10 συναισθηματικές διαταραχές και τα συμπτώματά τους

Η ζωή είναι γεμάτη από συναισθηματικές διακυμάνσεις με δύο βασικές: τη χαρά και τη λύπη, που αν και δεν είναι παθολογικά συναισθήματα αποτελούν τα δομικά υλικά των συναισθηματικών διαταραχών που θ’ ακολουθήσουν στη συνέχεια. Οι συναισθηματικές διαταραχές εκδηλώνονται με ιδιαίτερα μεγάλη ένταση και διάρκεια και παρεμποδίζουν πρακτικά και ψυχικά τη λειτουργικότητα του ασθενή, θέτοντας σε κάποιες προχωρημένες περιπτώσεις και τη ζωή του σε κίνδυνο.

Οι συναισθηματικές διαταραχές χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: Κατάθλιψη, δυσθυμία και διπολική διαταραχή. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν και πολλές υποκατηγορίες, εξίσου σημαντικές και σοβαρές. Αυτές οι διαταραχές είναι παθολογικές ασθένειες που υποσκελίζουν την ανθρώπινη σκέψη, τις κοινωνικές δεξιότητες, την καθημερινή φυσιολογική λειτουργία του ατόμου και τη μείωση της ικανότητας αντιμετώπισης συνηθισμένων απαιτήσεων της ζωής, με αποτέλεσμα να επηρεάζουν σημαντικά -σε αρνητικό βαθμό- τη φυσιολογική ροή του.

1) Μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο

Χαρακτηρίζεται από πεσμένη διάθεση, έλλειψη ευχαρίστησης από παλαιότερα ευχάριστες δραστηριότητες, δυσκολία ύπνου (και συνάμα κακή ποιότητα ύπνου) δυσκολία να φέρεις εις πέρας καθημερινές βασικές δραστηριότητες (μπάνιο, γυμναστήριο, εργασία), απότομη συναισθηματική κατάπτωση και πιθανότητα να εμπλακείς σε αυτοκτονικό ιδεασμό.

2) Δυσθυμία

Γνωστή και ως επίμονη καταθλιπτική διαταραχή. Σταθερά επεισόδια σε διάστημα ετών, εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων που όμως δεν έχουν την ίδια βαρύτητα με του μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου. Νιώθεις διαρκώς ενοχές για τη διάθεσή σου, ενώ πολλές φορές αισθάνεσαι έντονα ότι βρίσκεσαι σε αδιέξοδο.

3) Διπολική διαταραχή τύπου Ι

Μανιοκαταθλιπτική διαταραχή ή μανιοκατάθλιψη. Αποτελείται από έντονα καταθλιπτικά επεισόδια που εναλλάσσονται με μανιακά επεισόδια και με τα «φυσιολογικά» συναισθήματα ανά τακτά διαστήματα.

4) Διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ

Καταθλιπτικά επεισόδια σε εναλλαγή με «φυσιολογικά» συναισθήματα σε μικρότερη κλίμακα, σύμφωνα με τον ορισμό του ψυχιάτρου κου Καρανίκα. Συχνά αντί για μείωση της δραστηριότητας μπορούν να εμφανίσουν αύξηση αυτής, αφού αυτό που την κάνει να ξεχωρίζει είναι η τάση για υπερδραστηριότητα κι η υπερβολική αυτοεκτίμηση.

5) Κυκλοθυμία

Μοιάζει με την διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ με την ένταση των συμπτωμάτων σε μικρότερη κλίμακα.

6) Αγχώδης διαταραχή

Το άγχος, παρ’ότι μας παρακινεί να υλοποιήσουμε στόχους και να εξελιχτούμε στη ζωή, στη συγκεκριμένη διαταραχή κάνει τα πράγματα πιο περίπλοκα. Μιλάμε για εξαιρετικά μεγάλης έντασης αίσθημα άγχους σε συνδυασμό με παράλογο φόβο, αφού δεν τίθεται ζήτημα πραγματικού κινδύνου κι έχει ως αποτέλεσμα την αφαίρεση της λειτουργικότητας του ατόμου, καθώς και συσσώρευση φοβιών χωρίς βάση και λογική. Εν τέλει ευαισθητοποιεί σε τέτοιο βαθμό τον ασθενή, που τον αναγκάζει να βρίσκεται συνεχώς σε «κατάσταση ετοιμότητας».

