Αληθινή φιλία είναι μόνο η αμοιβαία

Έρωτας και φιλία, φιλία κι έρωτας. Τι απ’ τα δυο σ’ έχει πληγώσει περισσότερο; Άλλοι θ’ απαντήσουν πως σαφέστατα ο έρωτας πονάει περισσότερο κι άλλοι θα σου πουν πως τη φιλία την πραγματική δύσκολα τη βρίσκεις. Αναμφιβόλως, η αγάπη είναι το δύσκολο κι ας είναι ερωτική κι ας είναι και φιλική.

Αν, όμως, τα παρατηρήσεις λίγο καλύτερα, λίγο πιο σφαιρικά, θα δεις πως αυτά τα δυο έχουν μια πολύ βασική διαφορά: τον έρωτα είτε τον αισθάνεσαι, είτε τον βλέπεις, είτε και τα δυο.  Τη φιλία τη βλέπεις κι αν δεν τη βλέπεις, δεν μπορείς και να την αισθανθείς. Κανένας που εμπίπτει σ’ έναν έρωτα απαρηγόρητο κι ανεκπλήρωτο δε θεωρείται απαραιτήτως και τρελός. Αντιθέτως, όποιος έχει φίλους μονάχα μέσα στο κεφάλι του, χρήζει απαραιτήτως και χωρίς καθυστερήσεις ψυχιατρικής διάγνωσης κι ίσως και νοσηλείας.

Επομένως, ο έρωτας είναι πιο εύκολος. Σου δίνει ένα περιθώριο σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα κι αν πονάει. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να ερωτευθεί έτσι από μόνος του σε ανύποπτο χρόνο και τόπο. Επειδή δεν τον βλέπεις τον έρωτα δε σημαίνει πως δεν υπάρχει.

Η φιλία καθόλου έτσι δεν είναι. Όλα εδώ είναι τούμπα κι ανάποδα. Πρέπει να είναι υπαρκτή, πρέπει τον φίλο σου και να τον βλέπεις και να τον αισθάνεσαι δίπλα σου. Δεν είναι φίλος σου αυτός που μία έρχεται και μία φεύγει, εκείνος που σε θυμάται όταν τον συμφέρει κι όταν σ’ έχει ανάγκη. Δε γίνεται η φιλία πλατωνική κι ονειρική. Είναι πραγματικότητα, είναι λογική συναίσθηση των πραγμάτων.

Ο φίλος σου είναι μαζί σου, όχι χώρια σου, είναι εδώ για να διασκεδάσετε μαζί, να χαρείτε μαζί, να βαρεθείτε μαζί. Είναι εκείνος που σε στηρίζει και στα εύκολα και στα δύσκολα, και στο κλάμα και στο γέλιο. Συνάμα καλός φίλος κι αδελφικός είναι αυτός που δε σε πνίγει και που δε μηδενίζει την κοινωνική σου ζωή. Έχεις κι άλλους φίλους πολλούς εκτός απ’ αυτόν, γιατί οι παρέες πρέπει να εμπλουτίζονται. Πρέπει να γνωρίζεις ανθρώπους κι απ’ την καλή κι απ’ την ανάποδη και να τους βάζεις στη ζωή σου αλλά βασικός και σταθερός θα παραμένει εκείνος ο ένας, ο «κολλητός».

Εδώ που τα λέμε, καμία φιλία δεν επιβίωσε με το ζόρι, κανείς δεν κράτησε κανένα για πολύ καιρό στη ζωή του μονάχα εικονικά. Να τον βράσεις το φίλο εκείνο του καφέ και του ποτού που μόλις βρει ταίρι σε ξεγράφει. Ξεγράφεις χωρίς δεύτερη σκέψη εκείνον που κάθε τρεις και λίγο σου ζητάει συγγνώμη αλλά επαναλαμβάνεται. Πώς να τον πεις φίλο σου μόνο με την ιδέα στο μυαλό σου; Πώς είναι δικός σου άνθρωπος όταν δεν είναι εκεί στην κάθε σας στιγμή;

Δύσκολοι οι έρωτες κι ακόμα δυσκολότερες οι φιλίες. Το είπαν εκεί στο Harvard μετά από έρευνες εβδομήντα χρόνων περίπου. Ο άνθρωπος, λέει, είναι ευτυχής μόνο όταν έχει επιτυχημένες, σταθερές, στενές σχέσεις μ’ άλλους ανθρώπους. Χρήμα, εξουσία, δημοτικότητα και καριέρα τίποτα δεν είναι χωρίς φίλους. Με λίγα λόγια, ο ένας πιο δυστυχισμένος απ’ τον άλλο επί δεκαετίες.

Όταν, λοιπόν, βλέπεις ότι η φιλία σου δε σε καλύπτει για κάποιο λόγο, άνοιξε τα μάτια σου καλά και δες πού είσαι εσύ και που είναι ο φίλος σου. Στ’ αλήθεια, όμως, αυτή τη φορά, άσε τις σκέψεις. Τι πάει να πει τον σκέφτεσαι, τι πάει να πει σε σκέφτεται, όταν δεν υπάρχει ίχνος επικοινωνίας; Πράξεις θέλει, δε βγαίνει με τηλεπάθεια, δυστυχώς. Τσέκαρε, βέβαια, μήπως είσαι εσύ τελικά ο «πλατωνικός» φίλος κι ο άλλος είναι ο αληθινός. Μήπως δε φταίει εκείνος αλλά εσύ.

Είτε την έχεις τη φιλία είτε ακόμα βρίσκεσαι στο ψάξιμο, ένα πράγμα αξίζει να ξέρεις: η φιλία είναι εδώ, είναι τώρα, είναι πάντα. Δεν είναι περίπου και συχνά-πυκνά ούτε και σπάνια. Δόξα το Θεό. κι ας μας χωρίζουν χιλιόμετρα, έχουμε και καράβια κι αεροπλάνα και τηλέφωνα. Δεν απορρίπτεται καθόλου η φιλία εξ αποστάσεως, η πλατωνική φιλία χωρίς επαφή τρώει άκυρο.

Τουλάχιστον στον τομέα της φιλίας δικαιωνόμαστε, βρε παιδί μου, γιατί αποδείξεις βρίσκουμε, αν φυσικά υπάρχουν. Δεν τις επινοούμε όπως συμβαίνει στον έρωτα. Κι αν οι επιστήμονες είναι ανάξιοι της εμπιστοσύνης σας, δώστε έστω λίγη σημασία στη φυσική ροή των πραγμάτων. Κραυγάζει ο έρωτας πως είναι αέρινο συναίσθημα που τρέμει από φυσικού του κι η φιλία με ψύχραιμη, σιγανή φωνή μας λέει πως είναι κάτι γήινο που θα δώσει στο τρέμουλο του έρωτα μια κάποια ισορροπία. Ευτυχώς να λέμε, αυτό μόνο, γιατί αν τα πράγματα δεν ήταν έτσι κι ήταν κάπως αλλιώς, τότε μάλλον που θα ήμασταν όλοι χαμένοι από χέρι και κανένα τρελάδικο δε θα μας χωρούσε.