Πώς το να στοχάζεσαι ανεβάζει το νοητικό σου επίπεδο

«Υπάρχουν τρεις αρχές στην ανθρώπινη ύπαρξη: η αρχή της σκέψης, η αρχή της ομιλίας κι η αρχή της πράξης. Κάθε σύγκρουση ανάμεσα σ´ εμένα και στον συνάνθρωπό μου προέρχεται απ´ το ότι δε λέω αυτό που εννοώ και δεν κάνω αυτό που λέω», έγραφε ο Μάρτιν Μπούμπερ, θέλοντας ν´ αναδείξει το πόσο σημαντικό είναι πριν πούμε ή κάνουμε κάτι να το έχουμε αναλύσει πρώτα. Κι ο στοχασμός είναι, ίσως, ένας απ´ τους κυριότερους συμμάχους του ανθρώπου που επιζητεί ν´ αναπτύξει το νου του και κατ’ επέκταση τον εαυτό του.

Το «καύσιμό» του είναι οι λέξεις. Κι αυτές έχουν μια μοναδική κι ιδιαίτερη δύναμη. Πρέπει να τις κάνεις χρήσιμες και χρηστικές, ώστε να επεξεργαστείς τους συλλογισμούς σου, για να τις επικοινωνήσεις με τους συνανθρώπους σου. Εκτός όλων των παραπάνω, αυτές έχουν και μια ευελιξία που ναι μεν μπορεί να τις απλοποιήσει σε μεγάλο βαθμό, αλλά μπορεί να περιπλέξει το νόημά τους δε.

Ο στοχασμός είναι η νοητική εξάσκηση των ιδεών, των αναζητήσεων, των πεποιθήσεων και των εννοιών που διαμορφώνουν τη γνώμη σου για το ποιος είσαι και πως συμπεριφέρεσαι σε σένα και στον κοινωνικό σου περίγυρο. Ο στόχος του είναι ν´ αντιληφθείς τι υπάρχει πέρα απ´ το «εγώ» σου. Κάθε φορά που αποδέχεσαι μια συγκεκριμένη κατάσταση ως απόλυτη αλήθεια, έχοντας διανύσει προηγουμένως μια μακρά διαδρομή συναντώντας στο διάβα σου όλα εκείνα τα στοιχεία που δε σε παραπλανούν και δεν την αμφισβητούν, βλέπεις τι μπορεί ν´ αποδεχτεί ωφέλιμο και χρήσιμο για τη ζωή σου.

Σου ανοίγει νέους ορίζοντες. Δεν αποδέχεσαι κάτι όπως είναι, αλλά θέτεις ερωτήματα για τους λόγους που είναι έτσι μια κατάσταση. Επειδή πολλές φορές κάποια πράγματα σου φαίνονται μονόδρομος, δε σημαίνει πως θα υπάρχει για πάντα μια και μόνο οπτική γωνία. Αυτό θα σε βοηθήσει ν´ αντιληφθείς πού βρίσκεται η αλήθεια και πού η πλάνη. Η περιήγηση στον κόσμο της φιλοσοφίας θα σου χαράξει στο μυαλό νέα μονοπάτια.

Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να θέλεις να βάλεις στη ζωή σου και φιλοσοφημένους ανθρώπους. Αν ο καθένας απ’ αυτούς έχει κάτι που δε γνωρίζεις και μπορεί να στο διδάξει, η εξέλιξή σου θα ανεβεί αμέσως ένα επίπεδο, γεμίζοντάς την από πράγματα που θα σε συναρπάσουν. Εάν επιδιώκεις τη γνώση, την ευφυΐα, το σεβασμό και την εκτίμηση, ένα απ´ τα καλύτερα πράγματα που μπορείς να κάνεις είναι να περιβάλλεσαι από ανθρώπους και βιβλία που έχουν εστιάσει στο πώς θα καλυτερεύουν συνεχώς την ποιότητα της καθημερινότητας.

Ο στοχασμός είναι σαν «μιλάς» με το μυαλό σου. Θα σε ακούσει προσεκτικά, αλλά μπορεί ν´ αμφισβητήσει κάποιες απ´ τις απόψεις σου. Εάν δεν είσαι ανοιχτός στην αμφισβήτησή τους, τότε πώς θα καταφέρεις να ξεχωρίζεις πότε πρέπει να σκέφτεσαι ορθολογικά και πότε συναισθηματικά; Αυτός ο διαχωρισμός μπορεί να γίνει η αφετηρία μιας διαδικασίας που δε θα σε μπερδέψει περισσότερο και δε θα σε κουράσει, ώστε να τα παρατήσεις. Θα σε οδηγήσει στο δρόμο της απλότητας.

Ξεφεύγεις απ´ τα πολυφορεμένα στερεότυπα και τ´ αφήνεις πίσω σου. Η διορατικότητα έχει να κάνει, κυρίως με το ν´ απαλλαγείς απ´ τις λανθασμένες αντιλήψεις που υιοθέτησες άθελα ή ηθελημένα. Κρατάει ανοιχτό το νου σου σε όλες τις εξελικτικές ικανότητες και σου δείχνει το αποτέλεσμα που επιθυμείς. Θ´ αποδεχτείς πως αρκετά από αυτά που είχαν συνθέσει την πραγματικότητά σου μπορεί να ήταν λανθασμένα ή ανεπαρκή ως έννοιες.

Κι ίσως το κυριότερο που σου προσφέρει, είναι το ότι πριν εκφράσεις μια γνώμη, θα έχεις βεβαιωθεί από πριν πως έχεις λάβει επαρκείς πληροφορίες, ώστε ν´ αποφασίζεις όσο πιο σωστά γίνεται. Κανείς δεν απολαμβάνει έναν διάλογο με κάποιον που δεν μπορεί να επιχειρηματολογήσει πάνω σε ό,τι πιστεύει. Κι όσο πιο βαθιά εισχωρείς στον εσωτερικό σου κόσμο, τόσο πιο ουσιαστικός κι ολοκληρωμένος γίνεσαι. Αυτό δεν είναι το ζητούμενο;