7) Μανιακό επεισόδιο

Εκδηλώνεται συνήθως με διογκωμένη αυτοπεποίθηση κι ανεβασμένη διάθεση, παρ’ ότι όμως εκδηλώνεται η ανάγκη για άσκηση βίας στον εαυτό αλλά και τον περίγυρο του ασθενή που αδυνατεί να περιορίσει, παραληρητικές ιδέες μεγαλείου, καταδίωξης, άρση αναστολών, ιδεοφυγή, διάσπαση προσοχής και λογόρροια (εσωτερική πίεση για συνεχή ομιλία, να μιλήσει κανείς περί παντός επιστητού).

8) Υπομανιακό επεισόδιο

Μοιάζει με το μανιακό επεισόδιο αλλά η ένταση των συμπτωμάτων είναι σε μικρότερη κλίμακα.

9) Διαταραχή συμπεριφοράς

Η συγκεκριμένη διαταραχή απευθύνεται σε μια ομάδα συμπεριφορικών και συναισθηματικών προβλημάτων και δημιουργεί δυσκολία στην ακολουθία κανόνων κι οδηγεί σε συμπεριφορά μη αποδεκτή από την κοινωνία, άσκηση βίας σε ανθρώπους και ζώα κι ανάγκη για καταστροφή προσωπικών τους αντικειμένων, ή ακόμα και ξένης ιδιοκτησίας. Ψεύδος κι εξαπάτηση είναι επίσης συμπτώματα. Θεωρείται μια από τις πιο δύσκολα ιάσιμες διαταραχές.

10) Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Αυτή η διαταραχή χαρακτηρίζεται από επίμονες κι ανεπιθύμητες σκέψεις/εμμονές και καταναγκασμούς. Οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές δημιουργούνται με την ελπίδα πως θα σταματήσει η εμμονή, παρ’ όλα αυτά δίνει μόνο μια προσωρινή ανακούφιση που στο τέλος απλώς αυξάνει την αγχωτική ένταση, χειροτερεύοντας την κατάσταση του ατόμου. Η διαταραχή αυτή είναι μια ανωμαλία στην ισορροπία του εγκεφάλου με αποτέλεσμα να καθιστά τη φαρμακευτική θεραπεία απαραίτητη, σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία για να επιτευχθεί μια επιτυχημένη αντιμετώπιση της ασθένειας.

Τα συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα τη διαταραχή και τον ασθενή αλλά τα πιο συνήθη είναι τα εξής:

1) Ανικανότητα / δυσκολία εκμάθησης που δεν εξηγείται από διανοητικούς ή βιολογικούς παράγοντες.

2) Δυσκολία στη διατήρηση ικανοποιητικών μακροχρόνιων διαπροσωπικών σχέσεων.

3) Αθέμιτες ή απρεπείς συμπεριφορές.

4) Έντονο αίσθημα λύπης.

5) Υπερκινητικότητα / υποτονία κι εναλλαγή αυτών.

6) Αίσθημα απελπισίας.

7) Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας.

8) Δυσκολία στον ύπνο ή υπερυπνία.

9) Ευερεθιστότητα, επιθετικότητα ή απάθεια.

10) Συχνά σωματικά προβλήματα (κεφαλαλγίες, στομαχικά προβλήματα, εναλλαγή βάρους, αλλαγή στην όρεξη, μειωμένη ή αυξημένη λίμπιντο, κόπωση κ.α).

Οποιαδήποτε κι αν είναι η περίπτωση κρίνεται απαραίτητη η επαγγελματική επίσκεψη κι εν συνέχεια παρακολούθηση από έναν ειδικό ψυχοθεραπευτή, καθώς και ψυχίατρο για σωστή διάγνωση και θεραπεία. Οι συγκεκριμένες διαταραχές από το διάστημα 6 μηνών κι άνω, καθίστανται επικίνδυνες για τον άνθρωπο και την ανθρώπινη ζωή και θα πρέπει να διαγνωστούν και να θεραπευτούν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, καθώς με την πάροδο του χρόνου μεγεθύνονται. Εξίσου σημαντική είναι κι η κατανόηση από άτομα που δεν πάσχουν, να γνωρίζουν τις παραπάνω διαταραχές και να βοηθήσουν ενεργά τους νοσούντες να εκφραστούν ανοιχτά για να καταρριφθεί το ταμπού των ψυχικών ασθενειών στο κοινωνικό σύνολο. Μήπως ήρθε η ώρα να γίνει ένα θέμα που συζητιέται περισσότερο;