Η Άνγκελα Μέρκελ, η γυναίκα που καθόρισε μια ολόκληρη εποχή για την Ευρώπη, αποφάσισε να βάλει τα πράγματα στη θέση τους μέσω των απομνημονευμάτων της, που μόλις κυκλοφόρησαν. Ανάμεσα σε κρίσιμες πολιτικές στιγμές και διαπραγματεύσεις-θρίλερ, αφιερώνει σημαντικό χώρο στις σχέσεις της με τρεις Έλληνες πρωθυπουργούς: τον Γιώργο Παπανδρέου, τον Αντώνη Σαμαρά και τον Αλέξη Τσίπρα. Και τι δε θα δίναμε για να δούμε την έκφραση του καθενός όταν διάβασε τα σχόλια.
Γιώργος Παπανδρέου: «Δε θέλω τίποτα»
Ας ξεκινήσουμε με τον Γιώργο Παπανδρέου, τον πρωθυπουργό της κρίσης (ή μήπως της ακινησίας;). Η Μέρκελ θυμάται έναν άνδρα που μπέρδεψε τη Γερμανίδα καγκελάριο, όχι με τις προτάσεις του, αλλά με την απουσία τους. Η Μέρκελ δε διστάζει να περιγράψει την αμηχανία που ένιωσε όταν τον συνάντησε. Σύμφωνα με τα λεγόμενά της, ο τότε πρωθυπουργός έδειχνε να μην έχει ξεκάθαρο σχέδιο για την αντιμετώπιση της οικονομικής κατάρρευσης. Σε μια κρίσιμη στιγμή, όταν η Ευρώπη περίμενε από την Ελλάδα συγκεκριμένες προτάσεις για δημοσιονομική σταθεροποίηση, ο Παπανδρέου εμφανίστηκε αναποφάσιστος:
«Τον ρώτησα ευθέως: “Εσύ τι θέλεις;” και μου απάντησε πως δεν ήθελε τίποτα, ενώ η Ελλάδα βρισκόταν σε τραγική κατάσταση».
Η Μέρκελ περιγράφει έναν έντονο διάλογο, με γλώσσες να εναλλάσσονται από τα αγγλικά στα γαλλικά και γερμανικά, και διερμηνείς να αγκομαχούν να μεταφράσουν την ένταση. Το αποκορύφωμα ήταν η φράση του Παπανδρέου πως χρειαζόταν… χρόνο, κάτι που άφησε την καγκελάριο αποσβολωμένη.
Αντώνης Σαμαράς: Μεταρρυθμίσεις, τι είναι αυτό;
Η κυβέρνηση Σαμαρά ήταν, θεωρητικά, πιο κοντά στις πολιτικές απόψεις της Μέρκελ. Στην πράξη, όμως, η πρώην καγκελάριος φαίνεται να κρατάει σημειώσεις για αποτυχίες. Ενώ οι δανειστές περίμεναν μεταρρυθμίσεις, η λιτότητα προκάλεσε πολιτική αστάθεια και άφησε χώρο στον Τσίπρα να αναδειχθεί ως ηγέτης της οργής.
Αλέξης Τσίπρας: Ο μεγάλος αιφνιδιασμός
Και τώρα, το «καυτό καλοκαίρι» του 2015. Εδώ, η Μέρκελ αποκαλύπτει ότι ο Αλέξης Τσίπρας την άφησε άφωνη. Όχι μόνο εκείνη, αλλά και ολόκληρη την ευρωπαϊκή ελίτ. Η απόφαση για το δημοψήφισμα παρουσιάζεται ως μια καλά προσχεδιασμένη στρατηγική κίνηση που μπέρδεψε μέχρι και τους πιο έμπειρους Ευρωπαίους ηγέτες. Και ενώ κάποιοι κατηγορούσαν τον Τσίπρα για πανικό, η Μέρκελ ουσιαστικά τον περιγράφει ως έναν ηγέτη που, με το χαμόγελό του, προσπάθησε να διαπραγματευτεί ακόμα και το αδιαπραγμάτευτο.
«Ήταν ανοιχτός στη συνεργασία και ήθελε να χαράξει τον δρόμο του σε άγνωστα εδάφη. Η απόφασή του για το δημοψήφισμα ήταν αποτέλεσμα στρατηγικής που μας αιφνιδίασε όλους».
Η Μέρκελ θυμάται πως ο Τσίπρας ανακοίνωσε το δημοψήφισμα σε μια στιγμή που οι δανειστές θεωρούσαν ότι είχαν τον έλεγχο. Αντί να ενδώσει στις πιέσεις, ο Τσίπρας ανέτρεψε τη δυναμική των διαπραγματεύσεων, κίνηση που ορισμένοι χαρακτήρισαν πανικόβλητη, αλλά η Μέρκελ θεωρεί «προμελετημένη».
«Μας άφησε άφωνους ο Τσίπρας. Ο ελιγμός του δεν ήταν κίνηση απελπισίας, αλλά μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής».
Στο τέλος, το καλοκαίρι του 2015 έφερε μια συμφωνία που κράτησε την Ελλάδα στο ευρώ και έναν Τσίπρα να εξηγεί, χρόνια αργότερα, στη Μέρκελ πως όλα έγιναν για να πείσει τον ελληνικό λαό ότι η τρόικα δεν ήταν η μόνη επιλογή. Με θέα τη θάλασσα και γεύμα θαλασσινών στον Πειραιά, έκαναν ανασκόπηση μιας περιόδου που θα μπορούσε να έχει διαφορετική κατάληξη.
Η επόμενη μέρα του βιβλίου της Μέρκελ μας βρήκε αμήχανους, αυτό είναι αλήθεια, κυρίως γιατί για άλλη μια φορά, σχολιάστηκε το πώς οι ηγέτες μας στάθηκαν ανεπαρκείς. Ο Παπανδρέου βρέθηκε απροετοίμαστος, ο Σαμαράς δεν ολοκλήρωσε τη δουλειά και ο Τσίπρας την αιφνιδίασε, αν και φαίνεται πως τελικά του αναγνωρίζει μια στρατηγική αποφασιστικότητα. Ένα είναι σίγουρο: αν τα απομνημονεύματα της Μέρκελ διαβάζονταν από πρωθυπουργούς στα σχολεία, θα ήταν μάθημα «πώς να μην πας σε συνάντηση με την Άνγκελα».
