Pedro Almodovar: Ο αντισυμβατικός δημιουργός που παίζει με χρώματα

Τι μας έρχεται στο μυαλό όταν ακούμε Pedro Almodovar; Εικόνες μπαρόκ, πολύχρωμα σκηνικά, τολμηρές περσόνες. Πριν φτάσει όμως να είναι γνωστός για τις φεμινιστικές του ιδέες και τις μοναδικές αφηγήσεις του, ας δούμε από πού ξεκίνησε, τι τον οδήγησε να δημιουργήσει αυτές τις ιδιαίτερες πλοκές, κι από πού εμπνεύστηκε τη χρωματική του παλέτα.

Γεννημένος στην Calzada de Calatrava της Ισπανίας τον Σεπτέμβριο του 1949, μεγάλωσε περνώντας τον χρόνο του σ’ έναν συνοικιακό κινηματογράφο όπου αυτή ήταν και η «μόρφωσή» του όπως έχει αναφέρει σε πολλές συνεντεύξεις του. Οι γονείς του είχαν διαφορετική γνώμη όταν τους ανακοινωσε πως αυτό που θέλει να κάνει είναι να φτιάχνει ταινίες, αυτός όμως πιστός στ’ όνειρό του πήγε στη Μαδρίτη για να το πραγματοποιήσει. Η δικτατορία του Francisco Franco όμως έκλεισε τη σχολή κινηματογράφου στη Μαδρίτη και ο ίδιος αναγκάστηκε να διδακτεί μόνος του και να κάνει διάφορες δουλειές για να βγάζει τα έξοδά του.  

Η δικτατορία του  Franco έληξε το 1975. Και από τότε η Ισπανία απέκτησε δημοκρατία. Μια πολιτιστική αναγέννηση ξεκίνησε όπου μέσα απ’ αυτήν ο Almodovar επιτέλους μπόρεσε να εκφράσει τη σεξουαλική και πολιτική ελευθερία που για χρόνια είχε στερηθεί. 

Το κινημα μιας πολιτιστικής αναγέννησης και ποπ κουλτούρας, La Movida Madrilena (the Madrilenian Movement) που άνθισε μετά τον θάνατο του Franco επέτρεψε πολλούς καλλιτέχνες να δείξουν το ταλέντο τους. Μέσα σε αυτούς ήταν και ο Almodovar και το έκανε με τον μοναδικό τρόπο που γνώριζε και τόσο αγαπούσε. 

Το 1986 δημιουργησε τη δική του εταιρεία παραγωγής με τον αδερφό του και λιγο αργότερα έγραψε το σενάριο και σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία.  Pepi, Luci, Bom, με θέμα τις γυναίκες, το σεξ, τις drag queens, και γενικά μια πρώτη εισαγωγή στον  LGBTQ + κόσμο του. Στη συνέχεια ακουλούθησαν αρκετές ταινίες που τον έκαναν κυρίως γνωστό στην Ισπανία, όπως Labyrinth of Passion, Dark Habits, Matador, Law of Desire. Ταινίες με γκέι καλόγριες, νυμφομανείς, ερωτικά τρίγωνα, ναρκωτικά, εγκλήματα, κι όλες αυτές τις ασυνήθιστες και ίσως λίγο τραβηγμένες πλοκές του, για τις οποίες εμείς οι φαν τον λατρεύουμε. 

Μετά απ’ όλα αυτά ακολούθησε η αποκαλυπτική του μαύρη κωμωδία Women on the Verge of a Nervous Breakdown. Με κεντρικό πρόσωπο κι εδώ γυναίκα. Μια γυναίκα που ψάχνει να βρει απαντήσεις για τις σχέσεις της και τη ζωή της. 

Έτσι του ανοίχτηκαν τα σύνορα κι ο δρόμος που τόσο ονειρευόταν. Με υποψηφιότητα για το καλύτερο ξενόγλωσσο φιλμ και πολλά βραβεία.

Υπαρξιακά διλήμματα και αναζητήσεις της ταυτότητας μας, είναι κάποια από τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται μέχρι σήμερα, και μας γοητεύει χρησιμοποιώντας μοναδικά την τεχνική των χρωμάτων. Η σεξουαλικότητα κυρίαρχο στοιχείο, και γιατί όχι αφού όπως ο ίδιος έχει πει, «το σεξ μας έχει δωθεί δωρεάν και πρέπει να το ζούμε στο έπακρο.».

Για το χρωματιστό μπακράουντ στις ταινίες του έχει πει ότι ήθελε να ξεφύγει από το γκρι και το μαύρο της δικτατορίας που έζησε επί Franco. Και φυσικά έκανε πολύ καλά γιατί οι τεχνικές του και το στιλ του είναι μοναδικές και μας έχουν χαρίσει ξεχωριστές στιγμές στην ιστορία του κινηματογράφου. Τα χρώματα του Almodovar και η έντονη διακόσμηση, είναι χαρακτηριστικό του και πηγάζουν από τον τόσο χρωματιστό και καλλιτεχνικό ψυχισμό του. Μάλιστα σε πολλές από τις ταινίες του, στο σκηνικό έχει χρησιμοποιήσει αντικείμενα, έπιπλα και πίνακες δικά του. Όπως στο δράμα Pain and Glory. Γιατί αυτός είναι ο κόσμος του. Άρτια καλλιτεχνικός.

