Αν θεωρήσουμε ότι είναι κοινά αποδεκτό πως η παιδική ηλικία και το οικογενειακό πλαίσιο στο οποίο μεγαλώνουμε επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την ψυχοσύνθεσή μας, τότε είναι εύκολο να κατανοήσουμε πως η απουσία της πατρικής φιγούρας μπορεί επίσης να αφήσει το αποτύπωμά της. Ο πατέρας μου πέθανε όταν ήμουν σε πολύ νεαρή ηλικία και το παραπάνω, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, το γνώριζα ήδη πολύ καλά. Πέφτοντας όμως πάνω σε μια έρευνα με αυτό το θέμα, και διαβάζοντας πως ένα τέτοιο γεγονός μπορεί ακόμα και να αλλάξει τη δομή του εγκεφάλου μόνιμα μέσω των νευρώνων που αναπτύσσονται, καθώς και να καθορίσει εν μέρει την πορεία σου ως ενήλικα, μου προκάλεσε έναν μικρό πανικό.
Αυτά είναι κάποια πράγματα που έμαθα για τις ψυχολογικές επιπτώσεις του να μεγαλώνεις χωρίς πατέρα:
1. Είναι πιο πιθανό να είσαι ευέξαπτος ως ενήλικας, αλλά και να εκφράζεις επιθετικότητα
Οι έρευνες δείχνουν πως μεγαλώνοντας χωρίς πατέρα, μπορεί να αναπτυχθεί ένας υποσυνείδητος θυμός στο μυαλό ενός παιδιού, ο οποίος στην ενηλικίωση πολλές φορές δε βρίσκει τρόπο έκφρασης και άρα αποσυμπίεσης. Το αποτέλεσμα; Χτίζεται και πολλαπλασιάζεται μαζί με εσένα, ωριμάζοντας παρέα με τα χρόνια. Αυτό μπορεί να γίνει η αιτία για την ανάπτυξη επιθετικότητας. Μάλιστα, οι ενήλικες αυτοί έχουν μεγάλες πιθανότητες να μεταδώσουν αυτή την επιθετικότητα στα δικά τους παιδιά. Φυσικά, αυτό μπορεί –και πρέπει– να λειτουργήσει ως κινητήριος δύναμη προς την αυτοβελτίωση, ειδικά αν στόχος σου είναι να μεγαλώσεις ψυχικά υγιή παιδιά. Κανείς μας δεν θέλει, κατ’ επιλογή, να συνεχίσει τα τραύματα του παρελθόντος, και ο πλανήτης θα ήταν σίγουρα καλύτερος αν όλοι μας κατορθώναμε να τα λύνουμε πριν αποφασίσουμε να δημιουργήσουμε οικογένεια. Κανείς δεν είναι υπεύθυνος για τα γεγονότα που του συμβαίνουν στη ζωή, όλοι μας όμως είμαστε υπεύθυνοι για τον τρόπο που τα διαχειριζόμαστε, καθώς και για την έκφραση των συναισθημάτων μας. Άλλωστε, ο θυμός και η επιθετικότητα ποτέ δεν αποτέλεσαν έξυπνη λύση — προκαθορίζουν τις γρήγορες και κακές αποφάσεις.
2. Είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσεις κατάθλιψη, τόσο ως έφηβος όσο και ως ενήλικας
Οι έφηβοι που μεγαλώνουν χωρίς πατέρα δυστυχώς βιώνουν έντονο ψυχολογικό άγχος. Πολλές φορές καλούνται να διαχειριστούν όχι μόνο τη δική τους απώλεια, αλλά και εκείνη που βιώνουν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Όσοι ανήκουμε σε αυτή την κατηγορία μπορούμε να ανακαλέσουμε σκοτεινές στιγμές από την εφηβεία μας, όπου αναρωτιόμασταν γιατί έπρεπε να συμβεί αυτό σε εμάς, ή ακόμα χειρότερα, υπήρξαν φάσεις που θεωρήσαμε τον εαυτό μας εν μέρει υπεύθυνο. Αυτά τα συναισθήματα είναι τεράστιο βάρος για ένα παιδί, οδηγώντας το σε εσωστρέφεια, αποφυγή έκφρασης και τελικά σε κατάθλιψη. Σε αυτή την ηλικία, το κοινωνικό πλαίσιο –οι φίλοι και το σχολείο– μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στη στήριξη και στην έγκαιρη αντιμετώπιση μιας τέτοιας κατάστασης. Ας μην ξεχνάμε πως ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον, και η ζωή με τη σειρά της είναι ομαδικό άθλημα. Δεν είναι κακό, ούτε και ντροπή, να στηρίζεσαι στην ομάδα σου πού και πού.
