Κατά τα έτη 1914-1923 οι Έλληνες του Πόντου για την υπεράσπιση της ανθρώπινης ζωής και της αξιοπρέπειάς τους, ανέβηκαν στα βουνά με αυταπάρνηση κι αυτοθυσία. Συγκρότησαν αντάρτικες ομάδες για να γλιτώσουν τις οικογένειες και το σπιτικό τους από τις βιαιοπραγίες, τις διώξεις και τις μεθόδους εξόντωσης των Τούρκων. Μεθόδους που δεν μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος νους. Στις 19 Μαΐου 1919, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ο Κεμάλ Ατατούρκ/Μουσταφά αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα του Πόντου και δρομολόγησε τη δεύτερη και πιο άγρια φάση της Γενοκτονίας των Ποντιακού Ελληνισμού, που έγινε στο πλαίσιο του απελευθερωτικού αγώνα των Τούρκων κατά των Δυτικών (Αγγλογάλλων, Ιταλών, Ελλήνων), που κατείχαν εδάφη της Μικράς Ασίας. 353.000 είναι οι Ελληνoπόντιοι που βασανίστηκαν, πείνασαν, δίψασαν, βιάστηκαν και θανατώθηκαν από τους Νεότουρκους κατά την περίοδο αυτή, σε ένα σύνολο με παραπάνω από 750.000 ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν μαζί με την πατρίδα τους.
Από την εκδίωξή τους από τις ακτές της βόρειας Τουρκίας και την ιστορική τους πατρίδα κατά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, βρέθηκαν στη Σοβιετική Κριμαία και τον εκπατρισμό τους από το σταλινικό καθεστώς στο Ουζμπεκιστάν και το Καζακστάν στο τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, μέχρι και την επιστροφή τους στην αρχαία τους πατρίδα, την Ελλάδα, μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.
Στις 24 Φεβρουαρίου 1994 με απόφαση της Βουλής των Ελλήνων καθιερώνεται η 19η Μαϊου σαν ημέρα μνήμης και τιμάται κάθε χρόνο. 104 χρόνια μετά από τη Γενοκτονία, δεν αρκεί μια τυπική εκδήλωση μνήμης για να ξεχαστεί ο πόνος του ξεριζωμού. Αληθινές μαρτυρίες επιζώντων, παραδοσιακά τραγούδια και το σύνθημα “δεν ξεχνώ” ανοίγουν ένα παράθυρο στην ιστορία για ν’ αναγνωριστεί η ημέρα-ορόσημο, να μην ξεχαστεί και να μην επαναληφθεί ένα έγκλημα σαν αυτό ποτέ ξανά.
Η γενοκτονία τον Ποντίων έχει εμπνεύσει την τέχνη, με ταινίες καθώς και ποιήματα που έχουν σκηνοθετηθεί και γραφτεί όπως η μικρού μήκους ταινία του Κυριάκου Σαχανίδη, γιος Ποντίων πρώτης γενιάς από τους επιζώντες της γενοκτονίας, με ονομασία «Τη πόντου οι αντάρτες» καθώς και το ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Αλχατζίδη «Ονειρεύτηκα το δέντρο», μια πολυβραβευμένη ιστορική ταινία, με ζωντανές μαρτυρίες για τον διωγμό των Ελλήνων του Πόντου από τις πατρογονικές τους εστίες και τις βαρβαρότητες που βίωσαν μέχρι την επιστροφή τους στην Ελλάδα. Όπως και το «2 χιλιόμετρα από το σπίτι» της Τζούλιας Σπυροπούλου, ένα πολυαγαπημένο δημιουργικό ντοκιμαντέρ μέσα από πρωτότυπες λήψεις κι υλικό αρχείου, σκίτσα, φωτογραφίες αρχείου κι εφημερίδες, αυτό το ντοκιμαντέρ φέρνει την ανακάλυψη της αλήθειας, πέρα από την άρνηση. Τέλος, η προσωπικά αγαπημένη μου ιστορική ταινία «Ο Πόντος» σε σενάριο Παναγιώτη Ιωσηφέλη και σκηνοθεσία Παντελή Καλατζή, με την ακριβότερη παραγωγή στην ιστορία του Ελληνικού κινηματογράφου, έχει στο καστ της μεγάλα ονόματα Ελλήνων ηθοποιών και καταγράφει με σεβασμό την ιστορική μνήμη, μακριά από πολιτικές σκοπιμότητες, την καθημερινότητα αλλά και τις πολεμικές συγκρούσεις των ανθρώπων της περιόδου.