Η πορεία του είχε πια διαγραφεί και γι’ αυτό ακολούθησαν και διεθνείς επιτυχίες που δεν αφορούσαν μόνο στη σεξουαλική ταυτότητα, τις επιθυμίες και το πάθος αλλά και τις δυναμικές μέσα στην οικογένεια και τις φιλίες. Ασχολήθηκε με τον θάνατο, το AIDS, τις ψυχικές διαταραχές, τις αρρώστιες, την ενδοοικογενειακή βία, την εφηβεία και γενικά το στοιχείο του δράματος κρύβεται πίσω από τις περισσότερες κινηματογραφικές του αφηγήσεις.

Ένα δράμα όμως που το χρησιμοποιεί συνήθως σαν λύτρωση, σαν εξιλέωση, σαν ένα καινούριο δρόμο που ανοίγεται σε κάθε ήρωά του. Μια καινούρια αρχή. Που κάποιες φορές έρχεται σε αντίθεση με το τόσο πολύχρωμο μπαρόκ ντεκόρ του, αν και στο τέλος όλα συνδυάζονται απόλυτα.

Με έντονες προσωπικότητες και πολύπλοκες ιστορίες συνεχίζει την κινηματογραφική του δημιουργία. Στο μελόδραμα High Heels βλέπουμε 2 γυναίκες ερωτεύονται αλλά όλα περιπλέκονται όταν η μία είναι ήδη παντρεμένη, ενώ στο Live Flesh ζούμε την ιστορία ενός εγκληματία που ζητάει συγχώρεση. Εδώ αξίζει να πούμε πως είναι και η πρώτη του συνεργασία με την Penelope Cruz που παίζει μια πόρνη. Μια συνεργασία που κρατάει μέχρι και τώρα. Αφού πολλοί τη χαρακτηρίζουν ως τη μούσα του.

Ένα άλλο του χαρακτηριστικό είναι πως αρκετά συχνά χρησιμοποιεί τους ίδιους ηθοποιούς στις ταινίες του: Javier Bardem, Carmen Maura, Antonio Banderas . 

Μέσα σε αυτούς είναι και η Cecilia Roth στο All about my mother. Που ενσαρκώνει καθηλωτικά μια μητέρα που θρηνεί τον γιο της και προσπαθεί να βρει τον τρανς πατέρα του για να τον ενημερώσει για τον θάνατο του γιού του. Μέσα απ’ αυτή την αναζήτησή της θα κάνει καινούργιες γνωριμίες που θα τη λυτρώσουν. 

Μ’ αυτή την ταινία κερδίζει και το πρώτο του βραβείο στο Φεστιβάλ Καννών ως καλύτερου σκηνοθέτη, Χρυσής Σφαίρας, καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας, και πολλά ακόμα.

Ακολουθούν το Talk to her όπου δύο άντρες δημιουργούν μια πολύ δυνατή φιλία ενώ φροντίζουν τις γυναίκες τους στο νοσοκομείο, και το δράμα Bad Education μια ταινία για δύο αγόρια, για την παιδική σεξουαλική κακοποίηση και την ανακάλυψη του έρωτα σ’ ένα χριστιανικό σχολείο. 

Λίγο αργότερα «έρχεται» η κωμωδία αλλά κι οικογενειακό δράμα Volver, όπου παρακολουθούμε τρεις γενιές γυναικών και τις ζωές τους. Κάνοντας την Penelope Cruz την πρώτη Ισπανή γυναίκα που ήταν υποψήφια για το βραβείο της ακαδημίας ως καλύτερης γυναίκας ηθοποιού. Αξίζει να πούμε πως όλο το γυναικείο καστ βραβεύτηκε μαζί με το βραβείο καλύτερης ηθοποιού.

Ακολουθούν πολλές άλλες ταινίες με πιο πρόσφατες Julieta , Pain and Glory και Parallel Mothers. 

Δεν ήταν φυσικά όλες επιτυχίες όπως το Kika που έμμεσα κρίνει τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Δέχτηκε αρνητικές κριτικές και ο ίδιος κάποια στιγμή το αναγνώρισε ως ένα αδύναμό του σημείο. 

Όπως και να έχει όμως κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ασυνίθιστη ικανότητά του να καταλαβαίνει και να παρατηρεί τις γυναίκες, να γράφει για αυτές με χιούμορ, εξυπνάδα, δύναμη και συναίσθημα. Να εμβαθύνει στις οικογενειακές σχέσεις και να ξετυλίγει σεξουαλικότητες.

Οπως επίσης είναι αδύνατο να μην παρατηρήσει κανείς τον ρόλο που παίζουν τα έντονα χρώματα που χρησιμοποιεί για να εντείνει τα συναισθήματα, και τις δραματικές αλλαγές στις πλοκές του. Το κόκκινο είναι ένα βασικό χρωμα και η υπογραφή στα φιλμ του όπου συμβολίζει το πάθος, τη δύναμη αλλά και τον θάνατο. Συνήθως το συνδυάζει με το μπλε που δηλώνει ένταση.

Ένας παραμυθοποιός που ανακατεύει με επιτυχία το μελόδραμα και το χιούμορ, την επιθυμία για αλλαγή κι υπέρβαση. Σ’ έναν δικό του κόσμο όπου δημιουργεί ιδιαίτερους και πολύπλοκους χαρακτήρες, ρευστές σεξουαλικές ταυτότητες, και μοναδικές προσωπικότητες. Ας χαθούμε λοιπόν στον κόσμο του, ας χωθούμε ‘ε έναν καναπέ κι αν έχουμε, ας πάρουμε και μια κόκκινη κουβέρτα να τυλιχτουμε και ας βάλουμε την αγαπημένη μας ταινία. 

«Ο κινηματογράφος μπορεί να γεμίσει τα άδεια κενά της ζωής μας και τη μοναξιά μας», Pedro Almodovar

Πηγή φωτογραφίας