπαρξισμό, συναντάμε το απόφθεγμα του Φρίντριχ Νίτσε: «Αυτός που έχει ένα γιατί να ζει μπορεί ν’ αντέξει σχεδόν κάθε πώς». Μας τονίζει τη σημασία της εύρεσης σκοπού και νοήματος στη ζωή μας, για να υπομείνουμε κακουχίες και στεναχώριες. Διευκρινίζοντας τις επιθυμίες μας, μπορούμε ν’ αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της ζωής με πείσμα, σοφία, ανθεκτικότητα. Αντλώντας δύναμη απ’ τις εσωτερικές μας πεποιθήσεις. Η αναζήτηση του «γιατί» είναι θεμελιώδης, για να βρούμε ένα ισχυρό νόημα. Γνωρίζοντας τι μας κινητοποιεί -είτε αυτό είναι η οικογένεια, μια ερωτική ή φιλική σχέση, η καριέρα ή οτιδήποτε άλλο- αποκτούμε τη δύναμη ν’ αντιμετωπίσουμε τις αντιξοότητες με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα. Οι δυσκολίες που συναντάμε γίνονται λιγότερο τρομακτικές όταν έχουμε έναν ξεκάθαρο σκοπό που μας καθοδηγεί κι ανθρώπους δίπλα μας που συντάσσονται μαζί του.
6. Στην ανατολική φιλοσοφία, ένας δάσκαλος του Ζεν, ο Τικ Νατ Χαν, αναφέρει μια βαθιά προοπτική για την ενσυνειδητότητα και την πολύτιμη αξία της ύπαρξής μας: «Η παρούσα στιγμή είναι η μόνη στιγμή που έχουμε στη διάθεσή μας κι είναι η πόρτα σ’ όλες τις στιγμές». Μοιαζει σαν μια πρόσκληση να καλλιεργήσουμε την ευγνωμοσύνη στην καθημερινή μας ζωή, αγκυροβολώντας τον εαυτό μας στην παρούσα στιγμή κι εκτιμώντας όλα όσα μας προσφέρει η κάθε εμπειρία. Όλοι βρισκόμαστε παγιδευμένοι σ’ ερωτήσεις για το μέλλον ή αναπολούμε το παρελθόν, ξεχνώντας ότι η αληθινή μας δύναμη βρίσκεται στο «τώρα». Κάθε στιγμή προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες και δυνατότητες που δεν πρέπει να υποτιμούμε και να τις προσπερνάμε. Κάθε ανάσα, κάθε γέλιο ή δάκρυ είναι μέρος μιας ξεχωριστής διαδρομής. Αν επενδύσουμε στην τωρινή μας στιγμή, πιθανότατα αυτή θα γίνει η βάση γι’ αυτά που θα έρθουν στο μέλλον.
Συντάκτης: Δημήτρης Μπότης