\3. Είναι πιο επιρρεπείς σε χαμηλή αυτοεκτίμηση
Το να μεγαλώνεις χωρίς πατέρα σε μια κοινωνία που συχνά προβάλλει το πρότυπο “Πατέρας-Μητέρα-Παιδιά” ως τη μοναδική εκδοχή της “νορμάλ” οικογένειας, είναι πολύ δύσκολο. Πολλές φορές αναρωτήθηκες ποιες συζητήσεις θα είχες μαζί του αν ήταν ζωντανός ή παρών, ποια όρια θα είχε θέσει διαφορετικά, τι θα μπορούσε να είχε αλλάξει τόσο στην καθημερινότητά σου όσο και στην εξέλιξή σου. Άλλες τόσες φορές απέκρυψες το γεγονός όταν γνώριζες κάποιον, όχι γιατί δεν ήταν σημαντικό, αλλά γιατί δεν είχες όρεξη για ακόμα μία κουβέντα πάνω σε αυτό. Θυμάμαι τον εαυτό μου στο δημοτικό, να σκίζει ανακοινώσεις του σχολείου που μας έδιναν για να παραδώσουμε στους γονείς μας, καθώς για καιρό ακόμα μετά το θάνατο του πατέρα μου, τα γράμματα από το σχολείο μου ακόμα απευθυνόντουσαν σε αυτόν. Αυτά τα συναισθήματα συνήθως παραμένουν κεκλεισμένων των θυρών, πιστεύοντας πως κανείς άλλος δεν μπορεί να καταλάβει πραγματικά πως αισθάνεσαι, νιώθοντας ανεπανόρθωτα τραυματισμένος. Η πραγματικότητα είναι πως ο δρόμος για την αυτοεκτίμηση είναι μακρύς, είτε έζησες κάτι παρόμοιο είτε όχι, και η αναζήτηση φίλων αλλά και συντρόφων που θα γεμίσουν τη ζωή σου με αισιοδοξία και υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας. Κανείς μας δεν είναι τέλειος, και ταυτόχρονα όλοι μας είμαστε εξωφρενικά τέλειοι μες την ατέλειά μας. Τόλμησε να ανακαλύψεις εις βάθος τον εαυτό σου, αποδέξου τον και πάλεψε με τα κακώς πεπραγμένα κομμάτια του.
4. Είναι πιο πιθανό να μην έχουν καλούς βαθμούς στο σχολείου
Οι αρνητικές επιπτώσεις του να μεγαλώσεις σε μία μονογονεική οικογένεια που δεν ήταν εξαρχής έτσι, μπορούν πραγματικά να σε πάνε πίσω στη ζωή. Καλώς ή κακώς, βρέθηκες αντιμέτωπος με καταστάσεις που άλλα παιδιά δε βρέθηκαν, αλλά είναι οκ. Μπορεί να μην ήσουν καλός μαθητής και να μην πέρασες σε κάποιο πανεπιστήμιο, μπορεί να πέρασες και να τα παράτησες, μπορεί να πήρες πτυχίο αλλά να ανακάλυψες στην πορεία ότι αυτός ο κλάδος δε σε γέμισε, ή μπορεί ακόμα να μην έχεις καταφέρει να κατασταλάξεις επαγγελματικά κάπου και να μεταπηδάς συνέχεια από τον έναν κλάδο στον άλλον. Επίσης είναι οκ. Μάντεψε. Η αξία σου σαν άνθρωπος, δεν καθορίζεται από αυτό. Δεν ακολουθούν όλοι οι άνθρωποι τον ίδιο δρόμο στη ζωή, ούτε στον ίδιο χρόνο. Αν ξέραμε τη μοναδική φόρμουλα προς την επιτυχία και την ευτυχία, τότε θα ‘ταν όλα πολύ εύκολα και θα το κάναμε όλοι. Δεν τη ξέρουμε όμως. Ούτε εγώ, ούτε εσύ. Η επιλογή μας όμως να συνεχίσουμε να κολυμπάμε σίγουρα θα μας πάει πιο κάτω.
5. Είναι πιο πιθανό να καταλήξουν στη φυλακή και να πεθάνουν από αυτοκτ0νία
Υπάρχουν πολλαπλές έρευνες που δείχνουν ότι τα παιδιά χωρίς πατέρα, έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν παραβατική συμπεριφορά, να παρατήσουν το σχολείο, να κάνουν φτωχές επιλογές φίλων, καθώς και να αναπτύξουν επιθετικότητα. Όλα τα παραπάνω, ειδικότερα στα αγόρια, συσχετίζονται με την κατάληξη ως ενήλικες σε σωφρονιστικά ιδρύματα. Το πιο σοκαριστικό όμως στατιστικό, είναι ότι το 65% των αυτοκτ0νιών σε νεαρή ηλικία, συνδέονται με παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς πατέρα. Αυτό διεγείρει για ακόμη μία φορά την ανάγκη για σχολικούς ψυχολόγους, αλλά και την εκπαίδευση, τόσο των γονέων όσο και των δασκάλων, με σκοπό την αναγνώριση και την άμεση παρέμβαση σε τέτοιου είδους περιστατικά.
6. Είναι πιο πιθανό να μπλέξουν με ναρκwτικά
Δυστυχώς, όλα τα παραπάνω μπορούν εύκολα να οδηγήσουν ένα παιδί στη λάθος επιλογή των ναρκwτικών. Μεγαλώνοντας σε ένα ασταθές οικογενειακό περιβάλλον και στην προσπάθεια για ανακούφιση της ψυχολογικής φόρτισης, τα ναρκωτικά φαντάζουν λύση. Τα παιδιά αρκετές φορές δεν έχουν ακόμα εφοδιαστεί με τα εσωτερικά εφόδια για να καταπολεμήσουν καταστάσεις όπως η έλλειψη ενός γονέα κι έτσι καταλήγουν σε κύκλους από τους οποίους δύσκολα βγαίνει κανείς. Το να μαθαίνουμε όμως για τα ναρκωτικά και τις επιπτώσεις τους στο σχολικό πλαίσιο, να μην το διαχειριζόμαστε πλέον σαν ταμπού, αλλά να μιλάμε ανοιχτά για αυτό και να ζητάμε βοήθεια, μπορεί ίσως να συμβάλει και στην καταπολέμησή τους.
Συντάκτης: Νεφέλη Ζέλιου
Επιμέλεια κειμένου: Αγγελική Θεοχαρίδη
Επιμέλεια κειμένου: Αγγελική Θεοχαρίδη
