Αν αναρωτιέστε γιατί το 2025 θα συνεχίσει να είναι η χρονιά των εργατικών παραβιάσεων στην Ελλάδα, η απάντηση είναι απλή: γιατί οι εργοδότες αποφάσισαν πως το σωστό είναι να μην έχουν ούτε ίχνος υπευθυνότητας. Το να παρανομούν είναι πλέον πιο εύκολο από το να ακολουθούν τις στοιχειώδεις διαδικασίες για την προστασία των εργαζομένων. Κι εδώ δε μιλάμε για την εξαίρεση – μιλάμε για κανόνα!
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιθεώρησης Εργασίας, το 2024, το 25% των εργοδοτών που ελέγχθηκαν, παραβίασαν τους όρους εργασίας. Πόσο πιο ξεκάθαρα να το πει κανείς; Πάνω από 9.000 κυρώσεις, περισσότερα από 26 εκατομμύρια ευρώ σε πρόστιμα, αλλά οι εργοδότες συνεχίζουν να κάνουν τα δικά τους χωρίς ιδιαίτερη ανησυχία. Μάλλον, έχουν μια εξαιρετική σχέση με την ασυλία, αφού οι έλεγχοι γίνονται σε περιπτώσεις «αυξημένου κινδύνου», για να καταλήξουμε με μια ακόμη λίστα παραβάσεων που περιλαμβάνει τα πιο απίθανα: από την αδήλωτη εργασία μέχρι την άρνηση πρόσβασης στους ελεγκτές.
Αλλά μη φανταστείτε πως το καθεστώς ανομίας περιορίζεται σε λίγους “κακούς” εργοδότες. Όχι, το κακό είναι συστημικό και επεκτείνεται σε κάθε γωνιά της αγοράς. Όταν δεν αναρτάς καν τους πίνακες προσωπικού, όταν πληρώνεις όπως και όταν σου κατέβει (ή καλύτερα όταν θυμηθείς), όταν οι εργαζόμενοι δουλεύουν 16 ώρες την ημέρα και πέφτουν από την εξάντληση και όχι μόνο δεν τους νοιάζει κανείς, αλλά το σύστημα τους επιτρέπει να συνεχίζουν, τότε τι άλλο να περιμένουμε; Α, και μην ξεχνάμε την περίφημη Ψηφιακή Κάρτα Εργασίας– τι φανταστική ιδέα, αν είσαι εργοδότης, γιατί ουσιαστικά σου δίνει την άδεια να αδιαφορείς ακόμη περισσότερο για τους εργαζόμενους.
Ποιες είναι οι πιο συχνές παραβάσεις; Από την αδήλωτη εργασία και τη μη τήρηση των υποχρεώσεων για την ανάρτηση των πινάκων προσωπικού, μέχρι την άρνηση καταβολής δεδουλευμένων, οι παραβάσεις είναι ποικίλες και εντυπωσιακές. Πώς είναι δυνατόν, λοιπόν, να λέμε ότι οι έλεγχοι και οι κυρώσεις έχουν πραγματικό αντίκρισμα; Όταν η παραβατικότητα παραμένει τόσο υψηλή, προκύπτει εύλογα το ερώτημα: μήπως οι εργοδότες απλώς θεωρούν τους ελέγχους έναν ακόμη γραφειοκρατικό θόρυβο, που δεν επηρεάζει την καθημερινότητά τους;
Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο ανησυχητική όταν ακούς τους εργαζομένους του επισιτισμού και του τουρισμού να καταγγέλλουν ωράρια 15-16 ώρες, λιποθυμίες λόγω εξάντλησης και την αδιαφορία της εργοδοσίας για την ασφάλεια και ευημερία τους. Και όλα αυτά, τη στιγμή που οι έλεγχοι, παρά το γεγονός ότι έχουν αυξηθεί με τη βοήθεια της τεχνολογίας και της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, εξακολουθούν να μην έχουν ουσιαστικό αντίκρισμα. Αντιλαμβάνεται κανείς λοιπόν, ότι ο μετασχηματισμός του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) σε “Ανεξάρτητη Αρχή”, με τον νέο νόμο Χατζηδάκη, ουσιαστικά το έχει μετατρέψει σε ένα παρατηρητή χωρίς δύναμη, που παρακολουθεί την ανομία να αυξάνεται. Οι εργοδότες καταφέρνουν να εκμεταλλευτούν την ασάφεια του συστήματος και τη χαλαρότητα των ελέγχων για να παραβιάζουν τους κανόνες και να παραμένουν χαλαροί κι ωραίοι.
Και φυσικά, όλοι μας ακούμε τα ωραία λόγια από την κυβέρνηση περί προόδου, όταν την ίδια ώρα οι εργαζόμενοι μένουν να δουλεύουν σε συνθήκες που φτάνουν την Ελλάδα στον εργασιακό πάτο της Ευρώπης κι όπως -τραγικά- αποδεικνύεται, οι έλεγχοι είναι απλά μια κουραστική γραφειοκρατία που ποτέ δεν πετυχαίνει την ουσία. Αλλά μην ανησυχείτε, οι εργοδότες ξέρουν πώς να περιμένουν με υπομονή την επόμενη ανούσια επίπληξη.