Κάθε χρόνο όπως και σήμερα πραγματοποιούνται εκδηλώσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη για να τιμήσουν και να μνημονεύσουν τις ανθρώπινες ψυχές που χάθηκαν αλλά και την πατρίδα:
Αθήνα
-Πλατεία Συντάγματος, εκδήλωση Μνήμης
19:00 Επίσημη αλλαγή της Προεδρικής Φρουράς στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, με Ευζώνους ενδεδυμένους με τη φορεσιά του Πόντιου αντάρτη
– Επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου
– Χαιρετισμός του Προέδρου της Π.Ο.Ε., κ. Γεώργιου Βαρυθυμιάδη
– Χαιρετισμοί εκπροσώπων φορέων
– Ομιλία από τον Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ελλάδα, Κυριάκο Α. Κενεβέζο
-Καταθέσεις στεφάνων, Εθνικός Ύμνος
-Πορεία προς την Τουρκική Πρεσβεία κι επίδοση Ψηφίσματος
-Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
21:00: Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών κι ο μαέστρος Βλαδίμηρος Συμεωνίδης, με τη συμμετοχή του δεξιοτέχνη της ποντιακής λύρας Ματθαίου Τσαχουρίδη, υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO και της Π.Ο.Ε. διοργανώνουν την αφιερωματική εκδήλωση: «Για τους Έλληνες του Πόντου – 19 Μαΐου: Ημέρα Μνήμης». Οι συνθέτες, τα έργα, αλλά και οι εκτελεστές της συναυλίας, θα αναδείξουν τον αρχέγονο δυναμισμό και την εκφραστικότητα της ποντιακής μουσικής.
-Αχαρνές
Την Παρασκευή 19η Μαΐου, θα ξεκινήσει στις 19:00 οχηματοπομπή από το Αρχελάου Θέατρο Θρακομακεδόνων με κατεύθυνση την Παναγία Σουμελά Αχαρνών, μεσω πλατείας Αριστοτέλους Θρακομακεδόνων. Κατά την έναρξη θα γίνει σύντομη ομιλία από τον υποφαινόμενο για τη Γενοκτονία και τον Πόντο σήμερα.
– Στις 20:30 θα ξεκινήσει πορεία από την Παναγία Σουμελά Αχαρνών με κατεύθυνση το μνημείο Ηρώων Ακριτών του Πόντου όπου θα εναποθέσουν λουλούδια και κεράκια στη μνήμη των 353.000 σφραγισθέντων, θα τηρηθεί ενός λεπτού σιγή, θα ψαλθεί ο Εθνικός Ύμνος και η εκδήλωση μνήμης θα ολοκληρωθεί με εκατοντάδες μπαλόνια που θα φωτίσουν τον ουρανό προσφέροντας ένα μαγευτικό θέαμα.
Θεσσαλονίκη
-Πλατεία Αριστοτέλους
Ενημερωτικά περίπτερα της Συντονιστικής Επιτροπής Νεολαίας της Π.Ο.Ε. όπου με οπτικοακουστικά κι έντυπα μέσα θα προβάλλεται η ιστορία και ο πολιτισμός των Ελλήνων του Πόντου και η τραγική τους κατάληξη
-Λιμάνι Θεσσαλονίκης
«Ξημερώνει 19 Μαΐου»: 23:00 Συγκέντρωση νεολαίας και ανύψωση φαναριών για τις 353.000 ψυχές
-Πλατεία Αγίας Σοφίας
Κεντρική εκδήλωση Μνήμης
– Επιμνημόσυνη Δέηση για τα θύματα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, στο μνημείο Γενοκτονίας του Δήμου Θεσσαλονίκης
– Κατάθεση Στεφάνων
-Χαιρετισμοί
-Ομιλία από τον Πρέσβη της Ελλάδος Γεώργιο Διον. Πουκαμισά
-Πορεία διαμαρτυρίας προς το Τούρκικο Προξενείο και επίδοση Ψηφίσματος
Κλείνοντας, θα σας αφήσω με στίχους του Γιώργου Αγγελακόπουλου που στο άκουσμά του ραγίζουν καρδιές.
Μα και του Πόντου τα βουνά
Είναι πιο άγρια δασωμένα
Για δεν τα πότισε βροχή
Παρά μονάχα αίμα.
Στους δρόμους του ξεριζωμού
Η φρίκη τους στοιχειώνει,
Κι από τα δάκρυα των παιδιών
Χορτάρι δε φυτρώνει.
Συντάκτης: Σταυρίνα Τσατσανίδη
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
