Ξεκινάς να κάνεις παρέα με Ολλανδούς. Συμπαθέστατοι άνθρωποι. Ψηλοί, χαμογελαστοί, κάπως λιτοί στην έκφραση αλλά ντόμπροι. Κάνετε καφέ, γελάτε, λέτε για τον καιρό (που πάντα είναι άσχημος). Και όλα κυλούν όμορφα… μέχρι που χτυπάει η ειδοποίηση στο κινητό:
«You received a Tikkie request: €3.20 for half of piece of cake».
Κοιτάς το μήνυμα. Ξανακοιτάς. Λες «δεν μπορεί, κάποιο λάθος έγινε». Αλλά όχι. Είναι αληθινό. Μόλις σου ζητήθηκε να πληρώσεις τα 3 ευρώ και 20 λεπτά για το μισό κομμάτι κέικ που έφαγες. Από τον άνθρωπο που καθόταν δίπλα σου κι έφαγε το άλλο μισό. Που σου είπε «how nice to see you» και σου προσέφερε κι ένα χαμόγελο. Και τώρα σου ζητάει τα 3 ευρώ. Και είκοσι λεπτά. Με Tikkie.
Αν είσαι από την Ελλάδα ή, γενικότερα, από Μεσόγειο, εκείνη τη στιγμή μπορεί να περάσεις από όλα τα στάδια του πολιτισμικού σοκ. Από το «μα σοβαρά τώρα;» στο «μακάρι να μην είχα πάει», στο «γιατί να μην πλήρωνα εγώ για όλο το κομμάτι;», και τελικά στο υπαρξιακό «μήπως είμαι εγώ το πρόβλημα;».
Και μετά, ανακαλύπτεις ότι όχι, δεν είσαι μόνος. Το TikTok έχει γεμίσει από βίντεο με παρόμοιες ιστορίες:
«Μου έστειλε Tikkie για τα μισά από τα νάτσος που πήραμε μαζί.»
«Πλήρωσα εγώ τα 12 ευρώ για το delivery και μου ‘στειλε αίτημα για 6.00 ακριβώς. Ούτε σεντ παραπάνω.»
«Πήγα σε πάρτι και μετά μου έστειλαν link για να πληρώσω το κομμάτι της τούρτας.»
Όχι, δεν είναι φάρσα. Είναι η περίφημη ολλανδική κουλτούρα πληρωμών. Και λέγεται Tikkie. Για τους Ολλανδούς, αυτό είναι το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο. Ό,τι πληρώνεις, το ζητάς πίσω. Ό,τι καταναλώνεις, το καλύπτεις. Δεν υπάρχει «άσ’το, κέρασμά μου», εκτός αν είναι κάτι σκόπιμα προγραμματισμένο ως χειρονομία. Δεν υπάρχει και πολύ «έλα μωρέ, δε βαριέσαι»— το κάθε τι μετράει. Και μετριέται. Ακριβώς. Στο σεντ.
Είναι αγένεια; Όχι. Είναι τσιγκουνιά; Ούτε αυτό. Είναι πολιτισμική μαθηματική ακρίβεια; Απολύτως. Η λογική πίσω από το Tikkie είναι πως έτσι αποφεύγονται παρεξηγήσεις. Δεν αφήνεις τον άλλον να νιώθει ότι σου «χρωστάει». Δε δημιουργείται άτυπη ανισορροπία στη σχέση. Είναι όλα ξεκάθαρα, διαφανή και γραμμένα με link. Το οποίο έρχεται γλυκά και διακριτικά στο WhatsApp. Ή και όχι τόσο διακριτικά.
Και όσο εσύ προσπαθείς να συνέλθεις από το ψυχικό πλήγμα των 3 ευρώ, ο Ολλανδός φίλος σου νιώθει πως έκανε μια ευγενική πράξη δικαιοσύνης. Σε σεβάστηκε. Δε σε άφησε να πληρώσεις για κάτι που κατανάλωσε ο ίδιος. Πόσο πιο τίμιο;
Απ’ την άλλη, στην Ελλάδα, η λέξη «Tikkie» θα έπαιρνε άλλη διάσταση. Μάλλον, θα ακουγόταν σαν προσβολή. Στη Μεσόγειο, ο καφές (και το κέικ) είναι ιερά. Είναι προσφορά, είναι φροντίδα, είναι «σ’ ευχαριστώ που ήρθες». Είναι δέσιμο. Δεν είναι 3,20. Είναι μια στιγμή. Και αν χρειαστεί να πληρώσεις για κάποιον, δεν το σκέφτεσαι δεύτερη φορά. Είναι αυτονόητο. Γιατί εκεί, το νόημα είναι αλλού.
Γι’ αυτό και πολλοί Μεσογειακοί στην Ολλανδία βιώνουν ένα μικρό πολιτισμικό σοκ στην αρχή. Όχι γιατί δεν μπορούν να πληρώσουν τα 3 ευρώ — φυσικά και μπορούν. Αλλά γιατί το ότι ζητήθηκαν, απογυμνώνει τη στιγμή από κάτι που για εμάς είναι σχεδόν ιερό: τη φιλοξενία, τη σχέση χωρίς μέτρηση, τη μικρή γενναιοδωρία που δεν κρατάει λογαριασμό.
Με τον καιρό μαθαίνεις να μην το παίρνεις προσωπικά. Να βλέπεις την άλλη πλευρά. Ότι το Tikkie δεν είναι προσβολή. Είναι απλώς άλλη γλώσσα. Μια γλώσσα ακρίβειας, ευγένειας και —ναι— αυτονομίας. Και ποιος ξέρει; Ίσως, μια μέρα, χωρίς να το καταλάβεις, να το στείλεις εσύ πρώτος. Για τις μισές πατάτες από τα σουβλάκια. Και να χαμογελάσεις με ένα «όπα, το έκανα».
Συντάκτης: Έφη Ζ.
