Ο σεβασμός αποτελεί μια θεμελιώδη πτυχή της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης και συμβολίζει το αίσθημα θαυμασμού κι εκτίμησης για κάποιον άνθρωπο. Περιλαμβάνει την αναγνώριση της αξίας, της αμοιβαίας αναγνώρισης, της αληθινής επικοινωνίας, της ευγένειας, της αποδοχής των διαφορών, της συνέπειας και της ακεραιότητας, καθώς και των ορίων. Ο σεβασμός συμβάλλει αποφασιστικά στην οικοδόμηση υγιών σχέσεων, είτε προσωπικών είτε επαγγελματικών. Μας οδηγεί σ’ ένα περιβάλλον όπου μπορούμε να αναπτύξουμε το δυναμισμό μας και ν’ αισθανθούμε ότι έχουμε αξία.

Ωστόσο, τι συμβαίνει αν δε βρίσκουμε τα παραπάνω από ορισμένους ανθρώπους; Η έλλειψη σεβασμού μπορεί να μας προσφέρει μαθήματα ζωής που θα μας ωφελήσουν να διαμορφώσουμε τον χαρακτήρα μας και να ανοίξουμε τους ορίζοντες της προσωπικότητάς μας. Μέσα απ’ αυτήν την εμπειρία που είχαμε μαζί τους, μπορούμε να ενισχύσουμε την αυτοεκτίμησή μας και ν’ ανακαλύψουμε νέους τρόπους αντίδρασης. Τα μαθήματα που αποκομίζουμε μας βοηθούν ν’ ανοίξουμε τους ορίζοντες της προσωπικής μας ανάπτυξης και να γίνουμε πιο ευέλικτοι κι ανθεκτικοί.

 

1. Να μη βάζεις συνέχεια το συναίσθημα πάνω από τη λογική

Όταν βρισκόμαστε σ’ ένα περιβάλλον όπου αντιμετωπίζουμε μια προσβλητική στάση από κάποιον άλλον που είναι συγκαλυμμένη απ’ τον μανδύα της συναισθηματικής επίκλησης, είναι εύκολο ν’ αναπτύξεις σκέψεις αμφιβολίας κι αμφισβήτησης για την οξυδέρκειά σου. Θα ξεκινήσεις ν’ αναρωτιέσαι αν κάνεις αρκετά για να εκτιμηθείς περισσότερο ή αν πρέπει να αλλάξεις την κοσμοθεωρία σου, για να ικανοποιήσεις τα πρότυπα των άλλων.

Γι’ αυτό σε πολλές πτυχές της καθημερινότητας, είναι σημαντικό να μην αφήνεις τα συναισθήματα να κυριαρχούν πάνω από τη λογική. Η λογική σου υπογραμμίζει ότι η αντικειμενικότητα είναι το παν κι ότι πρέπει να σταθμίζεις τα δεδομένα με ειλικρίνεια. Αναγνωρίζοντας ότι η αντικειμενικότητα είναι η βάση για τη σωστή αξιολόγηση των καταστάσεων, θ’ αποφύγεις να πέσεις σε παγίδες όπως η υπερανάλυση.

Όταν αμφισβητείς τον εαυτό σου, ενδεχομένως και να σου προκαλεί αρνητικά συναισθήματα όπως ανασφάλεια, αμηχανία κι απογοήτευση. Γι’ αυτό, αντί να παίρνουμε προσωπικά τις συμπεριφορές ή τις αμφιβολίες των άλλων που βασίζονται αποκλειστικά και μόνο στην επίκληση του συναισθήματος, μπορούμε να τις αναλύουμε με ορθολογική σκέψη και ν’ αναζητάμε λογικές εξηγήσεις.

 

2. Εξάσκηση στη δυναμική της ανθεκτικότητας

Η ανθεκτικότητα είναι μια σπουδαία ικανότητα που ξεπερνά προκλήσεις κι αντικρούσει την επίθεση από άτομα που δείχνουν να μη μας σέβονται. Όταν βρισκόμαστε μπροστά σε αντιξοότητες και δεν τα παρατάμε, δείχνουμε ανθεκτικότητα κι αποδεικνύουμε ότι πατάμε γερά στα πόδια μας. Αυτή η ικανότητα μας προστατεύει και μας ενισχύει για το μέλλον.

Με την πάροδο του χρόνου, μεταβάλλεται σε μια σοφή διαδικασία που απαιτεί επιμονή και δέσμευση για να επιτύχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η ανθεκτικότητα σημαίνει ότι δεν επηρεαζόμαστε από άσκοπη κριτική. Όταν κάποιος μας σέβεται, αναγνωρίζει την προσωπικότητά μας και τον χαρακτήρα μας και επιδιώκει μια εποικοδομητική συνύπαρξη. Η ανθεκτικότητα μας προτρέπει να διατηρούμε την αυτοπεποίθησή μας και να ξεπερνάμε τις διάφορες προκλήσεις με αυτοσεβασμό.

