Ένα εντυπωσιακό live πείραμα με έλαια σιλικόνης παρουσίασε στην εκπομπή «Εδώ» του ONE TV ο τεχνικός σύμβουλος των οικογενειών των θυμάτων των Τεμπών, Κώστας Λακαφώσης. Στόχος του ήταν να απαντήσει σε παρανοήσεις και θεωρίες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο σχετικά με τη συμπεριφορά των υλικών σε ακραίες θερμοκρασίες.
«Πολύς κόσμος ψάχνει πράγματα στο Internet και νομίζει ότι κάτι έγινε», είπε με σαφή αιχμή στην αρχή της παρουσίασής του. Κρατώντας έναν λύχνο Μπούνσεν, εξήγησε ότι η θερμοκρασία στο κέντρο της φλόγας φτάνει τους 1.200 βαθμούς Κελσίου, αγγίζοντας ακόμα και τους 1.500. Και ενώ τέτοιες θερμοκρασίες προκαλούν εγκαύματα στο ανθρώπινο δέρμα σε μόλις 65-70 βαθμούς, ο ίδιος πέρασε για ελάχιστα δευτερόλεπτα το χέρι του μέσα από τη φλόγα χωρίς να καεί. «Γιατί δεν έπαθα εγκαύματα; Έτσι λέει το Internet», είπε με ειρωνικό τόνο, καταδεικνύοντας ότι η κατανόηση της θερμικής ενέργειας απαιτεί περισσότερα από ένα βιαστικό Google search.
Η φυσική πίσω από την καύση
Ο Λακαφώσης προχώρησε σε εξηγήσεις για τη βασική φυσική και χημεία πίσω από την καύση, με έμφαση στον ρόλο της ποσότητας του καύσιμου υλικού:
«Πρέπει κάποιος να καταλάβει ότι είναι άλλο να ψεκάσεις ένα γραμμάριο σε μία φλόγα κι άλλο να ψεκάσεις δύο τόνους. Το ένα γραμμάριο θα καεί σε ένα δευτερόλεπτο, οι δύο τόνοι θα χρειαστούν πολύ περισσότερο χρόνο».
Κατά τη διάρκεια του πειράματος, έκαιγε έλαια σιλικόνης παρατηρώντας:
«Αν περιμένουμε αρκετή ώρα, θα καεί. Δεν καίγεται με τη μία. Θέλει χρόνο. Το άσπρο που μένει είναι το διοξείδιο του πυριτίου που περισσεύει».
Στη συνέχεια ο κ. Λακαφώσης χρησιμοποίησε δύο ραπανάκια, θέλοντας να δείξει τι γίνεται όταν υπάρχουν δύο ίδια αντικείμενα με το ίδιο υλικό (με την ίδια συμπεριφορά) αλλά με διαφορετική μάζα. «Αν τα φέρω και τα δύο κοντά στη φωτιά, ποιο θα ανάψει πρώτο;» διερωτήθηκε, με τον δημοσιογράφο να του απαντά ότι θα καεί γρηγορότερα το μικρότερο.
«Όλο αυτό δεν είναι προφανές για όλους. Πρέπει κάποιος να καταλάβει ότι είναι άλλο πράγμα να ψεκάσεις ένα γραμμάριο σε μία φλόγα κι άλλο πράγμα να ψεκάσεις δύο τόνους σε μία φλόγα. Το ένα γραμμάριο θα καεί σ’ ένα δευτερόλεπτο, ενώ οι δύο τόνοι δεν μπορούν να καούν στον ίδιο ελάχιστο χρόνο. Θα χρειαστούν τον αντίστοιχο χρόνο, κατ’ αναλογία με τη μάζα»
Όταν ρωτήθηκε αν τα ατμοποιημένα έλαια σιλικόνης καίγονται πιο γρήγορα, ο Λακαφώσης εξήγησε πως ακόμη κι αν είναι ελαφρώς πιο εύφλεκτα, αυτό δε σημαίνει πως καίγονται αρκετά σύντομα ώστε να προκαλέσουν μαζική ανάφλεξη όπως φαντάζονται κάποιοι. «Εδώ απαντά και η έκθεση του καθηγητή Κωνσταντόπουλου», είπε, εξηγώντας ότι τα έλαια σιλικόνης σχηματίζουν ένα κέλυφος από πυρίτιο, το οποίο προστατεύει τη σταγόνα και της δίνει αντοχή.
Ο ρόλος των συνθηκών καύσης
Το πείραμα ανέδειξε επίσης την κρίσιμη σημασία των περιβαλλοντικών συνθηκών. Ο Λακαφώσης τόνισε ότι για να καεί μια σταγόνα ελαίου σιλικόνης στον αέρα, πρέπει να υπάρχει θερμοκρασία «φούρνου» και πολύ ειδικές συνθήκες.
«Το βράδυ, στους 10 βαθμούς Κελσίου στην ύπαιθρο, δεν έχεις τέτοιες συνθήκες. Αν η σταγόνα περάσει από τη φλόγα και δεν προλάβει να ανάψει, μόλις πέσει στο έδαφος χάθηκε. Δε θα ανάψει ποτέ».
Η συγκεκριμένη παρουσίαση ήρθε να ενισχύσει τα επιστημονικά επιχειρήματα που προσπαθούν να απαντήσουν σε σενάρια που κυκλοφορούν από την τραγωδία των Τεμπών κι έπειτα – σενάρια που συχνά βασίζονται σε ελλιπή γνώση και επιφανειακές αναγνώσεις. Ο Λακαφώσης με απλό αλλά ουσιαστικό τρόπο θύμισε πως η επιστήμη απαιτεί ακρίβεια, μεθοδολογία και γνώση. Κι ένα απλό πείραμα, όταν γίνεται σωστά, μπορεί και να είναι το καλύτερο «αντίδοτο» στην παραπληροφόρηση.