 

3. Ενίσχυση της αυτογνωσίας

Όταν κάποιος σου συμπεριφέρεται με ασέβεια, μπορεί να σε κάνει να αναρωτηθείς για το τι πηγαίνει στραβά και να βρεθείς σε αδιέξοδο. Είναι σημαντικό να εισέλθεις σε μια διαδικασία αυτοστοχασμού κι αξιολόγησης της συμπεριφοράς και των αντιδράσεών σου. Ανακαλύπτοντας τα δυνατά και αδύνατα σημεία σου, μπορείς να διαμορφώσεις μια τεκμηριωμένη γνώμη για το τι σε κάνει να αισθάνεσαι καλά με τον εσωτερικό σου κόσμο, καθώς και για το τι σ’ ενοχλεί στους άλλους.

Μέσω της ταξινόμησης των σκέψεων και των βιωμάτων σου, ενισχύεις την ικανότητα να προσεγγίζεις καλύτερα τον θυμό, την ταραχή, την στεναχώρια, τη θλίψη και να τα διώχνεις μακριά. Η αυτογνωσία αποτελεί μια σημαντική κι απαραίτητη δεξιότητα που εμφανίζει τον ανώτερο εαυτό μας, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να κάνουμε πιο στοχευμένες επιλογές και να διαμορφώσουμε μια πιο θαρραλέα οπτική.

 

4. Δεν έχεις την υποχρέωση να συγχωρείς τους πάντες

Η συγχώρεση είναι μια προσωπική απόφαση που μπορεί να ‘ναι δύσκολη και πολύπλοκη. Δεν είναι πάντα δυνατό να συγχωρήσεις όλους τους ανθρώπους κι όλες τις πράξεις που σου προκάλεσαν ένταση κι αναταραχή. Η απόφαση για συγχώρεση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η φύση της πράξης, ο βαθμός της πληγής που σου προκάλεσε, η σχέση σου με τα άτομα που δε σου φέρθηκαν με ευγένεια ή ήθος κι η προοπτική ν’ αναγνωρίσεις και να διαχειριστείς τα συναισθήματά σου.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η συγχώρεση θα ‘ναι επωφελής για σένα, αφού θα σε βοηθήσει ν’ απαλλαγείς απ’ το βάρος μιας κακής ανάμνησης και να συνεχίσεις τη ζωή σου χωρίς την αρνητική ενέργεια που κάποιες φορές προκαλεί η μη συγχώρηση. Ωστόσο, η συγχώρεση δεν είναι κάτι που πρέπει να επιβάλλεται.

Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να αποφασίσει πότε, ποιον κι αν θα τον συγχωρήσει. Επίσης, δε σημαίνει απαραίτητα ότι θα ξεχάσεις τα λόγια ή τις πράξεις που σε πλήγωσαν ή ότι θα χτίσεις ξανά μια σχέση εμπιστοσύνης το άτομο που σου προκάλεσε μια συναισθηματική πληγή. Μπορούμε να συγχωρήσουμε και να προχωρήσουμε μπροστά ή να μην έχουμε τη θέληση να συγχωρήσουμε τους πάντες. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα γίνουμε εχθροί. Κι η αδιαφορία είναι μια σεβαστή επιλογή.

 

5. Αντίληψη της σημασίας της διεκδικητικότητας

Απ’ την εμπειρία της αρνητικότητας καταλαβαίνεις με ακόμα μεγαλύτερη σαφήνεια το πόσο ζωτικής σημασίας είναι η αξία της διεκδίκησης. Η διεκδίκηση μπορεί να θεωρηθεί ως κι η προσπάθεια να αποκτήσεις τον έλεγχο και να υπερασπιστείς τα δικαιώματά σου, εκφράζοντας αυτά που θέλεις να πεις. Η διεκδίκηση σε βοηθά να εξελιχθείς, ν’ αναπτύξεις τις σχέσεις σου και να παρουσιάσεις τον αληθινό εαυτό σου στον κόσμο. Παράλληλα, σου επιτρέπει να διαμορφώσεις το περιβάλλον σου σύμφωνα με τις προτιμήσεις σου.

Η αντίληψη της σημασίας της διεκδίκησης προκύπτει απ’ την επαφή μας με διάφορες καταστάσεις κι ανθρώπους. Συχνά, οι αρνητικές εμπειρίες μας δείχνουν την ανάγκη για διεκδίκηση κι είναι αυτές που μας ωθούν ν’ αναλογιστούμε το νόημά της. Όταν βιώνουμε αδικίες, γίνεται σαφές πως η διεκδίκηση του δίκιου σου, είναι αναγκαία για την ευημερία σου και την ψυχική ισορροπία σου. Συνοψίζοντας, η διεκδίκηση είναι ένας καλός τρόπος για να επιτύχεις αυτά που επιθυμείς και να προσδιορίσεις τη θέση σου απέναντι σ’ εκείνους που την αμφισβητούν.

Συντάκτης: Δημήτρης Μπότης
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου